Οι πολίτες ψηφίζουν για να επικυρώσουν προαποφασισμένες πολιτικές

Το θρίλερ των αμερικανικών εκλογών και η εκλογική αντοχή του Τραμπ επαναφέρει στο προσκήνιο την πολιτική κρίση που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο χαρακτηρίζει τις δυτικές χώρες, μη εξαιρουμένης της Ελλάδας. Οι Έλληνες πολίτες, όμως για μία ολόκληρη δεκαετία υφίστανται τις συνέπειες μίας βαθιάς οικονομικής κρίσης, η οποία παροξύνεται λόγω της πανδημίας.

Σε αντίθεση με όσους είχαν ελπίσει ότι η τελικώς η πολύπλευρη κρίση θα οδηγούσε σε στοιχειώδη ποιοτική αλλαγή της συμπεριφοράς των πολιτικών κομμάτων της χώρας, η αδήριτη πραγματικότητα δικαιώνει όλους όσοι είχαν τολμήσει να υποστηρίξουν –και συνεχίζουν να υποστηρίζουν– ότι αντιθέτως η συμπεριφορά αυτή όχι μόνο θα παραμείνει η ίδια, αλλά και θα κατρακυλήσει σε χειρότερα επίπεδα. Μάλιστα, η συμπεριφορά των πολιτικών κομμάτων οδηγεί σε οδυνηρές σκέψεις ότι τελικά «δεν υπάρχει πολιτικό κόμμα που να μη μαίνεται κατά της πατρίδας» (Paul Valery, Πνεύμα και Πολιτική).

Δυστυχώς, κανένα πολιτικό κόμμα για το ζήτημα αυτό δεν δίνει καμία εξήγηση. Καθένα έχει τα δικά του σκοτεινά σημεία, τις κρυφές του εκατόμβες και τα ανομολόγητα όνειρά του. Τους θησαυρούς του από απερίσκεπτα πράγματα και από προπέτειες. Όσα λησμόνησε στα σχέδιά του και όσα θέλει να κάνει να ξεχάσουν οι άλλοι. Αποσύρουν, προκειμένου να επιβιώσουν, όλα εκείνα τα οποία υπόσχονται προκειμένου να εξασφαλίσουν την ύπαρξή τους. Συμπεριφέρονται κατά τρόπο “δημαγωγικό-λαϊκιστικό” όσο βρίσκονται εκτός εξουσίας και άλλο τόσο και περισσότερο όταν βρίσκονται στην εξουσία.

Μια απλή ματιά φθάνει για να γίνει αντιληπτό ότι η ΝΔ θέλει να παραμείνει στην εξουσία, ο ΣΥΡΙΖΑ να επανέλθει στην εξουσία, το ΠΑΣΟΚ να ξανακερδίσει τη χαμένη θέση του στο πολιτικό σκηνικό και το ΚΚΕ να διατηρήσει απλά την επιρροή του. Τα νέα κοινοβουλευτικά κόμματα προσπαθούν να εκμεταλλευτούν το ρευστό σκηνικό μπας και μπορέσουν να “πωλήσουν” τον εαυτό τους σε όσο υψηλότερη τιμή στο πολιτικό παζάρι. Εν τω μεταξύ «η Ελλάδα ταξιδεύει» (Γ. Σεφέρης).

Η συνεχής προσπάθεια των πολιτικών κομμάτων να επιβάλλουν τη βούλησή τους στον (εγχώριο) αντίπαλο μπορεί να τα κολακεύει, αλλά μπορεί να καταστρέψει την χώρα. Πολλές φορές συμβαίνει να επιτυγχάνεται η επιβολή της βούλησης επί των αντιπάλων, αλλά άλλες τόσες φορές μπορεί να αποδειχθεί (ή έχει αποδειχθεί) μοιραία. Τα συμφέροντα της χώρας δεν πρέπει να συγχέονται με τις προσδοκίες κάθε πολιτικού κόμματος. Η εκπλήρωση των επιθυμιών τους δεν μας απομακρύνει από τη δυστυχία, ή και τον χαμό της χώρας.

Οι πολίτες εμποδίζονται να συμμετάσχουν

Πάντοτε η πολιτική θεμελιώνεται στην αδιαφορία της πλειονότητας των ενδιαφερομένων (η σιωπηλή πλειοψηφία όπως υποστήριζε ο Ρ. Νίξον), χωρίς την οποία δεν υπάρχει δυνατότητα πολιτικής. Υπ’ αυτή την έννοια θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε ότι δομικό στοιχείο της πολιτικής είναι η τέχνη να εμποδίζονται οι άνθρωποι από το να αναμειγνύονται σε ό,τι τους αφορά.

Στις μέρες μας, λόγω των σημαντικών κοινωνικών διεργασιών και των αλλαγών που έχουν επέλθει σε όλες τις πτυχές του κοινωνικού γίγνεσθαι (πολιτική, οικονομική, πολιτιστική), καθίσταται απολύτως αναγκαία η συνεχής αναφορά «στην έννοια της ισότητας ως βασικού στοιχείου της έννοιας του λαϊκισμού» (Π. Κονδύλης: Η παρακμή του αστικού πολιτισμού) και της κυρίαρχης σύγχρονης μαζικοδημοκρατικής κοινωνίας.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το δομικό χαρακτηριστικό της πολιτικής, που αναφέραμε αμέσως παραπάνω, να λαμβάνει την εξής μορφή: να εξαναγκάζονται οι άνθρωποι να αποφασίζουν για πράγματα, με τα οποία δεν συμφωνούν. Με απλά λόγια καλούνται να συμμετάσχουν σε μια διαδικασία επικύρωσης ήδη προαποφασισμένων λύσεων, ή επιλεγμένων με προσεκτικά κριτήρια εναλλακτικών προτάσεων, που όμως καταλήγουν στον ίδιο παρονομαστή.

Ο εγκλωβισμός είναι απόλυτος και θανατηφόρος. Το πολιτισμικό DNA του ελληνικού πολιτικού συστήματος είναι δεδομένο. Βεβαίως και της ελληνικής κοινωνίας. Οι όποιες μεταλλαγές είναι αργόσυρτες και βασανιστικές. Υπάρχουν και προσπάθειες βίαιων μεταλλαγών, οι οποίες λόγω ότι πρωτίστως ενδύονται τεχνικά χαρακτηριστικά καταλήγουν σε αποτυχίες, δυσκολεύοντας περαιτέρω τον “εκσυγχρονισμό” της χώρας.

Το έργο επαναλαμβάνεται

Το έργο αυτό στην Ελλάδα επαναλαμβάνεται συνεχώς από την ίδρυση του ελληνικού κράτους. Είναι εμπειρικά απολύτως επιβεβαιωμένο. Τα πολιτικά κόμματα εξακολουθούν να έχουν την ίδια συμπεριφορά, που χρησιμοποιούν από την ίδρυση του ελληνικού κράτους, προκειμένου να παρουσιάσουν στο λαό ή νίκες και θριάμβους τους, ή δραματικές μεταξύ τους συγκρούσεις και καταγγελίες κατά αντιπάλων.

Συγχρόνως, όμως, υπήρξαν περίοδοι στην ελληνική ιστορία που επήλθε υπέρβαση αυτής της πάγιας κατάστασης των πολιτικών πραγμάτων. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα σημαντικότατη  ωφέλεια για την χώρα (χαρακτηριστικό παράδειγμα η περίοδος 1910-1920), μετά, μάλιστα, από έναν οδυνηρό Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο και μια πολιτική κατάσταση που χαρακτηριζόταν από ισχυρή κυβερνητική αστάθεια. Αξίζει να μελετήσουμε προσεκτικά την περίοδο 1897-1910.

Όμως, κανείς δεν θα πρέπει να προβλέπει με βάση την Ιστορία. Άλλωστε, η Ιστορία είναι ένα από τα πιο επικίνδυνα προϊόντα που παρήγαγε ο ανθρώπινος εγκέφαλος, αν χρησιμοποιηθεί ιδεολογικά. Κάνει τους ανθρώπους να ονειρεύονται, τους δημιουργεί ψευδοαναμνήσεις, καθιστά υπερβολικά τα ανακλαστικά τους, διατηρεί ανοικτές τις παλιές πληγές τους, τους απομακρύνει από την πραγματικότητα, στερώντας τους τη δυνατότητα να πράξουν όπως οι πραγματικές ανάγκες επιβάλλουν.