Οι Πρέσπες ήταν το ορεκτικό, το κύριο πιάτο (Τουρκία) απαιτεί συνευθύνη…

Στην επιφάνεια όλα πάνε καλά. Η κυβέρνηση είναι αυτοδύναμη και κανείς δεν την απειλεί. Ο κόσμος κάνει υπομονή, περισσότερο από όσο θα μπορούσε κανείς να φανταστεί με τις τρέχουσες συνθήκες. Η αντιπολίτευση είναι πρακτικά ανύπαρκτη. Η κυβέρνηση μπορεί να εξαντλήσει την τετραετία, ή να κάνει πρόωρες εκλογές όποτε θέλει.

Αν βεβαίως ο επικυρίαρχος ξένος παράγων δεν έχει αντίρρηση. Όπως π.χ. όταν ο Αμερικανός υφυπουργός  Ηγκλμπέγκερ είχε προαναγγείλει εκλογές (Αύγουστος 1993) εν αγνοία του πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Μητσοτάκη που έπεσε δύο μήνες αργότερα. Παγίως αναφερόμαστε σε κρίσιμα θέματα λησμονώντας, δήθεν, ότι τον αποφασιστικό λόγο έχει ο ξένος παράγων. Μόλις προχθές ο Κυριάκος Μητσοτάκης είπε καθαρά στη Βουλή ότι αν αποτολμούσε να φέρει στην Ελλάδα το ρωσικό εμβόλιο “Σπούτνικ” θα έπεφτε η κυβέρνηση, όπως στην Σλοβακία. Ο Αλέξης Τσίπρας και οι άλλοι αντιπολιτευόμενοι έκαναν ότι δεν κατάλαβαν.

Η κυβέρνηση πρωτεύει αλλά δεν ηγεμονεύει. Έχει αριθμητική υπεροχή στις δημοσκοπήσεις, αλλά η σταθερότητά της οφείλεται, εν πολλοίς, στην ανικανότητα της αντιπολίτευσης, στην ανυπαρξία αντικαταστάτη. Όποιος πλήξει εκ των έσω την κυβέρνηση θα στιγματιστεί από τον κόσμο σαν ταραχοποιός. Και θα το πληρώσει. Ταυτόχρονα, αναταράξεις τραντάζουν τη συνοχή ΣΥΡΙΖΑ και ΚΙΝΑΛ.

Σταδιακά, διαμορφώνονται καταστάσεις και επιχειρήματα που την κατάλληλη στιγμή θα μπορούν να διευκολύνουν διασπάσεις, αποχωρήσεις, αποστασίες. Αυτά θέλουν χρήμα, χρόνο, προετοιμασία, συνέργεια πυρήνων εντός των κομμάτων που γνωρίζουν, ή και συνδιαμορφώνουν τις στρατηγικές επιδιώξεις των έξω και των μέσα παραγόντων, ή τους αντιστέκονται.

Όταν ετοιμαστούν στελέχη, βουλευτές, κομματάρχες, ο χύδην κομματικός στρατός, τότε οι αποκαμωμένοι ψηφοφόροι είναι έτοιμοι να αποδεχθούν (με δημοκρατικές διαδικασίες!) τις προσχεδιασμένες αλλαγές. Δεν είναι επιθυμητό, ούτε, ίσως, αποτελεσματικό, σε μια χώρα της ΕΕ και του ΝΑΤΟ να πέσουν αλεξιπτωτιστές αλά Μαρκεζίνη (τον θυμάστε;), να χρειαστούν “αποστάτες” και να ξεσηκωθούμε για ανάρμοστες παρεμβάσεις. Είναι θέμα μεθόδευσης.

Φτάνουμε στο τέλος

Επί της ουσίας, όμως, να έχουμε στο νου μας ότι το βασικό πρόβλημα της χώρας είναι σε εκκρεμότητα εδώ και πολλές δεκαετίες, δηλαδή τα ελληνοτουρκικά και οι επιπτώσεις τους στη διαμόρφωση των πραγμάτων στην Ανατολική Μεσόγειο και στο Αιγαίο. Τα ελληνοτουρκικά δεν είναι διμερές ζήτημα, καθώς εμπλέκει τις σχέσεις των ΗΠΑ και ΝΑΤΟ με ΕΕ και Γερμανία, αλλά και με τη Ρωσία, αλυσιδωτά και με την Κίνα.

Η ουσιώδης διαφορά είναι ότι η Ελλάδα είναι προτεκτοράτο, ενώ η Τουρκία δεν είναι. Οφείλουμε να το διαπιστώσουμε μετά λύπης αλλά με ρεαλισμό. Σ’ αυτό το πλαίσιο, λοιπόν, τα πράγματα είναι δυσάρεστα αν είμαστε ανοήτως αισιόδοξοι, ή πολύ δυσάρεστα αν είμαστε ρεαλιστές. Ο Ερντογάν θολώνει τα νερά τσαλαβουτώντας μια από δω, μια από κει. Αλλά στην Ουκρανία κάνει την πάπια, είναι παιχνίδι για μεγάλα παιδιά και οι Δυτικοί τον αγνοούν. Η Τουρκία δεν είναι φερέγγυα ούτε, ίσως, τόσο απαραίτητη, όσο θα ήθελε.

Οι Έλληνες ιθύνοντες φαντασιώνονται κάποιον που θα τηρούσε προσχήματα που δεν θα τους εξέθετε τόσο, αλλά και με τον Ερντογάν δεν διστάζουν, μια ψυχή που είναι να βγει, ας βγει! Ποτέ, πάντως, οι Σύμμαχοι, Ευρωπαίοι ή Αμερικανοί, δεν έχουν αφήσει να εννοηθεί ότι η Ελλάδα μπορεί να αντικαταστήσει επάξια τον τουρκικό παράγοντα. Εξ ου, η διακομματική ελληνική ελίτ για να διατηρηθεί στην εξουσία παραχωρεί, πλέον, κομμάτια της χώρας, λιμάνια, ορυκτό πλούτο, ό,τι μπορεί.

Φτάνουμε, όμως, στο τέλος. Το μόνο αξιόλογο περιουσιακό στοιχείο, το μοναδικό “στρατηγικό βάθος” που έχει η Ελλάδα είναι το Αιγαίο και εκεί έχει ρίξει το επεκτατικό βάρος της η Τουρκία. Αν χαθεί το Αιγαίο, τετέλεσται. Διακόσια χρόνια μετά το 1821 ή θα επαναληφθεί το θαύμα, ή θα ανοίξει μια πολύ σκοτεινή περίοδος για τη χώρα μας.

Οι δύο μεγάλες αλλαγές

Τη δεκαετία του 1960 το μέγα ερώτημα ήταν αν θα έμπαινε η σφραγίδα “τέλος” στον εμφύλιο και προχωρούσε η χώρα σε ριζική πολιτική αλλαγή με την άνοδο στην κυβέρνηση των μικρομεσαίων, κεντροαριστερών στην πλειοψηφία τους. Καταλήξαμε στη δικτατορία. Τώρα, το μέγα ερώτημα είναι αν θα υπάρξουν ή όχι υποχωρήσεις εθνικής υπόστασης, κυριολεκτικά επιβίωσης. Τότε και τώρα η ανάμιξη του επικυρίαρχου ξένου παράγοντα ήταν/είναι εμφανής και καθοριστική. Επιπρόσθετο στοιχείο σήμερα είναι το ζωηρό ενδιαφέρον εσωτερικών παραγόντων που μαγνητίζονται από τα δεκάδες δισ. ευρώ που θα λάβει η χώρα εξαιτίας της πανδημίας.

Οι Πρέσπες ήταν μόλις το ορεκτικό. Το κύριο πιάτο, το Αιγαίο, η Ανατολική Μεσόγειος και η Κύπρος, με τον όποιον ορυκτό πλούτο τους, ακολουθεί. Όσο η κυβέρνηση κωλυσιεργεί τόσο αδημονούν οι ξένοι και εγχώριοι παράγοντες που θέλουν λύση “εδώ και τώρα”, η οποία απαιτεί τη συμβολή (ακριβέστερα τη συνενοχή) πολλών. Για να μη μείνει κανείς αναμάρτητος τον λίθο βαλέτω…

Σ’ αυτό το σκηνικό ο Αλέξης Τσίπρας αποδείχθηκε ικανός να κάψει τη γούνα του στις Πρέσπες, αλλά ανίκανος να ενώσει την Κεντροαριστερά. Έτσι από ελπίδα έγινε εμπόδιο. Η απλή αναλογική επιβάλλει κυβέρνηση συνεργασίας, αλλά ο ΣΥΡΙΖΑ μόνο χωρίς Αλέξη Τσίπρα μπορεί να συμμαχήσει με τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Συμμαχία Μητσοτάκη-Τσίπρα θα βγάλει τρελό γέλιο, το έργο θα κατέβει με τις λεμονόκουπες να σφυρίζουν στον αέρα. Η διάσπαση και των δυο κομμάτων εξυπηρετεί την ακυβερνησία και η ακυβερνησία εξυπηρετεί κάθε είδους ενδοτικότητα. Κάποιοι θα αποχωρήσουν από τη ΝΔ, υπολογίζοντας να σώσουν εαυτούς και την τιμή της παράταξης. Αλλά άραγε εξαγνίζονται όσοι ενώ έβλεπαν το έγκλημα να έρχεται ολοταχώς, απλώς αρνήθηκαν να το προσυπογράψουν;