Ποιος δικομανής είδε τον Φλωρίδη και δεν φοβήθηκε!

Ο νέος υπουργός Δικαιοσύνης Γιώργος Φλωρίδης έχει κέφια: Πέραν των “προσωπικών απόψεων” (κατά το Μαξίμου) που εξέφρασε για το ακαταδίωκτο, ανέφερε πως μηνυτές που απασχολούν τα δικαστήρια για ψύλλου πήδημα θα πληρώνουν πρόστιμο! Ορθώς, αλλ’ αυτό δεν σημαίνει ότι θα επιταχύνει το έργον της Θέμιδος. Δεν είναι ασύνηθες που η απονομή της Δικαιοσύνης βραδύνει στη χώρα μας.

Ανέκαθεν η λειτουργία της ήταν βραδεία, εκτός όταν την βίαζαν οι πολιτικοί με εμβόλιμες συνθέσεις κι άλλες παρεμβάσεις στο έργον της. Σήμερα, όμως, απόφαση εξώσεως μισθωτού χρειάζεται τρία χρόνια, οπότε ο ιδιοκτήτης μπορεί να εγκαταλείψει τον μάταιο τούτο κόσμο, εξ ασιτίας!

Υπάρχει η αντίληψη, ότι αρκετοί των δικαστών “αγρόν ηγόρασαν” και ότι κάποιες δικαστίνες, όπως μια που έφτασε στην κορυφή της πολιτείας, πολιτεύονται αντί να δικάζουν. H γενίκευση όμως είναι πάντοτε άδικη. Υπάρχουν δικαστές εν… Αθήναις, όπως στο Βερολίνο επί Φρειδερίκου του Μεγάλου, που δικαίωσαν τον μυλωνά. Εδώ χωλαίνει η διαδικασία, η έκδοση της αποφάσεως, η “καθαρογραφή” κλπ. Δύο εν εξελίξει δίκες, της Folli Follie και για το Μάτι κινδυνεύουν να παραγραφούν.

Η ραστώνη της Θέμιδος στην χώρα που γεννήθηκε, επέσυρε την προσοχή ακόμη και των Βρυξελλών που θεώρησαν ότι το 0,35% του ΑΕΠ που απορροφά η απονομή της ως ανεπαρκές, εν σχέσει με τη προστασία των συναλλαγών. Αλλά για την δημοσία Παιδεία και Υγεία δαπανώνται πολλά περισσότερα και το αποτέλεσμα δεν είναι καλύτερο.

Το παράδειγμα των ενοικίων

Aς δούμε ένα παράδειγμα: Γιατί ανεβαίνουν τα ενοίκια, όταν υπάρχουν τόσα άδεια διαμερίσματα; Είναι προτιμότερο ο ιδιοκτήτης ν’ αφήσει το ακίνητο του… αμίσθωτο, παρά να το παραλάβει μετά πάροδον 700 ημερών από της αγωγής εξώσεως του κακοπληρωτού και να πρέπει να το επιδιορθώσει με τα ενοίκια ενός έτους.

Οι ιδιοκτήτες αρνούνται να παραδώσουν τα “νοικιάρικα” και ζητούν από τους υποψηφίους μισθωτές την φορολογική τους κατάσταση (Ε9) και τα ενοίκια μπροστά. Στις μεγαλύτερες επίδικες διαφορές ο χρόνος που απαιτείται για την τελεσιδικία της αποφάσεως φθάνει την δεκαετία, οπότε δεν μπορούμε να ομιλούμε για σύγχρονο δικανικό σύστημα. Μεγάλο μειονέκτημα για την προσέλκυση ξένων κεφαλαίων.

Πολλοί δικαστές δεν είναι εργασιομανείς, ενώ οι πολιτικοί χαρακτηρίζουν τους διαδίκους ως δικομανείς (Φλωρίδης). Κάθε διαφορά καταλήγει στον Άρειο Πάγο, ενδεχομένως απ’ την κακοπιστία του ηττημένου διαδίκου που αποβλέπει στη καθυστέρηση των αποφάσεων στους τρείς βαθμούς απονομής της Δικαιοσύνης και στον… πληθωρισμό υπ’ ευθύνη των πολιτικών (Γεωργιάδης).

Όταν γίνεται λόγος καθυστερήσεως της απονομής της Δικαιοσύνης πρέπει να λαμβάνονται υπ’ όψη τα χαμηλά σχετικώς έξοδα της δίκης (παράβολα ) εν σχέσει με την επίδικη αξία. Η αναλογικότης είναι μια άποψη. Την ευθύνη της αρνησιδικίας έχει η εκάστοτε κυβέρνηση που θεωρεί τη Δικαιοσύνη σαν δημόσιο αγαθό, ενώ στην αστική διαδικασία, τουλάχιστον, το επίδικο αντικείμενο είναι ιδιωτικό. Η σύγχυση συχνή, πχ. στα ΑΕΙ.

Η επιτάχυνση της απονομής Δικαιοσύνης

Όταν οι προσφυγές στην Δικαιοσύνη γίνουν λιγότερες από τις δικανικές αποφάσεις, το δικαστικό σύστημα ισορροπεί. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι το προϊόν της είναι πάντοτε “άριστο” (Optimal) ιδίως στην Ποινική διαδικασία. Ούτε η αύξηση του αριθμού των δικαστών προσφέρει την λύση. Το πλήθος των με 37 δικαστές ανά 100.000 κατοίκους της Ελλάδος συγκριτικά με άλλες χώρες είναι μεγάλο, έναντι μόλις… τεσσάρων της Ιρλανδίας.

Η επιτάχυνση της Δικαιοσύνης δεν πρόκειται ν’ ανασχέσει την δικομανία των Ελλήνων. Τα μονομελή δικαστήρια προσφέρουν κάποια άνεση. Η απομάκρυνση απ’ το σώμα δικαστών όσων καθυστερούν αδικαιολογήτως τις αποφάσεις είτε τις γράφουν “στο γόνατο”, ήδη εφαρμόζεται. Η επιτάχυνση της καθάρσεως αναγκαία.

Η σημαντική αύξηση του κόστους προσφυγής στην τακτική Δικαιοσύνη και στη διαιτησία εναλλακτικώς προσφέρει μία ευκαιρία. Ο περιορισμός του δικαιώματος της εφέσεως και της αναιρέσεως θα ήταν μία ιδέα για την ελάφρυνση των δικαστηρίων, αλλά προσκόπτει στο Σύνταγμα. Στην Αγγλία το κόστος αγωγής δυσφημίσεως δια του Τύπου είναι αυτόχρημα απαγορευτικό. Η συκοφαντία αποτελεί ιστορική παράδοση στην Ελλάδα!

Η κατάργηση της παραγραφής ποινικών υποθέσεων για τις οποίες διεξάγεται ήδη η δίκη θα ήταν μία άλλη ιδέα. Ο δε τεράστιος αριθμός των δικηγόρων προκαλεί “δικαστηριακή επιμόλυνση”, ανάλογη με εκείνην που απαντάται στα δημόσια νοσοκομεία. Τέλος, η μέθοδος υπερφορτώσεως των δικαστών με υποθέσεις δεν είναι βέβαιον ότι οδηγεί σε επιτάχυνση του έργου της Θέμιδος.

Η ιδέα ανήκει στον αείμνηστο Θεμιστοκλή Κουρουσόπουλο, πρώην πρόεδρο του Συμβουλίου της Επικρατείας πού όταν προ ετών ρωτήθηκε μου είπε: «Φορτώνω τους δικαστές του ΣτΕ με τόσες πολλές υποθέσεις, που δεν έχουν την ευκαιρία σκασιαρχείου». Ούτε όμως ο Θέμις επιτάχυνε την Θέμιδα. Το πρόβλημα παραμένει. Η Τεχνητή Νοημοσύνη απομένει το επόμενο βήμα…