Παρέμβαση Σαμαρά με αιχμές για ελληνοτουρκικά

Ο τρόπος με τον οποίο η ΕΕ αντιμετωπίζει την Τουρκία «δεν κολακεύει τις γεωπολιτικές προτεραιότητες της Ε.Ε», τόνισε ο πρώην πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς, μιλώντας σε συζήτηση που διοργάνωσε το think tank του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, Wilfried Martens Center, με θέμα “ζωτικά ερωτήματα για το μέλλον της Ευρώπης”. Μια δήλωση που έχει αποδέκτες τόσο στις Βρυξέλλες όσο και στην Αθήνα, στην πορεία αναβάθμισης του πολιτικού διαλόγου ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία.

Στην συζήτηση μετείχαν και οι πρώην πρωθυπουργοί της Ισπανίας και της Ολλανδίας, Χοσέ Μαρία Αθνάρ και Ζαν Πέτερ Μπαλκενέντε. Οι τρεις πρώην πρωθυπουργοί κλήθηκαν να τοποθετηθούν σε συγκεκριμένες ερωτήσεις που αποτελούν και την εισαγωγή για μια μεγάλη συζήτηση, η οποία θα διεξαχθεί δια ζώσης όταν το επιτρέψουν οι συνθήκες.

Ο Αντώνης Σαμαράς είναι μέλος του Wilfried Martens Center, το οποίο αποτελεί την επίσημη δεξαμενή σκέψης της Ευρωπαϊκής Κεντροδεξιάς, και στις τοποθετήσεις του εξέφρασε την ανησυχία του για την πορεία της Ένωσης, τονίζοντας ότι «εάν δεν υπάρξει σωρεία αλλαγών στην λειτουργία της ΕΕ, το ευρωπαϊκό σχέδιο κινδυνεύει να συρρικνωθεί».

Ευγενικό, αλλά ηχηρό το μήνυμα

Ο πρώην πρωθυπουργός επισήμανε ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος προέρχεται από μια ενδεχόμενη μετατροπή της ΕΕ σε «πολιτικά ασήμαντη για τους πολίτες της», ενώ τόνισε ότι απαιτούνται νέες πολιτικές κυρίως στα θέματα της παράνομης μετανάστευσης και της εσωτερικής ασφάλειας. Βαρύνουσα πάντως σημασία έχει η αναφορά του στον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει η ΕΕ την Τουρκία καθώς, ευγενικά μεν αιχμηρά δε, επέκρινε τις ευρωπαϊκές  …γεωπολιτικές προτεραιότητες.

Έναν τομέα της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, για τον οποίο αρνητικές κρίσεις είχε εκφράσει πριν από ημέρες και ο υπουργός Εξωτερικών, μιλώντας στο φόρουμ “EU-US Future”, το οποίο διοργάνωσε η δεξαμενή σκέψης Atlantic Council. Ο Νίκος Δένδιας είπε ότι η ΕΕ πρέπει να κατανοήσει πως, πέρα από μια μεγάλη οικονομική δύναμη, θα πρέπει να είναι και μια μεγάλη γεωπολιτική δύναμη, υπαινισσόμενος εμμέσως το έλλειμμα ενός ευρωπαϊκού γεωπολιτικού σχεδιασμού για την ευρύτερη περιοχή.

Σήμερα, ο Αντώνης Σαμαράς επανήλθε, μιλώντας για μη «κολακευτικές γεωπολιτικές προτεραιότητες της ΕΕ» σε ό,τι αφορά την ευρωπαϊκή στάση έναντι της Τουρκίας. Μια δήλωση που διαφοροποιείται από την σχεδόν μυθοποιημένη αντίληψη περί ευρωπαϊκής αλληλεγγύης, την οποία τροφοδοτεί η κυβέρνηση, την ώρα που οι κυρώσεις έχουν πάει περίπατο ενώ η τουρκική προκλητικότητα συνεχίζεται σε όλα τα επίπεδα.

Η παρέμβαση Σαμαρά

Ερ: Η διάσκεψη για το μέλλον της Ευρώπης αναμένεται να οραματιστεί το μέλλον της Ευρώπης για τα επόμενα 20 έως 30 χρόνια. Τα χρόνια των διαφόρων κρίσεων και η συνεχιζόμενη πανδημία έχουν δείξει ότι χρειαζόμαστε μια πιο αποτελεσματική και βασισμένη σε κανόνες Ευρωπαϊκή Ένωση. Θα μπορούσε ένα τέτοιο συνέδριο να αποφέρει ουσιαστικά αποτελέσματα, πέραν των απλών προθέσεων;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Μια πολιτική οντότητα – ένα κράτος ή μια Ένωση – μπορεί να επιβιώσει μόνο εάν έχει σαφώς καθορισμένους κανόνες και σαφώς καθορισμένες προτεραιότητες. Τόσο οι κανόνες όσο και οι (πολιτικές) προτεραιότητες ορίζουν από κοινού ποιοι είμαστε, την ενότητα και το χαρακτήρα μας. Δεν μπορούμε να έχουμε κανόνες χωρίς προτεραιότητες  και δεν μπορούμε να έχουμε προτεραιότητες, χωρίς κανόνες. Χρειαζόμαστε και τα δύο.

Καθώς η πραγματικότητα εξελίσσεται μέσα στις κοινωνίες μας και γύρω μας, οι προτεραιότητές μας αλλάζουν και το σύνολο των κανόνων μας πρέπει να προσαρμόσει αυτήν την εξέλιξη. Εάν το σύνολο κανόνων μας είναι πολύ αυστηρό ή «άκαμπτο», δεν θα εξελιχθούμε. Από την άλλη πλευρά, εάν οι κανόνες μας είναι πολύ «χαλαροί», υπάρχει πιθανότητα να εξελιχθούμε προς διαφορετικά «μονοπάτια» ή να αποσυντεθούμε. Επομένως, πρέπει να προσαρμόσουμε άμεσα τους κανόνες και τις προτεραιότητές μας. Και να τα κάνουμε αμοιβαία συμβατά…

Ο τρόπος χειρισμού της πανδημικής κρίσης δεν ήταν πολύ «κολακευτικός» για τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν οι κανόνες μας ενόψει τέτοιων προκλήσεων. Ο τρόπος με τον οποίο χειριστήκαμε την εισροή παράνομων μεταναστών ή την Τουρκία ή την Ουκρανία δεν κολακεύει τις γεωπολιτικές μας προτεραιότητες. Έχουμε πολλά να μάθουμε από τα τρέχοντα προβλήματά μας, πολλά να αναλογιστούμε αναφορικά με τις προοπτικές μας και πολλές αναδιαρθρώσεις να κάνουμε στο εσωτερικό μας πλαίσιο…

Ερ: Ο έλεγχος της λειτουργίας της Ένωσης και του μέλλοντος της Ευρώπης βρίσκεται στα χέρια των πολιτών της ΕΕ. Σύμφωνα με την τελευταία έρευνα του Ευρωβαρόμετρου οι πολίτες θεωρούν τη δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, το κράτος δικαίου, αλλά και την οικονομική δύναμη της Ένωσης ως τα μεγαλύτερα οφέλη της ΕΕ. Είναι αυτά τα οφέλη επαρκώς προστατευμένα και ανθεκτικά;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ναι, αυτοί είναι οι ακρογωνιαίοι λίθοι που καθορίζουν τη συλλογική μας κουλτούρα. Το ποιοι είμαστε, πώς έχουμε εξελιχθεί μέσω της Ιστορίας και πού πηγαίνουμε.  Και όχι, δεν θα πρέπει να τα θεωρούμε δεδομένα! Επειδή διατρέχουν τον κίνδυνο να διαβρωθούν από ομάδες της αυταρχικής ακροδεξιάς, που υπονομεύουν τη Δημοκρατία, ή της «πολιτικά ορθής» ακροαριστεράς, που υπονομεύουν την κοινωνική συνοχή.

• Χρειαζόμαστε μια «νέα αναπτυξιακή ατζέντα», για να βελτιώσουμε την ανταγωνιστικότητα μέσω της αναδιάρθρωσης,
•  Χρειαζόμαστε μια νέα «προοδευτική ατζέντα» για τη διατήρηση της Δημοκρατίας μέσω της ανάπτυξης – και
• Χρειαζόμαστε επίσης μια «νέα συντηρητική ατζέντα», για τη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής μέσω της αλλαγής.
• Χρειαζόμαστε σίγουρα νέες γεωπολιτικές προτεραιότητες, τεράστιες εσωτερικές μεταρρυθμίσεις και προστασία των προοπτικών για τη μεσαία τάξη.

Η Ευρώπη δεν θα εμπνεύσει ποτέ τους πολίτες της, εκτός εάν κερδίσει διεθνή σεβασμό πέρα από τα σύνορά της. Το ευρωπαϊκό σχέδιο είτε θα λάμψει είτε θα συρρικνωθεί! Ας το κάνουμε να λάμψει ξανά. Όπως του αξίζει…

Ερ: Θα μπορούσατε, ως πολίτης της ΕΕ, να μοιραστείτε τη μεγαλύτερη ανησυχία και το μεγαλύτερο όνειρό σας όσον αφορά το μέλλον της Ευρώπης; Ποια θα ήταν η συμβουλή σας για να ξεπεράσετε μια τέτοια ανησυχία και, από την άλλη, για να επιτύχετε ένα τέτοιο όνειρο;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Η μεγαλύτερη ανησυχία μου είναι η Ευρώπη να γίνει γεωπολιτικά «ασήμαντη» απέναντι στον υπόλοιπο κόσμο, ή «ασήμαντη» για τους πολίτες της ως προς την ανάπτυξη και την ευημερία τους. Η μεγαλύτερη ελπίδα μου είναι ότι τελικά θα ξεφύγουμε από τα σημερινά αδιέξοδα και θα εμπνεύσουμε εκ νέου τους πολίτες μας.

• Χρειαζόμαστε μια νέα πολιτική για την κατασκευή νέων υποδομών και τον χειρισμό του χρέους.
• Χρειαζόμαστε μια νέα πολιτική για να προσαρμοστεί η μεσαία τάξη στην επόμενη τέταρτη βιομηχανική επανάσταση.
• Χρειαζόμαστε μια νέα πολιτική ενεργειακής επάρκειας και ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού για τις επόμενες δεκαετίες.
• Χρειαζόμαστε μια νέα πολιτική για τους παράνομους μετανάστες και την εσωτερική ασφάλεια.
• Χρειαζόμαστε μια πολιτική για την υπεράσπιση των κοινών ευρωπαϊκών συνόρων μας. Πρέπει να καταλάβουμε ότι η ενότητα και η ενσωμάτωση στην Ευρώπη δεν μπορούν να προχωρήσουν χωρίς να ελέγχουμε τα όριά μας και να επεκτείνουμε την επιρροή μας πέρα από τα όριά μας! Εάν χάσουμε τον έλεγχο στην ενδοχώρα μας, θα σπάσουμε και θα διαλυθούμε.
• Χρειαζόμαστε μια νέα πολιτική για την προβολή των προτεραιοτήτων ασφαλείας μας στο εξωτερικό.
• Πρέπει να δείξουμε ότι το ευρωπαϊκό σχέδιο είναι ένα λαμπρό παράδειγμα, που δημιουργεί ελευθερία, ανάπτυξη και ευημερία για τους ευρωπαϊκούς λαούς και ελπίδα για τους συμμάχους του…
• Χρειαζόμαστε ένα νέο κοινωνικό σύμφωνο με τους πολίτες μας και ένα νέο σύμφωνο αξιοπιστίας με τους συμμάχους μας στο εξωτερικό.

Το ευρωπαϊκό σχέδιο έχει προχωρήσει αρκετά, αλλά έχει ακόμη πολύ δρόμο να διανύσει. Πρέπει να το αναδιαμορφώσουμε και να το επανεκκινήσουμε! Και πρέπει να το κάνουμε γρήγορα…