Οι Λέσχες της Ανατροπής

του Μάκη Ανδρονόπουλου  – 

Φτιάχνουν οι Έλληνες κυκλώματα και ιστορία οι παρέες Διονύσης Σαββόπουλος

Βαθιά κατάθλιψη κυριαρχεί στη χώρα παρά το ελληνικό καλοκαίρι. Kι αυτό είναι λογικό, όχι μόνο για τις καταστροφές από τις φωτιές, αλλά γιατί φαίνεται να έχει εδραιωθεί η απαισιοδοξία. Όλα δείχνουν να έχει καταστραφεί κάθε δυνατότητα διεξόδου και κυρίως, πως δεν υπάρχει ηγεσία που θα μπορούσε να οδηγήσει τον κόσμο στο ξέφωτο.

Παρ΄ όλα αυτά, υπάρχουν χιλιάδες Έλληνες και Ελληνίδες που συντηρούν τη φλόγα της αισιοδοξίας, άλλοτε μέσα από την έκφραση του θυμού, άλλοτε στα όρια του γραφικού (σύμφωνα με την καθεστωτική ερμηνεία), ίσως και στα όρια του ανορθολογισμού. Είναι αυτοί που εκτίθενται με προσωπικό κόστος.

Δεν πρόκειται για βολεμένους ανθρώπους με κάβες εκατομμυρίων στο εξωτερικό. Είναι άνθρωποι των μεσαίων στρωμάτων με μόρφωση και εμπειρίες που δεν αποδέχονται το μοιραίο, το πεπρωμένο και άλλα ηττοπαθή ιδεολογήματα. Δεν αποδέχονται το αμετάκλητο της θανάτωσης της Ελλάδας.

Δεν αποδέχονται το καθεστώς της υποκρισίας και της μιζέριας και αντιδρούν πολιτικά και κοινωνικά ως δημοκράτες. Αντιδρούν, φτιάχνοντας κυκλώματα και παρέες που θα γράψουν ιστορία, όπως έγραψε το κύκλωμα της Φιλικής Εταιρείας, ανατρέποντας την πιο σκληρή διεθνή τάξη πραγμάτων, εκείνη της Ιεράς Συμμαχίας.

Από τους Γερονδίνους στα εργαστήρια

Σχετική παράδοση υπάρχει διεθνώς. Οι Γιρονδίνοι (Κοντορσέ, Βερνιώ, Γκυαντέ, Ζανσονέ) ήταν μια σημαντική πολιτική ομάδα, που έπαιξε καταλυτικό ρόλο στη Γαλλική Επανάσταση. Οι Ιακωβίνοι (ορεινοί – Δαντών, Ροβεσπιέρος και Μαρά), που είχαν 2000 λέσχες σε όλη τη Γαλλία, επικυριάρχησαν, άλλο εάν μετά σφάχτηκαν μεταξύ τους. Ήταν και η φιλοβασιλική Λέσχη Φεγιαντίνων που προέκυψε από διάσπαση των Ιακωβίνων, αλλά και η Λέσχη Κορδελιέρων που αυτοδιαλύθηκε το 1794 μετά το πέρας της Γαλλικής Επανάστασης.

Στη Ρωσία, όλα τα ξεκίνησαν το 1825 από τους Δεκεμβριστές για να πάρουν τη σκυτάλη αργότερα οι Ναρόντνικοι και να φτάσουμε στους μενσεβίκους και τους μπολσεβίκους. Όλες αυτές οι λέσχες ξεκίνησαν από παρέες κοινού προβληματισμού…

Στην εποχή μας, οι επαναστάσεις δεν συνηθίζονται. Εξεγέρσεις μικρής ή μεγαλύτερης κλίμακας συμβαίνουν, δεν είναι όμως ανατρεπτικές. Στην Αραβική Άνοιξη, με εξαίρεση την Τυνησία, τα αποτελέσματα των λαϊκών εξεγέρσεων οδήγησαν σε νέες δικτατορίες ή σε εμφύλιους. Ειδικά στη Δύση, οι ανατροπές, αν γίνονται, γίνονται μέσα από τη δημοκρατική διαδικασία και την κοινωνική πίεση. Ίσως πια οι επαναστάσεις να γίνονται μόνο στα εργαστήρια και στα γραφεία. Παρ΄ όλα αυτά, οι συνθήκες μοιάζουν επαναστατικές, ή έστω, προεπαναστατικές.

Οι ΗΠΑ μοιάζουν να είναι σε μια τέτοια κατάσταση. Όταν γίνονται αυτά που έγιναν στο Σάρλοτσβιλ, όταν ο Αλ Γκορ προτείνει αλλαγή του τρόπου εκλογής προέδρου, όταν οι πιέσεις για τη δημιουργία τρίτου κόμματος είναι μεγάλες, όταν ο Μαρκ Ζούκεμπεργκ λέει στο Χάρβαρντ ότι κάποιο λάθος υπάρχει στο σύστημα και το σκέπτεται να κατέβει για πρόεδρος, προφανώς οι καταστάσεις είναι πια οριακές. Γι’ αυτό ενδεχομένως και να εγκυμονούν «επαναστατικές» διεξόδους.

Λέσχες προβληματισμού στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα τα πράγματα είναι από οικονομικής-κοινωνικής απόψεως σε δραματική κατάσταση. Στα χρόνια της «χολέρας» (2010-2017) ο ελληνικός λαός έχει επιδείξει μεγάλη αυτοσυγκράτηση, διατηρώντας ευαίσθητες ισορροπίες, που είναι δύσκολα ερμηνεύσιμες. Δεν υπάρχει, πάντως, καμία εγγύηση ότι θα συνεχίσουν να υπάρχουν. Όπως δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι οι μεταρρυθμίσεις Μακρόν θα περάσουν στη Γαλλία. Φτάνει να θυμηθούμε το κίνημα «la nuit debout», που κράτησε τρεις μήνες. Το διέκοψε η τρομοκρατία και το ευρωπαϊκό πρωτάθλημα ποδοσφαίρου.

Η Ελλάδα, λοιπόν, αρχίζει να γεμίζει με λέσχες προβληματισμού, με κάθε είδους κινήσεις και πρωτοβουλίες για το Σύνταγμα, την κοινωνία, την αλλαγή, την οικονομία. Άλλες δήθεν, κρυπτοσυστημικές, άλλες είναι φορείς σκέψης για αλλαγή. Στο facebook, όπου η Ελλάδα αναστενάζει, έχουν δημιουργηθεί εκατοντάδες, χιλιάδες παρέες, όχι μόνο γύρω από τη μουσική, τις ταινίες, την κουζίνα, αλλά και γύρω από την πολιτική, τα μνημόνια, τις τράπεζες, την οικονομία, την ανάπτυξη, τα επαγγέλματα.

Είναι διαδικτυακές παρέες, φανερές ή κλειστές, που παράγουν ιδέες, μερικές σημαντικές μερικές όχι, αλλά με πάθος και αγωνία για το σήμερα και το αύριο της πατρίδας.  Αυτές οι παρέες αρχίζουν να επικοινωνούν μεταξύ τους, καθώς συνδέονται με κοινούς φίλους. Το αν θα γράψουν ιστορία θα το δείξει ο χρόνος. Το αισιόδοξο είναι ότι υπάρχουν.