Η νύχτα του μεγάλου παζαριού στην ΕΕ – Πώς διαμορφώνονται τα στρατόπεδα

Την ίδια στιγμή, έντονο είναι το παρασκήνιο. Σύμφωνα με το Politico, οι πολιτικοί διαπραγματευτές των δύο κύριων πολιτικών ομάδων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου – του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος και του Κόμματος των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών – συναντώνται πριν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Το Politico επικαλείται δύο διπλωμάτες της ΕΕ, γεγονός που καθυστερεί την έναρξη της κύριας συνάντησης των 27 ηγετών, στις Βρυξέλλες.

Ο Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ και ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης είναι οι δύο διαπραγματευτές του ΕΛΚ, ενώ ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς και ο Ισπανός Πέδρο Σάντσεθ είναι οι δύο διαπραγματευτές των σοσιαλιστών. «Το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ) διεκδικεί τη συνέχιση της θητείας της Ούρσουλα φον Ντερ Λάιεν», ανέφερε προηγουμένος ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης σε δηλώσεις του προσερχόμενος στις εργασίες του άτυπου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις Βρυξέλλες.

Όπως δήλωσε ο χαρακτηριστικά ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, «το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα προσέρχεται στις Βρυξέλλες ως νικητής των ευρωεκλογών και δικαιωματικά διεκδικεί τη συνέχιση της θητείας της Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή». Αναλυτικά η δήλωση του Κυριάκου Μητσοτάκη «Από εκεί και πέρα, βέβαια, τα ζητήματα που θα συζητήσουμε δεν αφορούν μόνο την κατανομή των θέσεων, αλλά και τις ουσιαστικές πολιτικές που η ΕΕ θα πρέπει να εφαρμόσει την επόμενη πενταετία.

Και θεωρώ εξαιρετικά ενθαρρυντικό ότι η κεντρική ατζέντα του ΕΛΚ, όπως θα εκφραστεί – ελπίζουμε – διά της νέας προέδρου της Επιτροπής δίνει πολύ μεγάλη έμφαση σε ζητήματα ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας, της μετανάστευσης, της Κοινής Αμυντικής Πολιτικής, αλλά και στον τρόπο με τον οποίο η πράσινη μετάβαση δεν θα ζημιώσει τους αγρότες, τους κτηνοτρόφους και τους αλιείς μας.

Διότι, η συζήτηση που θα γίνει, όπως είπα, δεν αφορά μόνο τα πρόσωπα, αλλά πρωτίστως και τις πολιτικές. Οπότε, είμαι συγκρατημένα αισιόδοξος ότι θα μπορέσουμε σήμερα να ολοκληρώσουμε αυτή τη συζήτηση και να έχουμε θετικά νέα μετά την ολοκλήρωση του Συμβουλίου», δήλωσε χαρακτηριστικά ο πρωθυπουργός.

Η ευρωομάδα Μακρόν

Νωρίτερα, και η ευρωομάδα του Εμανουέλ Μακρόν, το Renew Europe μπήκε, σύμφωνα με πληροφορίες στις συνομιλίες που έχουν το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα με τους Σοσιαλιστές προκειμένου να καθορίσουν τα πρόσωπα στα κορυφαία ευρωπαϊκά αξιώματα για την επόμενη 5ετία.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τις πληροφορίες μετά από συνάντηση με τους κύριους πολιτικούς διαπραγματευτές του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος και του Κόμματος των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών, που είναι οι δύο κύριες πολιτικές ομάδες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, οι Φιλελεύθεροι συμπεριλαμβάνονται τώρα επίσης στις διαπραγματεύσεις. Η πρωθυπουργός της Εσθονίας Κάγια Κάλλας και ο πρωθυπουργός του Βελγίου Αλεξάντερ Ντε Κρου είναι οι επικεφαλής διαπραγματευτές των Φιλελευθέρων.

Υπενθυμίζεται πως από νωρίτερα, έλαβε χώρα στις Βρυξέλλες συνάντηση του Έλληνα πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη και του Πολωνού ομολόγου του, Ντόναλντ Τουσκ με τον Γερμανό Καγκελάριο, Όλαφ Σολτς και τον Ισπανό πρωθυπουργό, Πέδρο Σάντσεθ.

Μητσοτάκης και Τουσκ ως διαπραγματευτές του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος και οι Σολτς-Σάντσεθ με τους αντίστοιχους ρόλους από τους Σοσιαλιστές συζήτησαν προκειμένου να συμφωνήσουν για τη «μοιρασιά» των ανώτατων θέσεων στα ευρωπαϊκά όργανα για την επόμενη πενταετία. Στην συνέχεια η σύνθεση διευρύνθηκε με την προσθήκη των Φιλελευθέρων. Όπως λένε πηγές από τις Βρυξέλλες, η εν λόγω συνάντηση ήταν και η αφορμή για την καθυστέρηση της Άτυπης Συνόδου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

Σίγουρη η Φον ντερ Λάιεν;

Η νυν πρόεδρος της Κομισιόν, η Γερμανίδα Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν είναι το φαβορί για να εξασφαλίσει μια δεύτερη θητεία, δεδομένης και της ισχυρής θέσης του ΕΛΚ, όπως προέκυψε από τις πρόσφατες ευρωεκλογές. Οι 13 από τους 27 ηγέτες της ΕΕ είναι από κόμματα που ανήκουν στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, ενώ με τη γαλλική και τη γερμανική υποστήριξη, εκτός απροόπτου, θα λάβει την ειδική πλειοψηφία που χρειάζεται για να επανεκλεγεί.

Η Γαλλία προηγουμένως είχε εξετάσεις διάφορες εναλλακτικές λύσεις αντί της Φον ντερ Λάιεν, αλλά με τις πρόωρες βουλευτικές εκλογές που προκήρυξε ο Μακρόν για τις 30 Ιουνίου (οι επαναληπτικές θα ακολουθήσουν στις 7 Ιουλίου)μ η κυβέρνηση φαίνεται να προτιμά τώρα τη σταθερότητα στην ΕΕ, σύμφωνα με το Reuters. Ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς δήλωσε από την πλευρά του ότι πιστεύει πως η απόφαση για τις κορυφαίες θέσεις των Βρυξελλών – συμπεριλαμβανομένης της επαναβεβαίωσης της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ως επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής – θα έρθει γρήγορα, απηχώντας παρόμοια λόγια του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν. «Οι αποφάσεις θα ληφθούν τώρα πολύ γρήγορα για τις πιο σημαντικές θέσεις που πρέπει να πληρωθούν στην Ευρώπη προκειμένου η Ευρωπαϊκή Ένωση να είναι σε θέση να δράσει», δήλωσε ο Σολτς.

Ο σοσιαλιστής πρώην πρωθυπουργός της Πορτογαλίας Αλμπέρτο Κόστα πρόκειται να γίνει ο επόμενος πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, που θα ηγείται στις Συνόδους κορυφής από τον Δεκέμβριο. Η φιλελεύθερη Εσθονή πρωθυπουργός Κάγια Κάλλας αναμένεται να οριστεί ύπατος εκπρόσωπος για τις εξωτερικές υποθέσεις, διασφαλίζοντας μια ισορροπημένη γεωγραφική και πολιτική κατανομή των θέσεων εργασίας στην ΕΕ. Οι 27 ηγέτες αναμένεται να επιβεβαιώσουν τις επιλογές τους στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ στις 27-28 Ιουνίου.

Δημοσίευμα “φωτιά”

Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν φέρεται να επιδιώκει να καθυστερήσει τη δημοσίευση έκθεσης της ΕΕ που επικρίνει την Ιταλία για την υπονόμευση των ελευθεριών των ΜΜΕ καθώς επιδιώκει την υποστήριξη της Τζόρτζια Μελόνι για μια δεύτερη θητεία ως πρόεδρος της Κομισιόν, γράφει η ιστοσελίδα Politico. Στο ίδιο άρθρο αναφέρεται, επίσης, η “ακροβατική” στάση της Λάιεν όσον αφορά και άλλα κράτη με σκάνδαλα που σχετίζονται με το Κράτος Δικαίου, όπως η Ελλάδα.

Σύμφωνα με το Politico, η καθυστέρηση όσον αφορά στην Ιταλία είναι ασυνήθιστη και η Λάιεν ρισκάρει να εκληφθεί ότι το κίνητρό της είναι ψηφοθηρικό, ώστε να κερδίσει την υποστήριξη της Ιταλίδας πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι στην υποψηφιότητά της για μία δεύτερη θητεία στο τιμόνι της Κομισιόν.

Η πρόεδρος της Επιτροπής φον ντερ Λάιεν είναι η μοναδική υποψήφια του Λαϊκού Κόμματος για πρόεδρος της Κομισιόν, όμως πρέπει να την ψηφίσουν οι ηγέτες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Τζόρτζια Μελόνι, του Βίκτωρα Όρμπαν και του Κυριάκου Μητσοτάκη.

Σύμφωνα με τέσσερα στελέχη που το Politico επικαλείται την ανώνυμη μαρτυρία τους, η έρευνα της Επιτροπής δείχνει ότι καταστέλλονται οι ελευθερίες των μέσων ενημέρωσης στην Ιταλία από τότε που ανέλαβε καθήκοντα η Μελόνι το 2022.

Η ετήσια έκθεση που αξιολογεί τον τρόπο με τον οποίο οι χώρες της ΕΕ σέβονται το κράτος δικαίου αναμενόταν να εγκριθεί στις 3 Ιουλίου, αλλά θα καθυστερήσει μέχρι να διοριστεί ο νέος πρόεδρος της Επιτροπής, δήλωσαν δύο από αυτά τα στελέχη.

Η Λάιεν προφανώς δεν θέλει να χάσει την υποστήριξη της Μελόνι στις εκλογές για την προεδρία της Κομισιόν. Όμως οι κυβερνητικές παρεμβάσεις στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και οι αγωγές εναντίον δημοσιογράφων έχουν  αυξηθεί πολύ την τελευταία διετία, αναφέρουν τα σωματεία των δημοσιογράφων της χώρας. Οι δημοσιογράφοι του κρατικού ραδιοτηλεοπτικού φορέα της Ιταλίας RAI κατέβηκαν σε απεργία τον Μάιο για να διαμαρτυρηθούν για την προσπάθεια «να μετατραπεί η RAI σε φερέφωνο της κυβέρνησης».

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επέκρινε ήδη πέρυσι την Ιταλία στην έκθεσή της για το κράτος δικαίου και «για το πώς ο νόμος της περί συκοφαντικής δυσφήμισης χρησιμοποιείται όλο και συχνότερα για να κυνηγήσει δημοσιογράφους».

Τώρα, «υπάρχει εμφανώς μια προθυμία να μπει φρένο σε θέματα που σχετίζονται με την Ιταλία και το κράτος δικαίου», δήλωσε ένας αξιωματούχος της Επιτροπής, ο οποίος, όπως και τρεις άλλοι αξιωματούχοι, επισήμανε τις προσπάθειες επανεκλογής της φον ντερ Λάιεν ως βασικό αίτιο της καθυστέρησης της έκθεσης για το κράτος δικαίου.

Η Γερμανίδα συντηρητική πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εδώ και καιρό διεξάγει εκστρατεία για να κερδίσει νέα θητεία. Αν την επιλέξουν οι πρωθυπουργοί των χωρών-μελών, θα ακολουθήσει η αντίστοιχη ψηφοφορία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Εκεί η Λάιεν θα πρέπει να εξασφαλίσει οπωσδήποτε την υποστήριξη των δεξιών, των κεντρώων και των λεγόμενων φιλελεύθερων, αλλά χρειάζεται και την υποστήριξη ορισμένων άλλων κομμάτων για να έχει σίγουρη τη νίκη της.

Η Φον ντερ Λάιεν κράτησε ανοιχτή την πόρτα στο ακροδεξιό κόμμα “Αδέλφια της Ιταλίας” της Μελόνι και στην ομάδα των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ECR) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, και μάλιστα σε μια σημαντική προεκλογική συζήτηση τον Μάιο -όπως συνεχίζει το Politico- αποκάλεσε την Μελόνι «υπέρμαχο του κράτους δικαίου» .

Οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων συναντιόνται σήμερα Δευτέρα (17.06.2024) για ένα ανεπίσημο δείπνο και ακολουθεί ένα επίσημο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 27-28 Ιουνίου. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει σημειώσει την 18η Ιουλίου ως ημερομηνία ψήφισης του επόμενου προέδρου της Κομισιόν, αλλά αυτή, αν χρειαστεί, μπορεί να μεταφερθεί σε ολομέλεια που έχει προγραμματιστεί για τον Σεπτέμβριο, αν χρειαστεί.

Σλοβακία και Ελλάδα

Η έκθεση της Επιτροπής για το κράτος δικαίου είναι μια ετήσια έκθεση που εξετάζει τον τρόπο με τον οποίο «οι εθνικές κυβερνήσεις σέβονται τις κοινές αξίες της ΕΕ για την προστασία της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης, τη διασφάλιση της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης, την καταπολέμηση της διαφθοράς και τη διατήρηση ελέγχων και ισορροπιών στην κυβέρνηση».

Κατά τα προηγούμενα έτη οι εκθέσεις αυτές πυροδότησαν πολλούς καβγάδες μεταξύ της ΕΕ και χωρών μελών όπως η Ουγγαρία, η Πολωνία και άλλες. Το πρόβλημα ήταν άλλοτε η ελευθερία των μέσων ενημέρωσης, άλλοτε οι δικαστικές μεταρρυθμίσεις και άλλοτε η μη προστασία των μειονοτήτων.

Ένας αξιωματούχος της Επιτροπής δήλωσε ότι η φετινή καθυστέρηση μπορεί να μην συνδέεται μόνο με την Ιταλία αλλά και με άλλες χώρες, όπως η Σλοβακία και η Ελλάδα. Ειδικότερα, για την Ελλάδα το δημοσίευμα επισημαίνει ότι η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη τον τελευταίο ενάμιση χρόνο είχε εμπλακεί σε σκάνδαλο σχετικά με το πώς χρησιμοποιήθηκε κατασκοπευτικό λογισμικό για την παρακολούθηση πολιτικών αντιπάλων και δημοσιογράφων στη χώρα.

Ο κ. Μητσοτάκης είναι μέλος του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος όπως και η Λάιεν. Ο Έλληνας πρωθυπουργός έχει υποστηρίξει δυναμικά την επανεκλογή της και την περασμένη εβδομάδα δήλωσε στο Bloomberg ότι είναι «απολύτως πεπεισμένος ότι η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν θα συνεχίσει ως πρόεδρος της Επιτροπής».

Στη Σλοβακία, η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Ρόμπερτ Φίτσο προσπάθησε να περιορίσει την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης και να παρεμποδίσει την καταπολέμηση της διαφθοράς. Τα μέτρα του Φίτσο είχαν προκαλέσει στο παρελθόν επικρίσεις από την Επιτροπή, με τον επικεφαλής της αντίστοιχης Επιτροπής δικαιοσύνης να στέλνει επιστολή τον περασμένο Δεκέμβριο ζητώντας από την κυβέρνηση «να μην καταργήσει την εισαγγελία».

Στην πρώτη της θητεία, η φον ντερ Λάιεν ανήγαγε σε προτεραιότητα τον αγώνα για το κράτος δικαίου  ξεκινώντας τη διαδικασία ετήσιας έκθεσης επ΄αυτού αλλά και δεσμεύοντας κεφάλαια που προορίζονταν για την Ουγγαρία -λόγω ανησυχιών ότι περιόριζε τη δικαστική ανεξαρτησία. Η Επιτροπή στην ετήσια έκθεσή της είχε προηγουμένως επικρίνει άλλες κυβερνήσεις επειδή δεν πέτυχαν το στόχο, συμπεριλαμβανομένης της Βουλγαρίας, της Κροατίας και της Ισπανίας.

Η ίδια πρότεινε επίσης τον νέο ευρωπαϊκό νόμο για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης, που εγκρίθηκε φέτος, ο οποίος θα απαγορεύει στις κυβερνήσεις της ΕΕ να παρεμβαίνουν σε συντακτικές αποφάσεις και να καταδιώκουν δημοσιογράφους για να αποκαλύψουν τις πηγές τους. Επίσης ο νόμος αυτός θεωρητικά διασφαλίζει ισορροπίες στο ιδιοκτησιακό καθεστώς των μέσων  ενημέρωσης. Ο νόμος πρόκειται να τεθεί σε ισχύ έως το τέλος του 2025.

Όσον αφορά στην Ιταλία, η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Δημοσιογράφων (EFJ) και πέντε άλλες μη κερδοσκοπικές οργανώσεις κάλεσαν την Επιτροπή να ερευνήσει την παρέμβαση της κυβέρνησης Μελόνι στα μέσα ενημέρωσης. Η Renate Schroeder, πρόεδρος της Ομοσπονδίας EFJ δήλωσε: «Ξέρουμε πολύ καλά ότι η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αυτή τη στιγμή παίζει, κατά τη γνώμη μου, ένα επικίνδυνο παιχνίδι με συγκεκριμένα κόμματα».