Πολιτισμική γύμνια και κοινωνική ανευθυνότητα στη μετά-lockdown εποχή

Η πολιορκία του κορονοϊού, σε ό,τι αφορά την ένταση των δραστηριοτήτων της, έχει κάπως υποχωρήσει και οι εγχώριοι το έριξαν ήδη στο γλέντι, παρά το ότι, που και που, η ουρά των επιπτώσεων της πολιορκίας συνεχίζει να στέλνει μερικούς από μας στον Αχέροντα! Η υποχώρηση οφείλεται στα άμεσα μέτρα που πάρθηκαν, τα οποία περιόρισαν μεν τις εισόδους του ιού προς τα εν δυνάμει θύματά του, περιόρισαν δε και τις παραγωγικές δραστηριότητες που παράγουν πλούτο και εισοδήματα στους εργαζόμενους.

Τα μέτρα θα μπορούσαν να είναι πιο ήπια και ο λογαριασμός να είναι χαμηλότερος, εάν η ατομική ευθύνη ήταν χαρακτηριστικό γνώρισμα όλων των πολιτών. Όμως, όπως απεδείχθη στην πράξη, αυτή η ιδιότητα δεν αγγίζει, δυστυχώς, ένα σημαντικό κομμάτι της κοινωνίας. Πολύ σωστά η κυβέρνηση ιεράρχησε ως πιο σημαντική προτεραιότητα τη ζωή των πολιτών, αντί τη συνέχιση κανονικά της παραγωγικής διαδικασίας όπως και πριν. Και όλοι, εάν αγνοήσουμε μερικές παραφωνίες τύπου Τραμπ, συμφωνούν με αυτό.

Οι διαφωνίες άρχισαν ανάμεσα στα πολιτικά κόμματα, όταν τέθηκε το θέμα στο τι θα κοστίσει στον καθένα. Εκεί πρυτάνευσε το “δίκιο” της εκλογικής πελατείας και άρχισε ο πλειοδοτικός διαγωνισμός, όπως πάντα. Προφανώς προτεραιότητα στην προκειμένη περίπτωση θα πρέπει να είναι η φροντίδα του κράτους στους εργαζόμενους, οι οποίοι λόγω των μέτρων έχουν τώρα άλλη σχέση με τις θέσεις εργασίας τους, ώστε να μπορεί στις νέες συνθήκες να ανταποκρίνεται στις πάγιες βασικές υποχρεώσεις του.

Μια αρχή που θα έπρεπε να πρυτανεύσει και με την οικονομική κρίση το 2010, αντί να επιλέγουμε την αγκαλιά του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου! Σε τέτοιες περιπτώσεις, όλες οι άλλες δαπάνες του κράτους αλλάζουν θέση ιεράρχησης. Κι αυτό γιατί τα λεφτά του κράτους είναι λεφτά των πολιτών, που προκύπτουν ως αποτέλεσμα της άδικης (συχνά πολλές φορές) φορολόγησής τους! Παρά ταύτα, το “δίκιο” της εκλογικής πελατείας κοιτάζει το χαβά του!

Έλλειψη διαπαιδαγώγησης των πολιτών

Υπάρχουν επιχειρήσεις οι οποίες πρέπει να υποστηριχθούν. Αλλά, το να μου ζητείται εμένα ως πολίτη, που με την άλλη κρίση το εισόδημά μου μειώθηκε κατά 75% χωρίς να μειώνονται και οι υποχρεώσεις μου, να πληρώσω επιχειρήσεις τύπου Μυκόνου, πάει πολύ! Και δεν είναι μόνο αυτό. Το να μου ζητείται να πληρώνω τα γλέντια ανθρώπων που αδιαφορούν πλήρως για το διπλανό τους, ανθρώπων που δεν έχουν ίχνος ατομικής ευθύνης, είναι εξοργιστικό! Δηλαδή, με τα λεφτά μου να ξαναφέρω πίσω τον κορονοιό;

Τώρα, ένα άλλο στοιχείο που αναδείχθηκε λόγω της πανδημίας (που είναι και το πιο θλιβερό), είναι ότι με τις νοσούσες δημοκρατίες μας, παράγουμε πολίτες με σοβαρό έλλειμμα σε ό,τι αφορά τη μόρφωσή τους και τα πολιτιστικά χαρακτηριστικά τους. Ο περιορισμός της κυκλοφορίας στη βάση “μένουμε σπίτι” ανέδειξε αυτό το σοβαρό έλλειμμα που οφείλεται στην έλλειψη σωστής διαπαιδαγώγησης και ψυχαγωγίας των πολιτών. Εννοώ εδώ την αγωγή της ψυχής και όχι τα γλέντια τύπου Μυκόνου, με τα αλαλάζοντα χοροπηδήματα των συνδαιτυμόνων!

Η άκρη του νήματος για εξήγηση αυτού του φαινομένου είναι τα εκπαιδευτικά συστήματα, τα οποία είναι προσαρμοσμένα στις ανάγκες και την προστασία του καπιταλιστικού (αλλά και του μαρξιστικού) τρόπου παραγωγής που τρέφονται από τη διαπλοκή, όπου επιδιώκεται η κατάρτιση ενός ατόμου για κάποιο επάγγελμα και αγνοείται πλήρως η μόρφωσή του. Αυτό βεβαίως δεν είναι τυχαίο, γιατί η ύπαρξη μόρφωσης θα αναζητήσει ελεύθερο χρόνο για δημιουργία που είναι ξένη προς τα συμφέροντα του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής.

Εδώ έχουμε το παράδοξο η εξέλιξη των επιστημών, που είναι έργο καταρτισμένων πολιτών, να δίνει τη δυνατότητα στο σύστημα να εντατικοποιεί το χρόνο εργασίας του εργαζόμενου (αντί να λασκάρει στο χρόνο) και να παράγει έτσι τον ελεύθερο χρόνο για χρήση του από τον μορφωμένο πολίτη σε δημιουργικούς τομείς. Είναι θλιβερό αυτό που παρατηρήσαμε με την κρίση του κορονοϊού. Οι πολίτες δεν ήξεραν τι να κάνουν με τον ελεύθερο χρόνο που τους προέκυψε ξαφνικά λόγω των μέτρων.

Διέξοδος στο μπαρ!

Η διέξοδός τους ήταν τα καφενεία και τα μπαρ! Κλείσαμε τα σχολεία και οι μαθητές όρμησαν επίσης προς αυτά! Το φαινόμενο αυτό, βέβαια, έχει σχέση και με τις πολεοδομίες που δημιουργούν πόλεις για φυλακισμένους και όχι για ελεύθερους πολίτες. Κακώς ορισμένοι χαρακτηρίζουν τις πόλεις μας ζούγκλες. Φυλακές είναι! Θαυμάστε τις δημιουργίες του συστήματος της κατάρτισης! Παρ’ όλα αυτά το σύστημα τις χαρακτηρίζει προϊόντα πολιτισμού!

Φρόντισε να επινοήσει τον υλικό πολιτισμό για να έχει κάτι να πει. Αυτό που ξέρω είναι ότι πολιτισμός είναι η μη βάρβαρη συμπεριφορά των μελών μιας κοινωνίας. Έχει, δηλαδή σχέση με τη στάση ζωής των μελών μιας κοινωνίας, όχι με το πόσο καταρτισμένος είναι κάποιος σε οποιοδήποτε τομέα. Είθισται βέβαια να ταυτίζεται ο πολιτισμός, εξ ου και η ανάδυση πολυάριθμων πολιτιστικών ιδρυμάτων και κέντρων πολιτισμού, στον τομέα των τεχνών. Οι τέχνες είναι τέχνη.

Έχει τόση σχέση με τον πολιτισμό, όσο έχει και η δουλειά ενός κτίστη και κάθε άλλου καταρτισμένου πολίτη. Εάν τώρα κάποιος των τεχνών είναι και πολιτισμένος, αυτό δεν οφείλεται στο πόσο ταλαντούχος και καταρτισμένος είναι, αλλά στη συμπεριφορά του προς τον συνάνθρωπό του, σαν αυτή που βιώσαμε με τους γιατρούς που έδωσαν τη ζωή τους για να σώζουν τις ζωές συνανθρώπων τους. Αυτό σημαίνει πολιτισμός και κοινωνία πολιτισμένων! Είναι η πολιτισμένη συμπεριφορά του πολίτη που μπορεί να την παράξει μόνον μια δημοκρατία που σέβεται τις αξιωματικές της αρχές.