Πώς μπορούν να δημιουργηθούν οι Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης

Εκτιμώ ότι η συνέχιση της ποδηγέτησης από ένα άτυπο διευθυντήριο των υπόλοιπων κρατών-μελών της ΕΕ, ή η επικράτηση πολιτικών που θα οδηγήσουν σε περιχαράκωση τα κράτη, υπό το πρόσχημα ανάκτησης της εθνικής κυριαρχίας, θα αποβεί καταστροφική για τους λαούς. Ο Γερμανός καγκελάριος Μπίσμαρκ είχε πει ότι: «η Γερμανία είναι πολύ μεγάλη για την Ευρώπη και πολύ μικρή για τον κόσμο». Το ίδιο ισχύει για κάθε ευρωπαϊκή χώρα. Εν τω μεταξύ ο κόσμος έχει γίνει πολύ μεγαλύτερος και πολυπλοκότερος από τότε.

Για να δοθεί μία τάξη μεγέθους, η Γερμανία έχει περίπου 83 εκατομμύρια πληθυσμό, ο οποίος είναι μικρότερος από τις πέντε μεγαλύτερες πόλεις  της Κίνας (Σαγκάη 24 εκατομμύρια, Πεκίνο 21 εκατομμύρια, Τσονγκίνγκ 15 εκατομμύρια, Γκουανγκζού 14 εκατομμύρια, Σενζέν 13 εκατομμύρια). Οι πέντε μεγαλύτερες πόλεις της Ινδίας αθροίζουν περίπου 68 εκατομμύρια κατοίκους (Βομβάη 21 εκατ., Νέο Δελχί 17 εκατ., Μπανγκαλόρ 12 εκατ., Χαϊντεραμπάντ 10 εκατ. και Αχμανταμπάντ 8 εκατ.), περισσότερους από τους κατοίκους της Γαλλίας (67 εκατομμύρια). Η διαφορά προβλέπεται να αυξηθεί, εάν ληφθούν υπόψη οι δημογραφικές τάσεις.

Στον οικονομικό τομέα, το ΑΕΠ της Σαγκάης εκτιμάται σε $550 δις., όσο του Βελγίου και του κρατιδίου Μαχαράστρα, στο οποίο ανήκει η Βομβάη. Σύμφωνα με τον Γεώργιο Ατσαλάκη, το εμπορικό έλλειμμα της ΕΕ με την Κίνα το 2022 ήταν €395 δισ., το υψηλότερο από ποτέ και το 2023 έφθασε στα €291 δισ. Βασική προϋπόθεση επιτυχίας και μακροημέρευσης ενός τέτοιου πειράματος είναι η οικοδόμηση μιας κοινής ταυτότητας που θα υπερβαίνει τις εθνικές.

Κοινή ιστορία και γλώσσα

Αυτό ήδη προωθείται, μέσω κοινών εκπαιδευτικών προγραμμάτων (πχ Erasmus) και πολιτιστικών δράσεων. Ένας επιπλέον τρόπος προαγωγής της κοινής ταυτότητας θα μπορούσε να είναι η αύξηση, σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης, των κλασικών σπουδών και η διδασκαλία μιας Ευρωπαϊκής  Ιστορίας, παράλληλα με τις εθνικές. Αυτή, δεν θα παραλείπει τις σκοτεινές περιόδους (πχ ναζισμός, ιμπεριαλισμός, αποικιοκρατία, κομμουνισμός, κλπ) ή τους εθνικούς και θρησκευτικούς ανταγωνισμούς. Ταυτόχρονα θα προβάλει την κοινή πολιτιστική κληρονομιά και τη θετική συμβολή του ευρωπαϊκού πολιτισμού σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο Θερβάντες ήταν Ισπανός, αλλά ο “Δον Κιχώτης” είναι πολύ παραπάνω από ένα ισπανικό λογοτεχνικό έργο.

“Η Ζωή εν Τάφω” μπορεί να γράφηκε από έναν Έλληνα λογοτέχνη με βάση τις εμπειρίες του από τα χαρακώματα του Μακεδονικού Μετώπου, αλλά ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος είναι μια πανευρωπαϊκή εμπειρία. Η “Αντιγόνη” μπορεί να γράφηκε πριν από 2.500 χρόνια, αλλά τα μηνύματα που εκπέμπει είναι διαχρονικά. Παρόμοια έργα μόνο σε δημοκρατίες μπορούν να δημιουργηθούν. Φαντάζεται κανείς να γράφεται και να παίζεται δημόσια ένα έργο που αμφισβητεί την εξουσία και αποδεικνύει ότι το νόμιμο δεν είναι πάντα ηθικό (αν και θα διαφωνούσε ο πρώην υπουργός Γ. Βουλγαράκης), στην ΕΣΣΔ επί Στάλιν ή τη Γερμανία επί Χίτλερ;

Ένα άλλο στοιχείο διαμόρφωσης κοινής ταυτότητας είναι η γλώσσα. Προτείνεται να τεθεί στόχος η υιοθέτηση μίας γλώσσας που θα μιλιέται από όλους τους Ευρωπαίους πολίτες, παράλληλα με τις εθνικές. Σκοπός θα είναι η αντικατάσταση ως “lingua franca”, σε έναν χρονικό ορίζοντα 30 ετών, της Αγγλικής. Αυτή μπορεί να είναι η Λατινική ή η Ελληνιστική Κοινή, η γλώσσα των Ευαγγελίων. Η επιλογή της να γίνει με πανευρωπαϊκό δημοψήφισμα και θα σηματοδοτεί τη χειραφέτηση των Ευρωπαίων από τις ΗΠΑ.

Ηνωμένες Πολιτείες Ευρώπης: Ένας στρατός

Βασικό στοιχείο της νέας ταυτότητας θα είναι η δημιουργία Ενόπλων Δυνάμεων, με μικτές μονάδες, υπεύθυνων για την άμυνα της ένωσης, ενώ ο ομοσπονδιακός προϋπολογισμός θα συντηρεί το μέγεθος και τον εξοπλισμό τους. Κάθε χώρα να μπορεί να χρηματοδοτεί, ανάλογα με τις δυνατότητές της, τις εθνικές δυνάμεις οι οποίες θα είναι όπως η Εθνοφρουρά των ΗΠΑ. Για τη στελέχωση να δημιουργηθούν σχολές αξιωματικών – υπαξιωματικών στις οποίες θα φοιτούν μαθητές από όλες τις χώρες της ένωσης, σε αναλογία με τον πληθυσμό τους.

Ως στρατιώτες θα μπορούν να καταταγούν όλοι οι πολίτες κατόπιν εξετάσεων, όπως στην FRONTEX. Το “Ιερό Κείμενο” της Ένωσης δέον να είναι ένα Σύνταγμα που θα προβλέπει τη διάκριση των εξουσιών και μηχανισμούς εξισορρόπησης και ελέγχου (checks and balances), ενώ παράλληλα θα λαμβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες των κρατών-μελών. Θα βασίζεται στο αντίστοιχο των ΗΠΑ, με διαφοροποιήσεις που θα ενσωματώνουν την ιστορική εμπειρία και τα κενά ή αδυναμίες που διαπιστώθηκαν στο χρόνο και την καθημερινή πρακτική. Πριν κάποιος χαρακτηρίσει τον γράφοντα ως “αμερικανόπληκτο”, ας λάβει υπόψη ότι οι ΗΠΑ είναι η αρχαιότερη αδιάλειπτη συνταγματική δημοκρατία, η οποία δημιουργήθηκε από την μόνη πετυχημένη επανάσταση.

Η Γαλλική, παρ’ όλες τις διακηρύξεις και μεγαλοστομίες, εκφυλίστηκε στον Βοναπαρτισμό και την Παλινόρθωση, ενώ η Ρωσική στον Σταλινισμό και τη σοβιετική γραφειοκρατία. Σε καμία περίπτωση η Αμερικανική Επανάσταση δεν έλυσε τα προβλήματα της δουλείας, της ενσωμάτωσης των γηγενών Αμερικανών ή άλλων μειονοτήτων, της ισότητας των δύο φύλων, κ.α., αλλά κάθε ιστορικό φαινόμενο πρέπει να εξετάζεται στην εποχή του και σε συνάρτηση με όσα επικρατούσαν στον υπόλοιπο κόσμο.

Εκτελεστική εξουσία

Η εκτελεστική εξουσία να ασκείται από έναν Πρόεδρο που θα εκλέγεται για τέσσερα έτη και μέχρι δύο θητείες. Προκειμένου να λαμβάνονται υπόψη τα συμφέροντα των μικρών κρατών-μελών και η όλη προεκλογική εκστρατεία να μην περιορίζεται σε δύο – τρία μεγάλα, να ισχύει ο θεσμός των εκλεκτόρων και όχι της άμεσης εκλογής από το σύνολο των Ευρωπαίων ψηφοφόρων. Κάθε κράτος να διαθέτει συγκεκριμένο αριθμό εκλεκτορικών ψήφων, με βάση την αντιπροσώπευσή του στο Κοινοβούλιο.

Η κατανομή να γίνεται με βάση τα ποσοστά που έλαβε ο κάθε υποψήφιος στις προεδρικές εκλογές, όπως ισχύει στο Μέιν και τη Νεμπράσκα, και όχι με με βάση το σύστημα “ο νικητής τα παίρνει όλα”, όπως ισχύει στις υπόλοιπες πολιτείες. Νικητής να αναδεικνύεται αυτός που θα συγκεντρώνει τον μεγαλύτερο αριθμό εκλεκτόρων. Για να μην ακυρώνεται η λαϊκή βούληση, να απαγορεύεται στους εκλέκτορες να ψηφίζουν ενάντια στον Πρόεδρο που συγκέντρωσε τους περισσότερους ψήφους στη χώρα τους. Ο Πρόεδρος θα ορίζει έναν Αντιπρόεδρο και την κυβέρνησή του, που θα απαγορεύεται να είναι μέλη του κοινοβουλίου, ενώ η κυβέρνηση θα έχει σταθερή θητεία, με τις πρόνοιες που ισχύουν στο Σύνταγμα των ΗΠΑ.

Νομοθετική εξουσία

Η νομοθετική εξουσία να ασκείται από Κοινοβούλιο που θα αποτελείται από δύο Σώματα, με ευθύνες και αρμοδιότητες που ισχύουν για τη Βουλή των Αντιπροσώπων και τη Γερουσία αντίστοιχα. Το ένα (ας ονομασθεί Βουλή των Εθνών) θα αποτελείται από βουλευτές από τα κράτη-μέλη, σε αριθμό ανάλογο με τον πληθυσμό τους, που θα εκλέγονται για τέσσερα χρόνια. Το κάθε κράτος να ορίζει τις εκλογικές περιφέρειες και την κατανομή των εδρών. Το ευρωπαϊκό κόμμα που θα πλειοψηφεί θα ορίζει τον Πρόεδρο της Βουλής, με τα αντίστοιχα καθήκοντα. Το άλλο Σώμα (ας ονομασθεί Πρυτανεία), θα αποτελείται από δύο Πρυτάνεις από κάθε κράτος, ανεξαρτήτως του πληθυσμού του. Θα εκλέγονται επίσης για τέσσερα χρόνια και Πρόεδρός της να είναι άτομο που θα ορίζεται εκ περιτροπής από την κυβέρνηση κάθε κράτους με ετήσια θητεία.

Δεν θα ψηφίζει, παρά μόνο εάν σε κάποιο θέμα προκύψει ισοψηφία. Για να έχει ισχύ ένας νόμος, θα πρέπει να υπερψηφισθεί σε ταυτόσημη μορφή και από τα δύο σώματα. Εάν ψηφισθούν διαφορετικές εκδοχές του νομοσχεδίου, τότε να σχηματίζονται επιτροπές για την λείανση των διαφορών και την επεξεργασία μίας κοινής εκδοχής.

Η τελική μορφή θα στέλνεται στον Πρόεδρο για επικύρωση. Εάν ασκήσει βέτο, ο νόμος να ακυρώνεται ή να ισχύει εάν διαθέτει πλειοψηφία 2/3 και στα δύο σώματα. Το εν λόγω σύστημα εξασφαλίζει την ισορροπία μεταξύ των κρατών (Πρυτανεία) και του πληθυσμού τους (Βουλή των Εθνών), ενώ παρέχει εχέγγυα εξισορρόπησης και ελέγχου κατά τη νομοθετική διαδικασία.

Ηνωμένες Πολιτείες Ευρώπης: Ανώτατο Δικαστήριο

Η δικαστική ανεξαρτησία να εξασφαλίζεται από ένα Ανώτατο Δικαστήριο. Τα μέλη του να είναι ισόβια και να αποτελείται από έναν δικαστή από κάθε κράτος, οι οποίοι θα είναι πρώην ανώτατοι δικαστές (πχ ο Πρόεδρος του Αρείου Πάγου ή του Συμβουλίου Επικρατείας). Θα έχει δικαιοδοσία επί διαφορών μεταξύ των κρατών – μελών, ενώ θα αποτελεί τον τελικό κριτή υποθέσεων που θα παραπέμπονται από τα εθνικά ανώτατα δικαστήρια. Θα αποφαίνεται επί της συνταγματικότητας των νόμων και θα εκδίδει Αποφάσεις ερμηνείας των ομοσπονδιακών νόμων.

Η ομοσπονδία δέον να δημιουργηθεί κατόπιν δημοψηφίσματος σε κάθε χώρα και όχι απόφασης των εθνικών κοινοβουλίων ή κυβερνήσεων. Όσες νέες χώρες θέλουν να ενταχθούν μελλοντικά, θα πρέπει να πληρούν τα κριτήρια ένταξης και να αποδεχθούν πλήρως τα δικαιώματα και υποχρεώσεις που απορρέουν από αυτή, ενώ θα απαιτείται η έγκριση από τα ήδη υπάρχοντα μέλη.

Κάποιος μπορεί να αναρωτηθεί, τι θα γίνει εάν οι λαοί των δύο μεγάλων χωρών (οι Γερμανοί ή/και οι Γάλλοι) απορρίψουν τη συμμετοχή τους. Άποψη του γράφοντος είναι ότι η ένωση πρέπει να προχωρήσει με όσους επιθυμούν. Όπως ευφυώς έχουν πει και οι Pink Floyd στο τραγούδι τους Hey You: «Together we stand, divided we fall».

Εννοείται ότι, το παρόν κείμενο αποτελεί απλά μία καταγραφή ιδεών και όχι ένα ολοκληρωμένο πλάνο μετάβασης. Επίσης, ο γράφων δεν είναι αφελής ώστε να πιστεύει ότι δεν θα υπάρξουν ισχυρές αντιδράσεις από οργανωμένα και κατεστημένα συμφέροντα (κρατικά, επιχειρηματικά, πολιτικά, κλπ) που προτιμούν μία διασπασμένη, διαιρεμένη και δυσλειτουργική Ευρώπη. Όμως, οι εξελίξεις τρέχουν και η Ιστορία δεν περιμένει κανέναν. Διαμορφώνεται από ή ερήμην των λαών.