Ποιοι ράβουν κοστούμι πρωθυπουργού στη Γαλλία

Η περιστασιακή εκλογική συμμαχία μεταξύ Λαϊκού Μετώπου και Μακρόν λειτούργησε με επιτυχία. Μία συμμαχία ανάμεσα σε πολιτικούς εχθρούς που προηγουμένως έμοιαζε απίθανη. Επιπρόσθετα τα κυρίαρχα ΜΜΕ μπόρεσαν, πολύ επιδέξια, να δημιουργήσουν την αντι-Λεπέν δυναμική και να επηρεάσουν τελικώς πολλούς ψηφοφόρους, με αποτέλεσμα το Νέο Λαϊκό Μέτωπο που συγκροτήθηκε τρεις εβδομάδες πριν από τις εκλογές, να βρεθεί στην κορυφή. Για τους ψηφοφόρους της Εθνικής Συσπείρωσης, υπήρξε χειραγώγηση των αποτελεσμάτων (ακόμη και στην Άκρα Αριστερά αυτές οι εκλογές θεωρούνται αντιδημοκρατικές).

Μία συγκριτική ματιά στο βρετανικό εκλογικό σύστημα δείχνει ότι ο Κιρ Στάρμερ, με 33,8% των ψήφων, συγκέντρωσε συντριπτική πλειοψηφία 412 εδρών, σε σύνολο 650. Στη Γαλλία, σε σύστημα δύο γύρων, η Εθνική Συσπείρωση κέρδισε συνολικά μόνο 142 βουλευτές, από τους 577 στην Εθνοσυνέλευση. Εάν είχε εφαρμοστεί το αγγλοσαξονικό σύστημα, το μπλοκ Εθνική Συσπείρωση και Ρεπουμπλικάνοι θα είχε 297 έδρες από τις 30 Ιουνίου (απόλυτη πλειοψηφία + 8).

Για να αποτρέψουν την έλευση της Νέας Δεξιάς στην εξουσία, ο Μακρόν και η Αριστερά άρχισαν να ανακαλούν υποψηφίους που κατέλαβαν την τρίτη θέση στις εκλογικές τους περιφέρειες. Συνολικά 224 υποψήφιοι απέσυραν την υποψηφιότητά τους. Ο Γάλλος πρόεδρος και οι Αριστεροί έκαναν ότι μπορούσαν για να ανακόψουν τη νίκη της Λεπέν. Φυσικά, κανείς δεν θα χαρακτηρίσει αυτή τη μεθόδευση “εμπόριο ψήφων”! Το γλωσσάρι του γαλλικού κατεστημένου το αναφέρει σαν «αποτροπή της Ακροδεξιάς». Η παράταιρη σύμπραξη δεν είχε σαν στόχο την γνήσια έκφραση της λαϊκής βούλησης, αλλά τη χειραγώγηση των ψηφοφόρων. Σημειωτέον, ότι ο Μακρόν αποκαλούσε τον Ζαν-Λυκ Μελανσόν μόλις στα μέσα Ιουνίου «πανούκλα» και «κύρια απειλή για τη δημοκρατία». Μετά όμως από μία εβδομάδα πολιτικών παζαριών, προέκυψε συμφωνία μεταξύ των δύο, προκειμένου να αναχαιτίσουν την επέλαση της Λεπέν.

Κίνδυνος ακυβερνησίας

Σε ένα πλέγμα ακυβερνησίας βρίσκεται η Γαλλία μετά τα αποτέλεσμα του β’ γύρου, που ανέδειξαν το Νέο Λαϊκό Μέτωπο –μια βιαστικά συγκροτημένη συμμαχία– σε πρώτο κόμμα, αλλά χωρίς αυτοδυναμία. Από όταν έγιναν γνωστά τα αποτελέσματα, οι ηγέτες του έχουν συναντηθεί πολλές φορές, προσπαθώντας να καταλήξουν σε συμφωνία για το ποιος από αυτούς θα πρέπει να είναι πρωθυπουργός και πώς να κινηθούν για τον σχηματισμό κυβέρνησης, καθώς δεν διαθέτουν πλειοψηφία. Πάντως, η Γαλλία δεν αντέχει περίοδο παρατεταμένων διαβουλεύσεων, σε μια εποχή που οι επενδυτές ανησυχούν για τα εύθραυστα δημόσια οικονομικά της χώρας.

Ο Μακρόν κάλεσε όλες τις δημοκρατικές δυνάμεις να εισέλθουν σε ειλικρινείς διαβουλεύσεις με στόχο τη συγκρότηση ενός κυβερνητικού σχήματος που θα διαθέτει κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Σε ανοιχτή επιστολή του προς τον γαλλικό λαό, ο Πρόεδρος, διαπιστώνοντας ότι με βάση τα αποτελέσματα των βουλευτικών εκλογών «κανείς δεν κέρδισε και καμία πολιτική δύναμη δεν έχει από μόνη της επαρκή πλειοψηφία» καλεί «όλες τις πολιτικές δυνάμεις που αναγνωρίζουν τους εαυτούς τους στους ρεπουμπλικανικούς θεσμούς, το κράτος δικαίου, τον κοινοβουλευτισμό, τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό και την υπεράσπιση της ανεξαρτησίας της χώρας, να συμμετάσχουν σε έναν ειλικρινή διάλογο για την οικοδόμηση μιας αναγκαστικά πλουραλιστικής κυβέρνησης».

Προηγουμένως, ο Μελανσόν, ο ηγέτης της “Ανυπότακτης Γαλλίας” ξεκαθάρισε ότι μια κυβέρνηση του Νέου Λαϊκού Μετώπου θα πρέπει να εφαρμόσει πλήρως το πρόγραμμά της, το οποίο περιλαμβάνει αύξηση του κατώτατου μισθού, μείωση της ηλικίας συνταξιοδότησης και περιορισμό στις τιμές των καυσίμων-ενέργειας και ορισμένων βασικών τροφίμων. «Το πρόγραμμα δεν μπορεί να τεμαχιστεί σε κομμάτια», ανέφερε, απορρίπτοντας την ιδέα ενός συνασπισμού με κόμματα εκτός του Nέου Λαϊκού Μετώπου.

Ορισμένοι φάνηκαν πρόθυμοι να συμβιβαστούν: «Θα πρέπει να απευθυνθούμε σε άλλους», είπε ο κομμουνιστής Φαμπιέν Ρουσέλ. Οι κεντρώοι επεσήμαναν ότι το Νέο Λαϊκό Μέτωπο δεν έχει πλειοψηφία για να κυβερνήσει μόνο του και άφησαν να εννοηθεί ότι η συμμαχία θα μπορούσε να διαλυθεί, έτσι ώστε τα πιο μετριοπαθή στοιχεία του να μπορέσουν να σχηματίσουν έναν ευρύτερο συνασπισμό, αποκλείοντας το αριστερό κόμμα του Μελανσόν.

Η μακροπρόθεσμη παραμονή του Γκαμπριέλ Ατάλ στην θέση του πρωθυπουργού μοιάζει αδύνατη. Ωστόσο, με δεδομένη την διεξαγωγή των Ολυμπιακών και Παραολυμπιακών Αγώνων, που θα διαρκέσουν έως τις 8 Σεπτεμβρίου, είναι πιθανό ο Ατάλ να παραμείνει πρωθυπουργός μέχρι το φθινόπωρο. Το πολιτικό έθιμο υπαγορεύει ότι ο πρόεδρος διορίζει πρωθυπουργό από τις τάξεις της μεγαλύτερης πολιτικής δύναμης ή συνασπισμού στο Κοινοβούλιο. Καθώς το Νέο Λαϊκό Μέτωπο, που αποτελείται από το Κομμουνιστικό Κόμμα, την ακροαριστερή “Ανυπότακτη Γαλλία”, τους Πράσινους και το Σοσιαλιστικό Κόμμα, προς το παρόν δεν έχει συμφωνήσει σε κοινής αποδοχής πρόσωπο, παραθέτουμε μερικές από τις πιο γνωστές προσωπικότητες του μπλοκ, που δυνητικά θα μπορούσαν να αναλάβουν την πρωθυπουργία.

Οι πιθανοί υποψήφιοι

Ξεκινάμε με τον Ζαν Λικ Μελανσόν. Ο 72 ετών επικεφαλής της “Ανυπότακτης Γαλλίας” είναι ένας βετεράνος της Αριστεράς στη Γαλλία. Κατείχε υπουργικές θέσεις σε προηγούμενες κυβερνήσεις, όταν ήταν μέλος του Σοσιαλιστικού Κόμματος. Έθεσε υποψηφιότητα για πρόεδρος το 2012, το 2017 και το 2022, βελτιώνοντας τα ποσοστά του κάθε φορά. Το 2022 ήρθε τρίτος. Φλογερός ρήτορας, ο Μελανσόν είναι μια από τις πιο διχαστικές προσωπικότητες στη γαλλική πολιτική σκηνή, με την έννοια ότι ενθουσιάζει ορισμένους ψηφοφόρους, ενώ απωθεί άλλους με τις προτάσεις του για φόρους και δαπάνες. Χαρακτηρίζεται από την ταξική ρητορική του και τις θέσεις του στην εξωτερική πολιτική, ειδικά για τη Γάζα. Οι επικριτές του τον κατηγορούν για αντισημιτισμό, αν και η κριτική αφορά τις πρακτικές του Ισραήλ.

Η ηγέτης των Πρασίνων, η 37χρονη Μαρίν Τοντελιέρ, μεγάλωσε στο Henin-Beaumont, μια πόλη στη βόρεια Γαλλία που είναι γνωστή ως προπύργιο της Εθνικής Συσπείρωσης. Εξελέγη μέλος της αντιπολίτευσης στο Δημοτικό Συμβούλιο της πόλης το 2014. Το 2021 εξελέγη επίσης σε ένα περιφερειακό συμβούλιο του βορρά και τον επόμενο χρόνο έγινε ηγέτιδα του πιο γνωστού οικολογικού κόμματος της Γαλλίας, του Europe Ecologie Les Verts. Η Τοντελιέρ έχει ένα μακρύ ιστορικό αντίθεσης προς την Λεπέν.

Ο Φρανσουά Ρουφίν, 48 ετών, είναι συγγραφέας και σκηνοθέτης που στράφηκε στην πολιτική, όταν έθεσε υποψηφιότητα για το Κοινοβούλιο στις εκλογές του 2017. Πριν ενταχθεί στο κόμμα “Ανυπότακτη Γαλλία” του Μελανσόν, είχε ιδρύσει ένα περιφερειακό πολιτικό κόμμα, το Arise Picardy.

Ο 44χρονος Ραφαέλ Γκλυκσμάν ηγήθηκε στις ευρωπαϊκές εκλογές του 2024, της λίστας “Réveiller l’Europe”, μιας συμμαχίας του δικού του κόμματος Place Publique και του Σοσιαλιστικού Κόμματος. Αυτή η λίστα συγκέντρωσε το 13,83% των εθνικών ψήφων, υψηλό ποσοστό σε σύγκριση με το 6,19% που έλαβε το 2019. Ο Γκλυκσμάν είχε καριέρα στη δημοσιογραφία και το ραδιόφωνο και είναι υποστηρικτής της ευρωπαϊκής στήριξης στην Ουκρανία.

Ο Λοράν Μπέργκερ, 55 ετών, είναι πρώην επικεφαλής ενός από τα κύρια συνδικάτα της Γαλλίας, του μετριοπαθούς CFDT. Έχει ιστορικό ισχυρής αντιπολίτευσης στην Λεπέν. Ο Μπέργκερ έχει πει ότι δεν θέλει να γίνει πρωθυπουργός, αλλά προσωπικότητες της Αριστεράς πιστεύουν στην υποψηφιότητά του, λέγοντας ότι θα μπορούσε να είναι μια ενωτική φιγούρα και μια δημοφιλής εναλλακτική λύση στον Μελανσόν.

Τέλος, ο προερχόμενος από οικογένεια ακτιβιστών, ηγέτης του γαλλικού Κ.Κ. Φαμπιάν Ρουσέλ είναι ισόβιος κομμουνιστής. Εντάχθηκε στο κίνημα Nεολαίας του Γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματος σε ηλικία 16 ετών και ήταν ενεργός σε διαμαρτυρίες κατά του Απαρτχάιντ, οι οποίες, όπως έχει δηλώσει, διαμόρφωσαν την πολιτική του σκέψη.

Προς μακρά περίοδο αστάθειας

Καταληκτικά, το αποτέλεσμα των εκλογών οδήγησε την Γαλλία σε ένα φάσμα πολιτικής αβεβαιότητας και αστάθειας. Με τις τρεις πρώτες πολιτικές δυνάμεις να έχουν πολύ διαφορετικές ιδεολογικές πλατφόρμες και το γεγονός ότι στην χώρα δεν υπάρχει πολιτική παράδοση συνεργασίας δυνάμεων με διαφορετικά ιδεολογικά υπόβαθρα, όλα συνηγορούν σε μία ταραγμένη πολιτική ζωή. Επίσης, βάσει των προβλέψεων του γαλλικού Συντάγματος, δεν μπορούν να προκηρυχθούν νέες βουλευτικές εκλογές για τον επόμενο χρόνο.

Με δεδομένο ότι ο Μακρόν έχει διαμηνύσει ότι δεν πρόκειται να παραιτηθεί από το προεδρικό αξίωμα, έως τις επόμενες εκλογές του 2027, το ερώτημα είναι τι γίνεται από εδώ και πέρα στη Γαλλία, η οποία είναι αντιμέτωπη με μια τελείως πρωτόγνωρη κατάσταση. Ό,τι και αν συμφωνηθεί (ή όχι), αυτό που διαφαίνεται είναι ότι η χώρα οδεύει προς μια μακρά περίοδο πολιτικής αστάθειας, που δυνητικά χαρακτηρίζεται στην καλύτερη περίπτωση από ελάχιστη νομοθετική πρόοδο και στη χειρότερη από κοινοβουλευτικό αδιέξοδο.