Ουγγρική ανταρσία στην ΕΕ – Γιατί ο Όρμπαν βρίσκει υποστηρικτές

Υποστηρικτές βρίσκει ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας, Βίκτορ Όρμπαν, στην απόφασή του να μποϊκοτάρει τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, μετά τη σύνδεση της εκταμίευσης ευρωπαϊκών πόρων με τον σεβασμό του Κράτους Δικαίου. Η Πολωνία έχει συνταχθεί πλήρως με την Ουγγαρία και συνυπογράφει το βέτο, ενώ την υποστήριξή της στο στρατόπεδο Βουδαπέστης-Βαρσοβίας εξέφρασε σήμερα και η Σλοβενία.

Σε επιστολή του προς τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, ο Σλοβένος πρωθυπουργός, Γιάνες Γιάνσα, υπογραμμίζει ότι «μόνο ένας ανεξάρτητος δικαστικός θεσμός μπορεί να αποφανθεί τι είναι κράτος δικαίου, όχι μία πολιτική πλειοψηφία». Η δήλωση αυτή, και κυρίως η αναφορά σε ανεξάρτητο δικαστικό θεσμό, δίνει μια νέα διάσταση στην σύγκρουση των δύο κρατών μελών με τις Βρυξέλλες.

Με την παρέμβασή του, ο Γιάνες Γιάνσα δεν στηρίζει απλώς την άρνηση της Βουδαπέστης και της Βαρσοβίας να συμμορφωθούν με μια απόφαση που υιοθέτησε η Κομισιόν, έπειτα από προτροπή του Βερολίνου. Θέτει ένα ουσιαστικό ζήτημα για το ποιος καθορίζει τι είναι το Κράτος Δικαίου, υπογραμμίζοντας παραλλήλως ότι αυτό δεν μπορεί να το κάνει μια «πολιτική πλειοψηφία», αλλά μόνον «μια ανεξάρτητη αρχή».

Το βέτο του Όρμπαν 

Με απλά λόγια, ο Σλοβένος πρωθυπουργός τονίζει ότι ούτε η Κομισιόν ούτε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, ως περιστασιακές πολιτικές πλειοψηφίες, μπορούν να αποφανθούν, αν η πράξη ενός κράτους μέλους είναι σύμφωνη με το Κράτος Δικαίου. Άρα, δεν μπορούν ούτε να στερήσουν, με αυτήν την αιτιολογία, την πρόσβαση ενός κράτους μέλους σε ευρωπαϊκούς πόρους.

Σημειώνεται ότι η Ουγγαρία και η Πολωνία, οι οποίες έχουν βάλει βέτο στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό και στο σχέδιο οικονομικής ανάκαμψης από την πανδημία, είναι υπόλογες έναντι των Βρυξελλών για παραβιάσεις σχετικά με την ελευθερία του Τύπου, την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης και τις θεμελιώδεις ελευθερίες. Δεν είναι, ωστόσο, οι μόνες, καθώς ανάλογα φαινόμενα, σε μικρότερη έκταση, εμφανίζονται, έστω και περιστασιακά, και σε άλλες χώρες της ΕΕ.

Η βασική διαφορά της Ουγγαρίας με την ΕΕ είναι η μεταναστευτική πολιτική και το “αντι-Σόρος” νομοθετικό πλέγμα που προώθησε η κυβέρνηση Όρμπαν. Αντιθέτως, οι διαφορές με την Πολωνία εστιάζονται σε ζητήματα Δικαιοσύνης και πρόσφατα στον νόμο για την απαγόρευση των εκτρώσεων. Ο Ούγγρος πρωθυπουργός, ο οποίος είναι κατά της ανεξέλεγκτης μετανάστευσης, κατάγγειλε, σήμερα, την ΕΕ ότι «χρησιμοποιεί οικονομικά μέσα για να εκβιάσει τις χώρες που αντιτίθενται στην μεταναστευτική πολιτική της». Σημείωσε επίσης ότι «καμία διαδικασία κυρώσεων κατά των κρατών μελών δεν πρέπει να θεσπίζεται, χωρίς αντικειμενικά κριτήρια και χωρίς δυνατότητα δικαστικής προσφυγής».

Το θέμα του βέτο της Ουγγαρίας και της Πολωνίας στον προϋπολογισμό και το Ταμείο Ανάκαμψης, το οποίο πλέον στηρίζει και η Σλοβενία, θα συζητηθεί σήμερα στην τηλεδιάσκεψη κορυφής, η οποία επισήμως έχει αντικείμενο την επιδημία του κορωνοϊού. Ο Όρμπαν, ωστόσο, τοποθετήθηκε ήδη, δηλώνοντας ότι η Ουγγαρία προχώρησε σε αυτήν την απόφαση, γιατί διαφορετικά θα ήταν αναγκασμένη να στηρίξει την ευρωπαϊκή μεταναστευτική πολιτική.

Οι αντιδράσεις 

Η απόφαση του Όρμπαν έχει προκαλέσει ήδη αντιδράσεις, οι περισσότερες όμως αναμένεται να εκδηλωθούν σήμερα. Ο υπουργός Εξωτερικών του Λουξεμβούργου κάλεσε την ΕΕ να μην υποχωρήσει στα θέματα που αφορούν τις αρχές του κράτους δικαίου, σημειώνοντας ότι αυτό θα ισοδυναμούσε με ξεπούλημα των αρχών της. Παραλλήλως, ο πρόεδρος του ΕΛΚ, Ντόναλντ Τουσκ, κάλεσε εμμέσως τα κόμματα μέλη να αποβάλουν από τις τάξεις του το ουγγρικό κόμμα Fidesz. Ο Πολωνός πολιτικός θέλει βέβαια καιρό τώρα να αποβάλει το κόμμα του Όρμπαν από το ΕΛΚ, δεν μπορεί όμως να συγκεντρώσει την απαραίτητη πλειοψηφία. Μάλιστα, ανάμεσα σε εκείνους που έχουν αντιταχθεί είναι οι Χριστιανοδημοκράτες της Μέρκελ και οι Βαυαροί Χριστιανοκοινωνιστές.

Το διακύβευμα, πάντως, είναι μεγάλο τόσο για τον Όρμπαν όσο και συνολικά για την ΕΕ. Οι ευρωπαϊκοί πόροι, το 2019, αντιπροσώπευσαν το  4,48% του ΑΕΠ της Ουγγαρίας, ένα ποσοστό που είναι από τα υψηλότερα στην ΕΕ. Από τη άλλη, το βέτο αδρανοποιεί έναν επταετή προϋπολογισμό που περιλαμβάνει κονδύλια ύψους περίπου 1,1 τρισεκατομμυρίων ευρώ και τα 750 δισεκατομμύρια ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης.

Με αυτά τα δεδομένα δεν είναι τυχαίο που ο πρόεδρος της γερμανικής πολιτικής ομάδας των Χριστιανοδημοκρατών στο ευρωκοινοβούλιο δεν έδειξε κάποια  ιδιαίτερη έκπληξη για την επαναφορά από τον Τουσκ του αιτήματός του να αποβληθεί το Fidesz  από το ΕΛΚ. Κάτι τέτοιο δεν θα βοηθούσε κανέναν είπε ο  Ντάνιελ Κάσπαρι, δείχνοντας στον Όρμπαν την εναλλακτική να μην μπλοκάρει τον προϋπολογισμό, αλλά να προσφύγει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, ένα θεωρεί ότι ο μηχανισμός σύνδεσης με το Κράτος Δικαίου παραβιάζει τις συνθήκες της ΕΕ.