Πως κρατικοποιήθηκε ο ΣΥΡΙΖΑ ξεπερνώντας και το ΠΑΣΟΚ

Πως κρατικοποιήθηκε ο ΣΥΡΙΖΑ ξεπερνώντας και το ΠΑΣΟΚ, Βασίλης Ασημακόπουλος

Η περίοδος 1999-2000 ήταν εποχή που κυριαρχούσε το καρτελοποιημένο κομματικό σύστημα. Ήταν τότε που ηγεμόνευε πλήρως η διεθνής και εγχώρια αστική τάξη, το πολιτικό χρήμα. Εμβληματικά στοιχεία εκείνης της περιόδου ήταν η ΟΝΕ, το χρηματιστήριο, η ισχύς των ιδιωτικών ΜΜΕ, η πορεία προς τους Ολυμπιακούς Αγώνες «Αθήνα 2004», η Siemens και η διαμόρφωση του κατάλληλου κλίματος για την έναρξη νέου γύρου διαπραγματεύσεων στο Κυπριακό που θα οδηγήσουν λίγα χρόνια αργότερα στο Σχέδιο Ανάν.

Η επικαιρότητα των ημερών, ακουμπά με έναν ιδιότυπο τρόπο σε δυο-τρία γεγονότα της εποχής. Συμπληρώθηκαν 20 χρόνια από την παράδοση του Οτζαλάν (15/2/99). Πριν από λίγες μέρες ήταν η απολογία του Θόδωρου Τσουκάτου στη δίκη για τη Siemens. Σύμφωνα με όσα έγιναν γνωστά, ο κ. Τσουκάτος επανέλαβε ότι τα χρήματα, η ‘προεκλογική χορηγία’ κατέφθασε στο κόμμα-κράτος τους πρώτους μήνες του 1999. Μίλησε και για τις εκλογές του 2000, καταθέτοντας ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες.

Στις αρχές του 2000 πραγματοποιήθηκε το 4ο συνέδριο Νεολαίας ΠΑΣΟΚ το οποίο έμεινε στην κομματική μνήμη λόγω του καρεκλοπολέμου -κατά κυριολεξία- στην αίθουσα του Συνεδρίου (ΟΛΠ). Ήταν τότε που στη θέση του γραμματέα εκλέχτηκε ένα στέλεχος που με τον πρόσφατο ανασχηματισμό επαν-υπουργοποιήθηκε. Ήταν η εποχή της ραγδαίας-πλασματικής αύξησης των κομματικών μελών, τα λεγόμενα «πλαστικά μέλη» ή μέλη μαϊμού. Από τα μέλη των ιδανικών, το κόμμα είχε μεταβεί στα μέλη των τραπεζών. Μια πρακτική που θα κορυφωθεί στο 6ο συνέδριο του κόμματος το 2001.

Μια σύντομη ιστορία

Τον Φεβρουάριο του 1996 πραγματοποιήθηκε το 2ο συνέδριο της Νεολαίας ΠΑΣΟΚ στο ΣΕΦ. Τέσσερις ήταν οι κεντρικές ομαδοποιήσεις (Αρσενικοί, Ακικοί, Εκσυγχρονιστές, Προεδρικοί). Το ΠΑΣΟΚ βρισκόταν επισήμως σε τροχιά διαδοχής. Ο Ανδρέας Παπανδρέου νοσηλευόταν ήδη από τον Νοέμβριο 1995 στο Ωνάσειο και ο Κώστας Σημίτης μόλις είχε εκλεγεί πρωθυπουργός από την Κοινοβουλευτική Ομάδα.

Το συνέδριο του κόμματος είχε οριστεί για τον Ιούνιο 1996 και σύμφωνα με τον προγραμματισμό εκείνης της περιόδου θα εξέλεγε αντιπρόεδρο. Τα γεγονότα αυτά καθόρισαν τις αντιπαραθέσεις, τη διαλεκτική της σύγκρουσης του 2ου Συνεδρίου της Νεολαίας. Κάποια στιγμή, ανεβαίνει στο βήμα ένα μέλος του απερχόμενου Κεντρικού Συμβουλίου, ο Κώστας Πεχλιβανίδης και σε τελείως διαφορετικό κλίμα θέτει το ζήτημα του ασυμβίβαστου θέσης μέλους Κ.Σ. και κυβερνητικού στελέχους (γραμματέα υπουργείου, διοικητή οργανισμού, συμβούλου υπουργού, συνεργάτη κλπ).

Ο Πεχλιβανίδης, που ήταν μέλος της ομάδας των «Ιταλών», έθεσε την πρόταση του σε ψηφοφορία και υπερψηφίστηκε. Σημειώνεται ότι ήταν  βασική θέση του συγκεκριμένου ιδεολογικού ρεύματος των “Ιταλών” .  Τότε συνέβη το εξής. Το προεδρείο του συνεδρίου, με την υποστήριξη του τότε γραμματέα της κεντρικής επιτρολής που βρισκόταν εκεί, έθεσε ξανά και αντικανονικά το συγκεκριμένο θέμα σε ψηφοφορία, έχοντας «οργανώσει» και τη σχετική κινητοποίηση, χωρίς καν να δοθεί ο λόγος ξανά στον σύνεδρο Πεχλιβανίδη. Η νέα ψηφοφορία ακύρωσε την προηγούμενη, μαζί και τη θέση για το ασυμβίβαστο.

Πέρα από τα πρόσωπα, στην Ελλάδα ένα γόνιμο κατά τη γνώμη μου ερμηνευτικά αναλυτικό σχήμα για την εξέλιξη του κομματικού φαινομένου από το 1974 και μετά, είναι η σχέση-διαδικασία εσωτερίκευσης ιμπεριαλιστικής εξάρτησης και κομματικής γραφειοκρατίας, με συνδετικό στοιχείο την κρατικοποίηση, ως ειδικότερη πολιτική μορφή εξέλιξης του κοινωνικού αγώνα.

Η εσωκομματική διαπάλη

Η εσωκομματική διαπάλη της δεκαετίας του 1980 στο ΠΑΣΟΚ μπορεί να διαβαστεί και μέσα από τη σύγκρουση κατευθύνσεων μεταξύ κρατικοποίησης-αυτονομίας. Αυτές οι κατευθύνσεις αποτυπώθηκαν χαρακτηριστικά:

  • Στη διαπάλη Νομαρχιακών Επιτροπών με τα «κεντρικά» την περίοδο 1982-1984.
  • Στην 10η σύνοδο Κ.Ε. τον Ιούλιο 1983.
  • Στις διαγραφές και μαζικές αποχωρήσεις στο εργατικό-συνδικαλιστικό τμήμα του κόμματος την περίοδο 1985-86.
  • Στις εκκαθαρίσεις-αναδιατάξεις-διορισμούς ενδιάμεσων οργάνων την ίδια περίοδο.
  • Στον ιδεολογικο-πολιτικό αναθεωρητισμό του κόμματος προς την παραδοσιακή ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία την περίοδο 1986-1988.

Αρχικά, η νεολαία ΠΑΣΟΚ έβγαινε νικηφόρα από την περίοδο 1991-1993 και την πάλη απέναντι στον νεοφιλελευθερισμό, τόσο σε κοινωνικό, όσο και σε εθνικό πεδίο. Κρατικοποιήθηκε όμως στη συνέχεια και γρήγορα. Επανέλαβε το κυρίαρχο γραφειοκρατικό παράδειγμα της προηγούμενης κομματικής γενιάς. Για αυτό ακριβώς δεν μπόρεσε να δώσει κάτι δημιουργικό, αν και υπήρχε πολύ καλό δυναμικό και μαζικότητα.

Απαραίτητη προϋπόθεση για μια εναλλακτική «αριστερή» προοπτική είναι η αυτονομία και οι υλικοί όροι αυτής. Ακόμα και αρκετά από τα ριζοσπαστικά στοιχεία στη νεολαία που δεν το έβλεπαν στην αρχή, εφόσον εξακολουθούσαν και παρέμεναν σε μια μαχητική-κινηματική γραμμή, περιθωριοποιούνταν ή απομακρύνονταν σταδιακά. Μια διαδικασία που ολοκληρώθηκε στις αρχές της περασμένης δεκαετίας.

Η απόφαση κατάργησης της κεντρικής γραφειοκρατικής δομής της νεολαίας από τον Γιώργο Παπανδρέου στις 3 Σεπτεμβρίου του 2005, συνέβαλε στην αυτονόμηση των οργανώσεων της ΠΑΣΠ από τον κεντρικό κάθετο έλεγχο. Βέβαια αυτό έγινε άθελα και αντίθετα προς τις προθέσεις της τότε ηγεσίας. Η κίνηση αυτή αντικειμενικά

– σε συνδυασμό με το γεγονός ότι το ΠΑΣΟΚ εκείνη την περίοδο βρισκόταν στην αντιπολίτευση και άρα εκτός κυβερνητικής εξουσίας με τις δυνατότητες ενσωμάτωσης που αυτό συνεπάγεται-

υποβοήθησε την ενεργητική συμμετοχή των οργανώσεων της ΠΑΣΠ στις φοιτητικές καταλήψεις της περιόδου Μαιου-Ιουνίου 2006 ενάντια στο ν/σ για τα ΑΕΙ και στη συνέχεια στο κίνημα ενάντια στην αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος την περίοδο 2006-7, μέσα από την κινηματική-αντιγραφειοκρατική συλλογικότητα της Πρωτοβουλίας μελών ΠΑΣΟΚ ενάντια στην αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος (Π-16), υποχρεώνοντας τότε το ΠΑΣΟΚ να αποχωρήσει από τη διαδικασία αναθεώρησης του Συντάγματος.

Ο ΣΥΡΙΖΑ κρατικοποιήθηκε γρηγορότερα

Έχοντας αυτές τις εμπειρίες και ανάλογες αναγνώσεις της εξέλιξης του εσωκομματικού αγώνα στο ΠΑΣΟΚ αλλά και του κομματικού φαινομένου γενικότερα, η σοσιαλιστική-πασοκογενής συλλογικότητα «Νέος Αγωνιστής» -που είχε αποχωρήσει από το ΠΑΣΟΚ το 2010- προχώρησε στο 1ο συνέδριο του ενιαίου ΣΥΡΙΖΑ τον Ιούλιο 2013. Αυτό το έκανε στο πλαίσιο συζήτησης για το καταστατικό, στην πρόταση-προσθήκη για το ασυμβίβαστο μεταξύ συμμετοχής σε όργανο του κόμματος και θέσης στο κράτος, σε ποσοστό που να μην υπερβαίνει το 25% σε όλα τα επίπεδα των οργάνων του κόμματος.

Η επιτροπή καταστατικού ήταν απέναντι. Στην ψηφοφορία που ακολούθησε στο συνέδριο πλειοψήφισε η πρόταση υπέρ του ασυμβίβαστου. Η πρόταση αυτή, στο κείμενο του καταστατικού, αποτυπώθηκε ελαφρώς παραλλαγμένη από αυτήν που ψηφίστηκε στη διαδιασία του συνεδρίου (αρ. 27 παρ. 5). Και ποτέ δεν εφαρμόστηκε. Ούτε κανείς ή καμία οργανωμένη τάση-συλλογικότητα ζήτησε να εφαρμοστεί.

Έτσι, ο ΣΥΡΙΖΑ κρατικοποιήθηκε πολύ γρηγορότερα από το ΠΑΣΟΚ. Ήταν και πιο μικρός σαν κομματικός οργανισμός, έτοιμος από καιρό ιδεολογικο-πολιτικά στο ζήτημα αυτό. Ήταν και λιγότερο ριζοσπαστικός τόσο ως συλλογικό υποκείμενο, αλλά και ως αποτέλεσμα του αντικειμενικού συσχετισμού των κοινωνικών δυνάμεων, αλλά και του βαθμού εξάρτησης της χώρας.

Και η ιστορία της γραφειοκρατίας του ΠΑΣΟΚ διαβάζεται ως success story από τη γραφειοκρατία του ΣΥΡΙΖΑ. Εσωτερίκευση ιμπεριαλιστικής εξάρτησης-γραφειοκρατία-κρατικοποίηση. Αυτό είναι το πεδίο της διατυμπανιζόμενης προγραμματικής σύγκλισης σοσιαλφιλελεύθερης κατεύθυνσης των αυτοχαρακτηριζόμενων «προοδευτικών δυνάμεων». Και αποτυπώνεται.

Οι απόψεις που αναφέρονται στο κείμενο είναι προσωπικές του αρθρογράφου και δεν εκφράζουν απαραίτητα τη θέση του SLpress.gr

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του άρθρου από άλλες ιστοσελίδες χωρίς άδεια του SLpress.gr. Επιτρέπεται η αναδημοσίευση των 2-3 πρώτων παραγράφων με την προσθήκη ενεργού link για την ανάγνωση της συνέχειας στο SLpress.gr. Οι παραβάτες θα αντιμετωπίσουν νομικά μέτρα.

Ακολουθήστε το SLpress.gr στο Google News και μείνετε ενημερωμένοι