Πανδημία: Οι κυβερνήσεις δεν είχαν διαβάσει Σουν Τζου

Η παγκόσμια κοινότητα βρέθηκε απροετοίμαστη στην αντιμετώπιση της πανδημίας που ενέσκηψε με την εξάπλωση του νέου ιού SARS-Cov-2 που προκαλεί την ασθένεια με την κωδικοποιημένη ονομασία COVID-19. Είναι μία μεγάλη ήττα για τους διεθνείς φορείς, που ο λόγος ακριβώς της ύπαρξής τους είναι η προστασία της υγείας και της ασφάλειας του πληθυσμού.

Για την αποποίηση των όποιων πιθανών ευθυνών και μάλιστα εν μέσω της πανδημίας, ξεκίνησαν οι αντεγκλήσεις και η αλληλοεπίρριψη των ευθυνών. Παραβλέποντας τη σοβαρότητα της κατάστασης, παίζεται ένα παιχνίδι που είναι γνωστό στην Ελλάδα ως “ο μουτζούρης” και στις αγγλο-σαξονικές προτιμήσεις ως “the blame game”. Στην παγκόσμια προσπάθεια για την επιτυχημένη αντιμετώπιση της πανδημίας, ισχύει η ρήση του αρχαίου φιλόσοφου Αριστοτέλη που είπε: «Όπου άμιλλα ενταύθα και νίκη εστί». Η άμιλλα γενικώς ελλείπει στις μέρες μας. Συγκεκριμένα αναφέρονται τα ακόλουθα χαρακτηριστικά παραδείγματα.

Παραιτήθηκε ο Mauro Ferrari, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας, γνωστού ως European Research Council-ERC. Ο λόγος παραίτησης του Ferrari, που σημειωτέον είχε αναλάβει τα καθήκοντά του μόλις τον Ιανουάριο, ήταν η διαφωνία του με τη χαλαρή αντίδραση των δομών της ενωμένης Ευρώπης στην επερχόμενη πανδημία του ιού SARS-Cov-2.

Ο δρ Άντονι Φαούτσι είναι κορυφαίος κυβερνητικός εμπειρογνώμονας για την αντιμετώπιση μολυσματικών ασθενειών και εποπτεύει το National Institute of Allergy and Infectious Diseases (NIAAID). Κατηγόρησε τη διοίκηση (administration) του προέδρου των ΗΠΑ ότι το 2018 κατήργησε τη μελέτη που προέβλεπε μία πιθανώς επερχόμενη πανδημία μέσα στην ερχόμενη πενταετία. Η μελέτη αυτή, που έθετε την απειλή ως ύψιστο κίνδυνο εθνικής ασφάλειας και εισηγείτο μέτρα προετοιμασίας για την αντιμετώπιση, είχε υποβληθεί στις αρχές του 2017.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, αρχικά χαρακτήρισε τον SARS-Cov-2 ως «κινέζικο ιό», γεγονός που προκάλεσε την αντίδραση Κινέζων αξιωματούχων. Αργότερα κατηγόρησε τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), γνωστό διεθνώς ως WHO, ότι στην ουσία απέτυχε στην αποστολή του και απείλησε τη διακοπή της χρηματοδότησης από τη χώρα του. Σε εθνικό επίπεδο, στις χώρες που έχουν πληγεί περισσότερο ή λιγότερο από την πανδημία, έχουν προκύψει αντεγκλήσεις σχετικά με τον χρόνο αντίδρασης αλλά και τα μέτρα που λήφθηκαν για την προστασία των πολιτών. Κύριο σημείο τριβής είναι το δίλημμα “κοινωνική πρόνοια ή εύρωστη οικονομία”. Η προσπάθεια διατήρησης χαμηλού ελλείμματος στην οικονομία προκαλεί αύξηση των ανθρώπινων απωλειών.

Προστατευτικές μάσκες

Στο σημείο αυτό αξίζει να επισημανθεί ένα θέμα που έγινε πρωτοσέλιδο διότι απασχολεί διεθνώς τους πολίτες για την ασφάλειά τους και την προστασία τους. Είναι η απάντηση στο ερώτημα αν πρέπει να χρησιμοποιούνται οι προστατευτικές μάσκες και σε ποιες περιπτώσεις. Επί του θέματος αυτού, ο χρησμός του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας είναι αντάξιος του «ήξεις αφίξεις» της Πυθίας.

Το κείμενο που έχει αναρτηθεί στην ηλεκτρονική διεύθυνση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, αναφέρει: «Εάν δεν είστε άρρωστοι ή δεν περιποιείστε κάποιον που είναι άρρωστος τότε χάνετε άδικα μία μάσκα. Υπάρχει διεθνώς έλλειψη μασκών, έτσι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προτείνει στους ανθρώπους να χρησιμοποιούν μάσκες με σοφία». Το ακριβές αγγλικό κείμενο, μεταξύ άλλων αναφέρει: «If you are not ill or looking after someone who is ill then you are wasting a mask. There is a world-wide shortage of masks, so WHO urges people to use masks wisely».

Στην ουσία η ανάγκη επιβολής περιορισμού στις κοινωνικές επαφές οδήγησε στην καραντίνα. Το ζητούμενο είναι να διακοπεί η αλυσίδα διάδοσης του ιού από άνθρωπο σε άνθρωπο. Λόγω της αδυναμίας εντοπισμού των πασχόντων ή των ασυμπτωματικών φορέων του ιού, πολύ σωστά οι ειδικοί προτείνουν ο καθένας να συμπεριφέρεται και να λαμβάνει προφυλάξεις σαν να είναι εν δυνάμει κομιστής του ιού. Επομένως πρέπει να προσέχει να μην τον μεταδώσει σε άλλους.

Ευθύνη πρόληψης

Με αυτά τα δεδομένα, το κείμενο-χρησμός του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για τις προστατευτικές μάσκες είναι δυνατόν να επεξηγηθεί ως ακολούθως: “Όλοι πρέπει να φορούν προστατευτικές μάσκες ως εν δυνάμει ασυμπτωματικοί κομιστές αλλά και για να μην κολλήσουν από τους φορείς. Δυστυχώς υπάρχει διεθνώς έλλειψη. Ο καθένας πράττει κατά την κρίση του”.

Στην ουσία επιβεβαιώνεται ο Κινέζος θεωρητικός της στρατηγικής του 5ου πΧ αιώνα Σουν Τζου, που διατύπωσε την άποψη: «Η επιβίωση εξαρτάται από τις δικές μας ενέργειες. Η ευκαιρία για θρίαμβο εξαρτάται από τις ενέργειες των άλλων». Στο θέμα αυτό, τα κράτη πρόνοιας επιμερίζονται την ευθύνη πρόληψης για την προστασία της υγείας των πολιτών, τόσο σε εθνικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο ως μέλη διεθνών οργανισμών όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, η ΕΕ, ο ΟΗΕ κλπ.

Η ονοματοδοσία του νέου ιού ως SARS-Cov-2 σημαίνει ότι είναι ο δεύτερος κορονοϊός της ομάδας SARS. Η συντομογραφία SARS-Cov είναι η συντόμευση του περιφραστικού όρου: Severe Acute Respiratory Syndrome-Coronavirus, δηλαδή Σοβαρά Οξύ Αναπνευστικό Σύνδρομο- Κορονοϊός. Ο πρώτος κορονοϊός SARS είχε εμφανιστεί αρχικά στην Κίνα τον Νοέμβριο του 2002 και είχε εξαπλωθεί σε όλες τις ηπείρους, με ελάχιστη εξάπλωση στην Αφρική. Έχουν καταγραφεί 8.096 επιβεβαιωμένα κρούσματα και 774 θάνατοι από τον πρώτο αυτό κορονοϊό.

Κυβερνήσεις και διορθωτικές ενέργειες

Ο δεύτερος κορονοϊός SARS εμφανίστηκε αρχικά και πάλι στην Κίνα τον Νοέμβριο του 2019 και έχει εξαπλωθεί σε όλες τις ηπείρους με μικρότερη εξάπλωση στην Αφρική. Εν μέσω πανδημίας, είναι αδόκιμο να προβλεφθούν τα τελικά επιβεβαιωμένα κρούσματα και οι θάνατοι που θα προκληθούν. Η μέχρι σήμερα εξέλιξη της πανδημίας διεθνώς, έχει καταγράψει εκατοντάδες χιλιάδες κρούσματα και δεκάδες χιλιάδες θανάτους.

Είναι σαφέστατο ότι ο SARS-Cov-2 ως παθογόνος οργανισμός είναι πολύ πιο επικίνδυνος από τον SARS-Cov-1. Για την ιστορία είναι αξιόλογο να επισημανθεί για να αξιολογηθεί δεόντως, ότι και οι δύο κορονοϊοί εμφανίστηκαν στην Κίνα τον μήνα Νοέμβριο, δηλαδή με την έναρξη του χειμώνα για το βόρειο ημισφαίριο. Παρατηρώντας τον διεθνή χάρτη εξάπλωσης του ιού είναι σαφές ότι μέχρι σήμερα έχουν χτυπηθεί βαρύτερα τα κράτη του βόρειου ημισφαιρίου.

Εκτιμάται ότι μετά την ολοκληρωμένη επιτυχή αντιμετώπιση της πανδημίας, ο εντοπισμός των κενών που υπήρξαν στην πρόληψη και την αντιμετώπιση, δεν πρέπει να αποσκοπεί μόνο στην απονομή των όποιων ευθυνών. Χρειάζεται επίσης να γίνει ανάληψη διορθωτικών ενεργειών ώστε να προληφθεί η εξάπλωση ενός μελλοντικού ιού SARS-Cov-3 που πιθανόν θα είναι μοιραίος για την ανθρωπότητα.