Οι “εκλεκτοί της ιστορίας”

Από τις εκλογές του 2012, που αναγορεύθηκε αξιωματική αντιπολίτευση, μέχρι τον Ιανουάριο του 2015, όταν έγινε κυβέρνηση, ο ΣΥΡΙΖΑ έκανε σχετικά λίγα βήματα για να προσγειωθεί από τα ανέξοδα ιδεολογήματα στη δύσκολη πραγματικότητα που εκλήθη να διαχειρισθεί. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν το περιβόητο πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης του 2014.

Όσο, λοιπόν, ο ΣΥΡΙΖΑ κατά βάση παρέμενε στο πλαίσιο της παραδοσιακής ρητορικής του, οι εσωτερικές αντιθέσεις του παρέμεναν κι αυτές σε χαμηλή ένταση. Το ίδιο συνέβη και στο πρώτο εξάμηνο του 2015 κατά τη διάρκεια της διαπραγμάτευσης με τους δανειστές με σκοπό έναν «έντιμο συμβιβασμό». Το μεγάλο ρήγμα, που γρήγορα εξελίχθηκε σε διάσπαση, έγινε όταν ο Τσίπρας υπέγραψε το 3^ο Μνημόνιο. Η αποχώρηση σχεδόν του 40% του κομματικού μηχανισμού δεν οδήγησε σε ένα πολιτικά ομοιογενοποιημένο κόμμα.

Πολλοί από όσους το καλοκαίρι του 2015 επέλεξαν να παραμείνουν, ήταν πολιτικά αμφίθυμοι. Παρόλα αυτά παρέμειναν, οι βουλευτές ψήφισαν όλα τα επώδυνα μνημονιακά μέτρα και τα κομματικά στελέχη τα υποστήριξαν σαν αναγκαία με αξιοσημείωτη πειθαρχία. Το γεγονός που συνέβαλε όσο τίποτα άλλο στη συνοχή του εναπομείναντος ΣΥΡΙΖΑ ήταν η εκλογική νίκη τον Σεπτέμβριο του 2015 και η ταυτόχρονη εκλογική καταβαράθρωση της Λαϊκής Ενότητας.

Ήταν εκείνη η δεύτερη εκλογική νίκη που ουσιαστικά μετέτρεψε τον κλυδωνιζόμενο ΣΥΡΙΖΑ σε κόμμα εξουσίας όσον αφορά την εσωτερική συνοχή. Η λαϊκή ψήφος νομιμοποίησε τη στροφή 180 μοιρών του Τσίπρα και τον αναβάπτισε ως ηγέτη. Αυτό δεν σημαίνει, όμως, ότι ισοπεδώθηκε η ποικίλη ιδεολογικοπολιτική “πανίδα” εντός του ΣΥΡΙΖΑ. Ο τρόπος, άλλωστε, που δομήθηκε αυτή η παράταξη έχει νομιμοποιήσει και εδραιώσει τις εσωτερικές ομαδοποιήσεις και έχει διαμορφώσει έναν τρόπο συνύπαρξης μέσα από πολιτικούς συμβιβασμούς και ανταλλάγματα.

Πολιτικό άλλοθι

Η εκλογική νίκη του Σεπτεμβρίου 2015 λειτούργησε παράλληλα και ως πολιτικό άλλοθι για την προσαρμογή ενός μεγάλου αριθμού στελεχών στη νέα πραγματικότητα. Η εξουσία, άλλωστε, είχε δημιουργήσει καριέρες και είχε προσκομίσει ρόλους και οφέλη που μερικά χρόνια πριν ήταν αδιανόητα για το σύνολο σχεδόν των συριζαίων. Αυτό ισχύει για όλη την κομματική “πανίδα”.

Στο επίπεδο της Βουλής, ωστόσο, η Κοινοβουλευτική Ομάδα στήριξε χωρίς εξαιρέσεις τις κυβερνητικές επιλογές. Οι βουλευτές υπερψήφισαν επώδυνα νομοσχέδια που κινούνται στον αντίποδα των ιδεολογικοπολιτικών αντιλήψεών τους. Προφανώς, παίζει ρόλο και η διατήρηση των βουλευτικών προνομίων, ειδικά σ’ αυτούς τους δύσκολους καιρούς, έστω κι αν αυτό δεν ομολογείται. Εκτός αυτού, όμως, οι συμπολιτευόμενοι βουλευτές έχουν πείσει τον εαυτό τους πως πρέπει να πιουν το πικρό ποτήρι για να “σώσουν” τη χώρα.

Στον ΣΥΡΙΖΑ, άλλωστε, πιστεύουν πως είναι “οι εκλεκτοί της ιστορίας” και πως χρειάζονται προσωπικές θυσίες για να επιβιώσει η πρώτη αριστερή κυβέρνηση από τις επιθέσεις της ολιγαρχίας. Οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, λοιπόν, ανεξαρτήτως εσωκομματικής τοποθέτησης, πιστεύουν πως εάν υπέκυπταν στις αριστερές ευαισθησίες τους και καταψήφιζαν κάποιο μνημονιακό μέτρο θα έπαιζαν το παιχνίδι των αντιπάλων τους.

Ο βολεμένος μικρόκοσμος

Συνολικά στον ΣΥΡΙΖΑ πιστεύουν πως η κυβέρνηση είναι περικυκλωμένη από εχθρούς και δέχεται επιθέσεις με σκοπό την αποσταθεροποίησή της. Ως εξ αντιδιαστολής, αυτή η πεποίθηση ενισχύει την τάση για συσπείρωση. Με τον τρόπο αυτό, λοιπόν, βουλευτές και άλλοι αξιωματούχοι συμβιβάζουν το προσωπικό μικροσυμφέρον με την ανάγκη τους να νοιώθουν ότι επιτελούν υψηλή πολιτική αποστολή.

Στην πραγματικότητα, η απώλεια της εξουσίας είναι πικρή για όλους και τα παιδιά της Κουμουνδούρου δεν αποτελούν εξαίρεση. Δεν είναι μόνο ο Τσίπρας και οι υπουργοί του που θέλουν να παραμείνουν στους θώκους τους. Ένας ολόκληρος κομματικός μικρόκοσμος έχει καλομάθει πλέον στους ρόλους και στα μεγαλύτερα ή μικρότερα προνόμια που παρέχει μία θέση στην πυραμίδα της εξουσίας.

Η συνοχή της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας θα δοκιμαζόταν ρήγματα μόνο εάν προέκυπτε εκτεταμένη κοινωνική αναταραχή. Τότε, το ιδεολογικό σχήμα που κράτησε σε ισορροπία τους συριζαίους βουλευτές θα ακυρωνόταν. Κοινωνική αναταραχή δεν προέκυψε με αποτέλεσμα να φθάσουμε στις παραμονές της λήξης του 3ου Μνημονίου. Όλοι οι βουλευτές και τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, άλλωστε, έχουν εδώ και πολύ καιρό υιοθετήσει απολύτως το κυβερνητικό αφήγημα ότι με την ακολουθούμενη πολιτική η Ελλάδα σε μερικές ημέρες θα απαλλαγεί από τα Μνημόνια και ως εκ τούτου θα εισέλθει σε τροχιά δυναμικής ανάπτυξης.