Πώς έφθασε ο Κοτζιάς σε παραίτηση

Την παραίτησή του υπέβαλε ο Νίκος Κοτζιάς ένα εικοσιτετράωρο μετά την επεισοδιακή συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου. Το κλίμα ήταν βαρύ στην κυβέρνηση για τον υπουργό Εξωτερικών, αφού πολλοί συνάδελφοί του, τού “χρέωσαν” την αντιπαράθεση με τον Πάνο Καμμένο, και μάλιστα την ώρα που η κυβέρνηση μπαίνει στην τελική ευθεία για να φτάσουν στην κοινωνία και τον λαό τα θετικά της εξόδου από τα μνημόνια. Η παραίτηση έγινε δεκτή και το υπουργείο αναλαμβάνει ο ίδιος ο πρωθυπουργός.

Τις τελευταίες ώρες οι πληροφορίες ήθελαν τον Νίκο Κοτζιά να μην απαντά σε κλήσεις που του έγιναν από το Μαξίμου. Τελικά ο υπουργός Εξωτερικών υπέβαλε την παραίτησή του, η οποία έγινε δεκτή από τον πρωθυπουργό. Με μια λιτή ανακοίνωση το Μαξίμου έκανε γνωστό ότι “ο Πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας, έκανε δεκτή την παραίτηση του Υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Κοτζιά”, τον οποίο “ευχαρίστησε θερμά για την προσφορά του στην κυβέρνηση και τη χώρα τα τελευταία 3,5 χρόνια“. Με την ανακοίνωση γινόταν επίσης γνωστό ότι “το Υπουργείο Εξωτερικών αναλαμβάνει ο Πρωθυπουργός προκειμένου να συνδράμει με όλες του τις δυνάμεις στην επιτυχή ολοκλήρωση της Συμφωνίας των Πρεσπών“.

Σε δηλώσεις που έκανε λίγη ώρα αργότερα, πριν αναχωρήσει για την Σύνοδο Κορυφής, ο πρωθυπουργός τόνισε ότι αποδέχθηκε με βαριά καρδιά την παραίτηση Κοτζιά, στέλνοντας παραλλήλως μήνυμα ότι δεν θα ανεχθεί διγλωσσία στην κυβέρνηση. Τόνισε επίσης ότι η ανάληψη του Υπουργείου Εξωτερικών από τον ίδιο σηματοδοτεί την αποφασιστικότητά του να κάνει ότι μπορεί για “την επιτυχή ολοκλήρωση της ιστορικής συμφωνίας των Πρεσπών”. Έστειλε τέλος μήνυμα στα Σκόπια “να προχωρήσουν με αποφασιστικότητα και θάρρος γιατί δεν θα υπάρξει άλλη ευκαιρία” και κατέστησε σαφές ότι χωρίς αλλαγή ονόματος “η Ελλάδα δεν πρόκειται ποτέ να αποδεχθεί την ένταξή τους στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ”.

Είχε προηγηθεί σαφές μήνυμα του Μαξίμου, μέσω του κυβερνητικού εκπροσώπου, ο οποίος ξεκαθάρισε ότι στόχος της κυβέρνησης μέχρι την λήξη της συνταγματικής θητείας της είναι η ανάκαμψη της χώρας και προειδοποιούσε ότι όποιος δυσφορεί φεύγει. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος έκανε μάλιστα χρήση της γνωστής φράσης του Ανδρέα Παπανδρέου, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι “το τραίνο της κυβέρνησης, προχωρά, έχει σαφή κατεύθυνση, προχωρά σταθερά και θα φτάσει στον προορισμό του. Από εκεί και πέρα όποιος δεν θέλει να φτάσει σε αυτόν τον προορισμό ή οποίος δυσφορεί στη διαδρομή, τότε μπορεί να κατέβει από το τραίνο”.

Τι ενόχλησε τον Κοτζιά

Οι βαριές κουβέντες που αντάλλαξαν Κοτζιάς και Καμμένος στο Υπουργικό Συμβούλιο, παρουσία του πρωθυπουργού, δεν περιορίστηκαν στο «μακεδονικό έθνος» και την «μακεδονική γλώσσα» που αναγνωρίζει η Συμφωνία των Πρεσπών. Μια συμφωνία που είναι  αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης του Κοτζιά με τον ομόλογό του της ΠΓΔΜ. Δεν έμειναν, όμως, ούτε στις προσωπικές αντιπαραθέσεις για «προσωπικά πολιτικά παιχνίδια» και για «μη εκλεγμένους».

Σύμφωνα με πληροφορίες, ο υπουργός Άμυνας έκανε ένα βήμα παραπάνω, αφήνοντας υπονοούμενα για την διαχείριση των κονδυλίων του υπουργείου Εξωτερικών από τον Νίκο Κοτζιά. Τον διάλογο μάλιστα των δύο υπουργών για το σχετικό θέμα αποκάλυψε ο βουλευτής και αντιπρόεδρος της Βουλής, Νικήτας Κακλαμάνης, με δηλώσεις του στον ΑΝΤ1.

Το θέμα των κονδυλίων του ΥΠΕΞ αποτελεί βέβαια ένα ευαίσθητο θέμα όλων των κυβερνήσεων και έχει απασχολήσει πολλές φορές στο παρελθόν. Η ιδιαιτερότητά του, ωστόσο, σε ό,τι έχει να κάνει με την σημερινή κυβέρνηση είναι το ότι τα επικριτικά σχόλια είναι ενδοκυβερνητικά.

Ούτε αυτή η πτυχή, όμως, είναι η αιτία που προκάλεσε την δυσαρέσκεια του Κοτζιά για να φτάσει στο σημείο να απειλεί με παραίτηση, την οποία τελικά υπέβαλε. Σύμφωνα με πληροφορίες, καθοριστικό ρόλο στο να μπουν τέτοιες σκέψεις στο μυαλό του υπουργού Εξωτερικών, έπαιξε το γεγονός ότι δεν είχε την κάλυψη που ανέμενε από τον Πρωθυπουργό σε ό,τι αφορά την κόντρα του με τον υπουργό Άμυνας.

Οι ίδιες πληροφορίες μάλιστα φέρουν αρκετούς υπουργούς να αιφνιδιάστηκαν από την στάση του υπουργού Εξωτερικών, καθώς είχε προηγηθεί η συνάντηση Τσίπρα-Καμμένου και οι περισσότεροι γνώριζαν ότι ο πρόεδρος των ΑΝΕΛ πήγαινε στο Υπουργικό Συμβούλιο με πρόθεση να κρατήσει χαμηλούς τόνους.

Ο δραματικός διάλογος

Τα σενάρια περί παραίτησης Κοτζιά κυκλοφόρησαν λίγες ώρες μετά την συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου και σε αυτό συνέβαλε και η επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών στο Προεδρικό Μέγαρο. Η επίσημη αιτιολόγηση είναι βέβαια ότι επρόκειτο για συνήθη ενημέρωση του Προέδρου της Δημοκρατίας από υπουργούς. Ο ξαφνικός χαρακτήρας της συνάντησης, όμως, όπως και ο χρόνος της πραγματοποίησής της, αμέσως μετά το θυελλώδες Υπουργικό Συμβούλιο, δημιούργησαν ερωτήματα, αλλά και υποψίες ότι δεν ήταν άσχετη με την κόντρα Κοτζιά-Καμμένου.

Η ένταση άλλωστε στο Υπουργικό υπήρξε παροιμιώδης, με τον πρωθυπουργό να την αφήνει να εξελίσσεται και να προβαίνει μόνο σε μία άτονη παρέμβαση, σημειώνοντας ότι η απόφαση για την Συμφωνία των Πρεσπών είναι απόφαση της κυβέρνησης και όχι του υπουργού Εξωτερικών. Στο τέλος, βέβαια, διέκοψε την συζήτηση, τονίζοντας ότι δεν υπάρχει χρόνος για προσωπικές αντεγκλήσεις και ζήτησε το όλο θέμα να λήξει εκεί. Ο Κοτζιάς, όμως, πήγε στον Πρόεδρο. Κατά μία πληροφορία, ο Κοτζιάς φεύγοντας κατηγόρησε τον Τσίπρα ότι επέλεξε να στηρίξει τον “λαϊκιστή” (Καμμένο) αντί αυτόν.

Στην συζήτηση πάντως ο Καμμένος φέρεται να τόνισε ότι η Συμφωνία των Πρεσπών δεν ήταν στην προγραμματική συμφωνία ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ και υπεραμύνθηκε του δικαιώματός του, ως βουλευτής, υπουργός και αρχηγός κόμματος, να έχει διαφορετική άποψη.

Ο “εκρηκτικός” χαρακτήρας

Η ένταση ανάμεσα στους δύο υπουργούς κλιμακώνεται από την έναρξη των συνομιλιών με τα Σκόπια για την επίλυση του Μακεδονικού, η οποία είχε κατάληξη την Συμφωνία των Πρεσπών. Μια συμφωνία, το τίμημα της οποίας σε μεγαλύτερο βαθμό πληρώνουν ο Καμμένος και οι ΑΝΕΛ, παρά ο ΣΥΡΙΖΑ.

Το ίδιο συνέβη, άλλωστε, και σε μια σειρά νομοθετημάτων της κυβέρνησης, τα οποία οι ΑΝΕΛ στήριξαν ή διευκόλυναν με πολιτικό κόστος, καθώς έρχονταν σε σύγκρουση με τη συντηρητική σε γενικές γραμμές εκλογική βάση τους. Παρόλα αυτά ο Καμμένος αποδείχθηκε στην πορεία του χρόνου ένας σταθερός και αξιόπιστος κυβερνητικός εταίρος, προσηλωμένος στον βασικό στόχο της κυβέρνησης: Την έξοδο της χώρας από τα μνημόνια και την ανάκτηση μέρους της εθνικής κυριαρχίας, καθώς και στην καταπολέμηση της διαπλοκής-διαφθοράς.

Η ένταση, ωστόσο, πήρε νέες διαστάσεις μετά τις εναλλακτικές προτάσεις Καμμένου για το Μακεδονικό, οι οποίες ενόχλησαν τον υπουργό Εξωτερικών, επειδή θεώρησε ότι μπαίνει στα χωράφια του. Ο Κοτζιάς δεν σχολίασε βέβαια δημοσίως όλες αυτές τις ημέρες τις απόψεις του υπουργού Άμυνας, προφανώς με υπόδειξη του Μαξίμου. Στο Υπουργικό Συμβούλιο, όμως, δεν μπόρεσε να κρατηθεί, γεγονός που κάποιοι συνάδελφοί του αποδίδουν στον εκρηκτικό χαρακτήρα του.

Η τροπή που πήρε το χθεσινό Υπουργικό Συμβούλιο και η αναβολή της προγραμματισμένης για σήμερα συνεδρίασης της Πολιτικής Γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ, τραυματίζουν σοβαρά την εικόνα της κυβέρνησης. Το γεγονός μάλιστα ότι αυτά συμβαίνουν δύο μήνες μετά τον “θρίαμβο” του Αυγούστου και λίγους μήνες πριν την έναρξη εκλογικών αναμετρήσεων κάνει τα πράγματα ακόμη πιο δύσκολα για τον πρωθυπουργό. Πάντως, είχε τα σημάδια ότι όφειλε να αναλάβει εγκαίρως δράση. Ειδικά όταν πρόκειται για θέμα χαρακτήρων.