Πιέσεις στην Κύπρο, χαλαροί στην Τουρκία οι Γερμανοί

Έντονη διπλωματική κινητικότητα, σε διάφορα επίπεδα, κυρίως παρασκηνιακή, βρίσκεται σε εξέλιξη με στόχο να υπάρξει έμπρακτη αποκλιμάκωση στην Ανατολική Μεσόγειο. Η έναρξη τις επόμενες ημέρες διερευνητικών επαφών μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας, η οποία ήταν η βασική επιδίωξη για τη γερμανική Προεδρία της ΕΕ και την Κομισιόν, συνιστά τη μια διάσταση της μεγάλης εικόνας.

Η άλλη, είναι το θέμα της Κύπρου και των κυρώσεων, που έχουν συζητηθεί και που, με βάση τα συμφωνηθέντα, θα υιοθετηθούν στο επικείμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (24-25 Σεπτεμβρίου). Αυτό, ωστόσο, το σενάριο –των κυρώσεων– φαίνεται πως φρενάρεται από την καγκελάριο της Γερμανίας, Άγκελα Μέρκελ, παρόλο που το υπουργείο Εξωτερικών της χώρας της έχει άλλη προσέγγιση.

Η Άγκελα Μέρκελ διαμηνύει πως εάν επιβληθούν κυρώσεις στην Τουρκία θα χαλάσει το κλίμα στον επικείμενο διάλογο Ελλάδος και Τουρκίας, υποστηρίζοντας πως ο Ερντογάν θα θυμώσει και θα αντιδράσει. Αυτή η στάση της καγκελαρίου επηρεάζει αρκετά κράτη-μέλη, που έχουν εκχωρήσει στη Γερμανία –όχι τώρα που είναι Προεδρία της Ε.Ε. αλλά μόνιμα– να κάνει τη διαχείριση σχετικά με τα όσα διαδραματίζονται στην Ανατολική Μεσόγειο.

Τα δεδομένα και οι δυνατότητες

Είναι σαφές πως βρισκόμαστε σε κομβικό σημείο των εξελίξεων και είναι σαφές πως παρασκηνιακά πολλά λέγονται, συμφωνούνται ενώ είναι πρόδηλο πως οι κινήσεις εντός της ΕΕ επηρεάζονται σημαντικά από τα “θέλω” του Ερντογάν. Ποια τα δεδομένα σήμερα ενόψει των συνόδων των υπουργών Εξωτερικών, αλλά και των αρχηγών την Πέμπτη και την Παρασκευή;

Πρώτον, η αποχώρηση του “Όρουτς Ρέις” από την περιοχή που διενεργούσε παράνομες έρευνες εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, θεωρήθηκε ως ευκαιρία “για στροφή στη διπλωματία”. Τούτο έγινε μετά από συνεννόηση Μέρκελ-Ερντογάν, με την καγκελάριο να δηλώνει σε συνομιλητές της πως μόνο αυτή μπορεί να επηρεάσει τον Τούρκο Πρόεδρο.
Σύμφωνα, λοιπόν, με το σενάριο και όπως είπε ο ίδιος ο Ερντογάν «αποσύραμε το “Όρουτς Ρέις” για να κάνουμε χώρο στη διπλωματία».

Κι αυτό παρόλο που όλοι οι Τούρκοι αξιωματούχοι σημείωναν πως το σκάφος βρίσκεται στο λιμάνι της Αττάλειας για τεχνικό έλεγχο. Ο προγραμματισμός, που υπάρχει, είναι όπως το ερευνητικό σκάφος παραμείνει στο λιμάνι μέχρι και την 25η Σεπτεμβρίου και στη συνέχεια να επιστρέψει. Η ημερομηνία δεν πρέπει να θεωρείται τυχαία καθώς εκείνη την ημέρα ολοκληρώνεται το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.

Δεύτερον, την ώρα που για λόγους τακτικής η Άγκυρα αποφάσισε την προσωρινή απόσυρση του ερευνητικού σκάφους, προχώρησε στην ανανέωση της NAVTEX για συνέχιση των παράνομων δραστηριοτήτων του γεωτρύπανου “Γιαβούζ” στο θαλασσοτεμάχιο 6 της κυπριακής ΑΟΖ. Το μήνυμα προς κάθε κατεύθυνση είναι πως οι σχεδιασμοί για εφαρμογή της “Γαλάζιας Πατρίδας” δεν εγκαταλείπονται, θα συνεχισθούν ανεπηρέαστα.  Είναι σαφές πως η κίνηση της Άγκυρας με το “Όρουτς Ρέις” έγινε και για να διευκολύνει τη γερμανική προεδρία της ΕΕ στην προσπάθεια αποφυγής επιβολής κυρώσεων σε βάρος της Τουρκίας.

Ασφυκτικές πιέσεις για την Τουρκία 

Αν και οι κυρώσεις είναι συμβολικού χαρακτήρα καθώς είναι περιορισμένου κόστους για την Άγκυρα, ωστόσο, είναι ξεκάθαρο πως ούτε αυτές δεν θέλουν (Γερμανία και Τουρκία) να υιοθετηθούν. Οι κυρώσεις, όπως σημειώνουν Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, «μπορούν να περιμένουν», θέτοντας ως προτεραιότητα την έναρξη ελληνοτουρκικού διαλόγου, που όπως εκτιμάται θα είναι μακράς διάρκειας και μικρής απόδοσης.

Μέσα σε αυτό το σκηνικό, οι πιέσεις είναι ασφυκτικές προς τη Λευκωσία για να εγκαταλείψει τη θέση της για κυρώσεις. Η κυπριακή πλευρά, ωστόσο, δεν έχει άλλη επιλογή παρά να επιμένει καθώς σε διαφορετική περίπτωση θα δοθεί άλλοθι στην κατοχική Τουρκία να συνεχίσει τις παράνομες δραστηριότητές της στην ΑΟΖ.

Καθοριστικής σημασίας, πάντως, είναι ο ρόλος της Γαλλίας, η οποία είναι η μόνη –εντός και εκτός ΕΕ– που στέκεται απέναντι από τον Ερντογάν. Ο Πρόεδρος Μακρόν είναι πεπεισμένος ότι εάν δεν αποτραπεί η τουρκική προέλαση στην Ανατολική Μεσόγειο, θα υπάρξει αποσταθεροποίηση σε ολόκληρη την περιοχή. Πληροφορίες αναφέρουν πως μετά τη Συρία, τη Λιβύη, η Άγκυρα προσπαθεί να δημιουργήσει μόνιμες προσβάσεις και στο Λίβανο, μέσω της Χαμάς κι αυτό είναι ενδεικτικό των ευρύτερων σχεδιασμών της κατοχικής δύναμης.

Την ίδια ώρα, η τουρκική συμπεριφορά έχει ανησυχήσει και αραβικές χώρες, που επιχειρούν από κοινού να διαμορφώσουν στρατηγική ανάσχεσης των επεκτατικών σχεδιασμών του καθεστώτος Ερντογάν. Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Αίγυπτος, η Σαουδική Αραβία έχουν συντονιστικό ρόλο σε αυτή την προσπάθεια.

Οι επόμενες ημέρες είναι καθοριστικής σημασίας. Η Λευκωσία αναμένεται να περάσει μέσα από συμπληγάδες, να αντιμετωπίσει πιέσεις, πλην όμως δεν έχει άλλη διέξοδο παρά να επιμένει στη θέση της για κυρώσεις, που θα πρέπει να διευρυνθούν και με μέτρα που θα προκαλούν οικονομικό κόστος στην Τουρκία. Διαφορετικά το παιχνίδι θα χαθεί και τον λογαριασμό θα τον πληρώσει η Λευκωσία.