Πολεμικές κραυγές από Τσαβούσογλου και Ερντογάν – Τσιμουδιά ο Μάας

Στον απόηχο της κλιμάκωσης της έντασης στην ανατολική Μεσόγειο, την οποία τροφοδοτεί ο Ερντογάν με συνεχείς προκλητικές ενέργειες, ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών περιοδεύει στην περιοχή, ξεδιπλώνοντας μια νέα  πρωτοβουλία του Βερολίνου για την προσέγγιση των δύο πλευρών. Με μικρές αλλαγές σε ό,τι αφορά την γερμανική στάση, η επίσκεψη του Μάας εγκαινίασε μια κρίσιμη εβδομάδα στα ελληνοτουρκικά, η οποία καθορίζεται από δύο σημαντικά γεγονότα: την επικύρωση από την ελληνική Βουλή της συμφωνίας με την Αίγυπτο και την Σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ.

Στις επαφές που είχε στην Αθήνα ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών εξέφρασε την ανησυχία της γερμανικής κυβέρνησης για την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο και επισήμανε ότι στόχος των επισκέψεών του σε Αθήνα και Άγκυρα είναι η «αποκλιμάκωση» της έντασης. Προειδοποίησε μάλιστα, ότι η κατάσταση στην περιοχή είναι ένα παιχνίδι με τη φωτιά και ότι «η οποιαδήποτε σπίθα μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφή».

Ο Μάας τόνισε, ότι ήρθε στην Αθήνα με δύο μηνύματα στις αποσκευές του. Το πρώτο, όπως είπε, είναι ότι «η Γερμανία και όλη η ΕΕ βρίσκονται στο πλευρό της Ελλάδας με αίσθημα αλληλεγγύης». Το δεύτερο μήνυμα, πάντα κατά τον Γερμανό υπουργό Εξωτερικών, είναι ότι το Βερολίνο και η Ευρώπη αναμένουν «ένα δείγμα αποκλιμάκωσης και μια πρόθεση για διάλογο, υπό τις προϋποθέσεις που θέτει το διεθνές δίκαιο».

Αλλάζει κάτι στο Βερολίνο;

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η Γερμανία επικρίθηκε όλο το προηγούμενο διάστημα για πολιτική ίσων αποστάσεων απέναντι στην Ελλάδα και την Τουρκία. Το Βερολίνο, άλλωστε,  στην πρόσφατη Σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών, υπονόμευσε την έκδοση μιας κοινής δήλωσης που θα καταδικάζει τις προκλητικές ενέργειες της Τουρκίας. Παραλλήλως, δεν ήταν λίγες οι αναφορές Γερμανών υψηλόβαθμων αξιωματούχων για ανάγκη αποκλιμάκωσης «και από τις δύο πλευρές».

Η Γερμανία δεν έχει απομακρυνθεί από τον αρχικό στόχο της για άμεσο διάλογο Ελλάδας-Τουρκίας σε ό,τι αφορά τις διαφορές των δύο χωρών. Μια πολιτική που η Μέρκελ χαρακτήρισε «διαφορετική προσέγγιση», αντιδιαστέλλοντάς την με την ξεκάθαρη και δυναμική στήριξη της Ελλάδας από τον Μακρόν. Φαίνεται, ωστόσο, ότι μετά τη συνάντηση της Καγκελαρίου με τον Γάλλο πρόεδρο υπήρξε μια αλλαγή, φραστική τουλάχιστον, σε αυτήν την «διαφορετική προσέγγιση» της Γερμανίας.

Στις κοινές δηλώσεις της με τον Μακρόν, την περασμένη εβδομάδα στη Γαλλία, η Μέρκελ διαμήνυσε ότι δεν θα γίνει «αποδεκτή» παραβίαση των κυριαρχικών δικαιωμάτων κρατών μελών της ΕΕ. Σήμερα, ο Μάας, δήλωσε από την Αθήνα, ότι αναμένουμε «ένα δείγμα αποκλιμάκωσης», χωρίς αναφορά στο «και από τις δύο πλευρές». Ο ίδιος είπε επίσης ότι αναμένει και μια πρόθεση για διάλογο «υπό τις προϋποθέσεις που θέτει το διεθνές δίκαιο». Κάτι που αποτελεί πάγια ελληνική θέση.

Που το πάει o Μάας   

Παρά αυτές τις μικρές, αλλά σημαντικές αλλαγές, είναι εμφανές ότι από τη στάση του Βερολίνου εξακολουθεί να λείπει η ξεκάθαρη καταδίκη της Άγκυρας και η πραγματική έκφρασή της με την υποστήριξη της ανάγκης επιβολής κυρώσεων στην Τουρκία. Ενδεικτικό είναι και το γεγονός ότι στην ανακοίνωση από τον Ερντογάν της παράτασης της Navtex που συνδέεται με την παρουσία του Oruc Reis και των τουρκικών πολεμικών πλοίων, η γερμανική κυβέρνηση περιορίστηκε στο να εκφράσει τη «λύπη» της.

Έκανε βέβαια λόγο για «βήμα προς την λάθος κατεύθυνση», προειδοποιώντας ότι η ένταση στην Ανατολική Μεσόγειο επιβαρύνει τις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας και μια ενδεχόμενη περαιτέρω κλιμάκωση θα έχει ακόμη βαρύτερες συνέπειες. Ο Ερντογάν πάντως σκιάχτηκε τόσο πολύ από την “γερμανική λύπη” που μέσα στις επόμενες ώρες εξέδωσε άλλες δύο προκλητικές και παράνομες Navtex και επιδόθηκε σε ένα ντελίριο κατά της Ελλάδας. Κατηγόρησε μάλιστα και τους συμμάχους της ως αναξιόπιστους, τονίζοντας ότι θα την αφήσουν μόνη «μόλις δυσκολέψουν τα πράματα»!

Ο Μάας ήρθε στην Αθήνα αποφασισμένος να προωθήσει τον άμεσο διάλογο Ελλάδας-Τουρκίας. Δεν είναι τυχαίο, ότι οι επαφές του δεν περιορίστηκαν στη συνάντηση με τον ομόλογό του, Νίκο Δένδια, αλλά περιελάμβαναν τον ίδιο τον πρωθυπουργό και τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Παραλλήλως, υιοθέτησε την ελληνική άποψη ότι ο διάλογος θα πρέπει να είναι «υπό τις προϋποθέσεις που θέτει το διεθνές δίκαιο» και δεν μπορεί να γίνει υπό καθεστώς απειλών. Αποδέχθηκε δηλαδή την πρώτη προϋπόθεση που θέτει η Αθήνα.

Για τον λόγο αυτό κάλεσε την Άγκυρα να προχωρήσει σε αποκλιμάκωση και τόνισε ότι αυτό θα είναι το θέμα της συνάντησής του με τον Τσαβούσογλου. Δεν ξεκαθάρισε, ωστόσο, τι περιλαμβάνει αυτός ο διάλογος Αθήνας-Άγκυρας που προωθεί το Βερολίνο, αν και παρασκηνιακά υπάρχουν ενδείξεις ότι επιδιώκει μια ανοιχτή και εφ’ όλης της ύλης διαδικασία. Η ελληνική θέση είναι, πάντως, σαφής και εστιάζει στο ό,τι η μόνη διαφορά με την Τουρκία είναι το θέμα της οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών και της ΑΟΖ. Ο Μάας, ωστόσο, δεν σχολίασε δημοσίως, κατά την εδώ παρουσία του, αυτήν την ελληνική θέση που αποτελεί τη δεύτερη προϋπόθεση που θέτει η Αθήνα για την έναρξη διαλόγου.

Το θέμα των κυρώσεων στον Ερντογάν 

Ο Νίκος Δένδιας, αφού επισήμανε ότι το διακύβευμα στην Ανατολική Μεσόγειο υπερβαίνει τα όρια διμερών διαφορών και αφορά ολόκληρη την ΕΕ, ζήτησε να επιβληθούν κυρώσεις στην Τουρκία στο επικείμενο Άτυπο Συμβούλιο των υπουργών Εξωτερικών, το οποίο συνέρχεται την Πέμπτη και την Παρασκευή στο Βερολίνο. Ισχυρές κυρώσεις στην Τουρκία, από την ΕΕ, ζήτησε και ο Τσίπρας. Ο Μάας, όμως, όπως και σχεδόν το σύνολο των Γερμανών πολιτικών, απέφυγε να τοποθετηθεί επ’ αυτού.

Ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών είχε κάνει ακριβώς το ίδιο και στις δηλώσεις του από την Γερμανία, λίγο πριν αναχωρήσει για την Αθήνα, στις οποίες περιορίστηκε να πει, ότι η φωνή της Ελλάδας θα έχει «ιδιαίτερο βάρος» στο ‘Ατυπο Συμβούλιο των Ευρωπαίων υπουργών Εξωτερικών. Φειδωλή για το θέμα ήταν και η εκπρόσωπος του Ζοζέπ Μπορέλ, η οποία ανέφερε απλώς, ότι «ο Ύπατος Εκπρόσωπος έχει ήδη αναφέρει θα παρουσιάσει επιλογές στο Gymnich την Πέμπτη». 

Η κατάσταση στη ανατολική Μεσόγειο, η τουρκική προκλητικότητα, αλλά και οι εξελίξεις στη Λευκορωσία αναμένεται να συζητηθούν και στην Άτυπη Σύνοδο των υπουργών Άμυνας της ΕΕ, η οποία αρχίζει αύριο Τετάρτη και θα ολοκληρωθεί την Πέμπτη. Για τη Σύνοδο μεταβαίνει στο Βερολίνο ο υπουργός Εθνικής Άμυνας, Νίκος Παναγιωτόπουλος, τον οποίο έχουν ζητήσει να συναντήσουν ο Γ.Γ του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, και η Γερμανίδα ομόλογός του, Αννεγκρέτ Κράμπ–Καρενμπάουερ.

Στο Βερολίνο μεταβαίνει και ο υπουργός Αμυνας της Κύπρου, Χαράλαμπος Πετρίδης, ο οποίος θα θέσει, εκ νέου, το ζήτημα των παράνομων τουρκικών ενεργειών στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ο κύκλος των ευρωπαϊκών διαβουλεύσεων θα ολοκληρωθεί την Παρασκευή, με τη λήξη των εργασιών του Συμβουλίου υπουργών Εξωτερικών, το οποίο αποτελεί και προετοιμασία για την ειδική Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ, στα τέλη Σεπτεμβρίου, με θέμα την Τουρκία. Αυτό που μένει, ωστόσο, να δούμε πρώτα είναι τι θα πει ο Μάας, μόλις βρεθεί στην άλλη πλευρά του Αιγαίου.

Άλλα λόγια στη Τουρκιά

Με την επίσκεψή του στην Τουρκία και την συνάντηση με τον Τσαβούσογλου, ο Μάας είδε για τα καλά πως αντιλαμβάνεται η Άγκυρα τον διάλογο, αλλά και ποιες είναι οι πραγματικές προθέσεις της απέναντι στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Στην κοινή συνέντευξη τύπου, που ακολούθησε της συνάντησης, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, με άκρως επιθετικές δηλώσεις, εξαπέλυσε ευθείες απειλές εναντίον της Ελλάδας και έκανε τον “δάσκαλο” στην Ευρώπη.

«Μην μας φέρνεται ελληνικούς όρους και προϋποθέσεις. Είμαστε έτοιμοι, αλλά δεν μπορούμε να κάνουμε διάλογο με αυτούς τους όρους» ανέφερε ο Τσαβούσογλου, λέγοντας ουσιαστικά κατάμουτρα στον Μάας ότι τζάμπα ήρθε στην Αθήνα να ακούσει τις ελληνικές απόψεις. Παραλλήλως επιτέθηκε στον Δένδια και κατηγόρησε την Ελλάδα, ότι «παραβιάζει το Διεθνές Δίκαιο στην Ανατολική Μεσόγειο».

Το παραλήρημα του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών συνεχίστηκε με απειλές κατά της Αθήνας και ευθείες προειδοποιήσεις για χρήση στρατιωτικών μέσων. «Αν κάνετε λάθος βήματα, θα κάνουμε ό,τι χρειαστεί χωρίς να διστάσουμε. Και δεν θα είναι ατύχημα» είπε, παρουσία του Μάας, ο Τσαβούσογλου, γράφοντας στα παλιά του τα παπούτσια τις μεσολαβητικές διαδικασίες, τον Γερμανό υπουργό Εξωτερικών, την Μέρκελ που τον έστειλε εκεί και την ΕΕ ολόκληρη.

Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών έκανε επίσης μαθήματα στην Ευρώπη, και ειδικά στην Γερμανία, υποστηρίζοντας ότι «δεν την έχουμε δει να ασκεί κριτική στην Ελλάδα», την οποία προηγουμένως χαρακτήρισε κακομαθημένο παιδί. Υπαινίχθηκε τέλος ότι η ΕΕ δεν είναι «δίκαιος διαμεσολαβητής» και κάπου εκεί το τερμάτισε.

Ο Μάας πάντως είδε σε όλα αυτά ετοιμότητα για διάλογο και δήλωσε πεπεισμένος, ότι «αν και οι δύο πλευρές ξεκινήσουν άμεσες συνομιλίες με ειλικρινείς προθέσεις, μπορούμε να βρούμε μια λύση που να είναι κοινά αποδεκτή». Προφανώς, με το που πάτησε το πόδι του στην Τουρκία, ο διάλογος χωρίς απειλές, που υιοθέτησε στην Αθήνα, πήγε περίπατο και έμεινε μόνο η αρχική πρόθεση του Βερολίνου: να σύρει την Ελλάδα σε έναν διάλογο με την Τουρκία, εφ’ όλης της ύλης και χωρίς όρους και προϋποθέσεις. Ή αν υπάρξουν τελικά τέτοιοι, «θα πρέπει να τεθούν μέσα στην ΕΕ», όπως είπε.