Προοδευτική Συμμαχία: Η λάθος απάντηση στο λάθος ερώτημα

Αν η έλλειψη νέων ιδεών και πρακτικών, καθώς και η επιστροφή σε ένα βαθύ, δεξιό έως και αντιδραστικό παρελθόν από πλευράς της ΝΔ συνιστούν προφανή στοιχεία της νέας κυβέρνησης, η απουσία αντιπολίτευσης από πλευράς ΣΥΡΙΖΑ είναι εντυπωσιακή και απρόσμενη — σ’ αυτόν τουλάχιστον τον βαθμό. Η μη-αντιπολίτευση του ΣΥΡΙΖΑ επιδιώκει “μερίδιο” από τις πρωτοβουλίες της οικονομικής πολιτικής της ΝΔ και άρα ουσιαστικά αδυνατεί να την αποδομήσει, διότι πράγματι η πολιτική της ΝΔ συνεχίζει την πολιτική ΣΥΡΙΖΑ, στο πλαίσιο της μνημονιακής εξάρτησης.

Η αντιπολίτευση του ΣΥΡΙΖΑ επομένως, είτε περιορίζεται σε επιμέρους όψεις της κυβερνητικής πολιτικής, αδυνατώντας να διαμορφώσει μαζικούς όρους κοινωνικής αντίδρασης, είτε ακόμα χειρότερα παγιδεύεται στην υπεράσπιση των χειρότερων πρακτικών της προηγούμενης κυβέρνησης (επιλογή Θάνου, υπεράσπιση των πεπραγμένων στο προσφυγικό κλπ).

Η μη-αντιπολίτευση του ΣΥΡΙΖΑ προκύπτει στην πραγματικότητα από το γεγονός ότι τόσο αυτό το κόμμα συνολικά όσο και η ομάδα Τσίπρα αρνούνται να ελέγξουν αυτοκριτικά και σε βάθος, τη ματαίωση της γνησιότερης και εμφατικότερης, μαζικής, λαϊκής απόφασης της μεταπολίτευσης το καλοκαίρι του 2015, όπως και όσα ακολούθησαν. Κατά συνέπεια, στα επόμενα χρόνια σημειώθηκε απόλυτη προσήλωσή και της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ στην εξάρτηση και πατρωνία της χώρας από εξωτερικούς παράγοντες και από την εγχώρια ολιγαρχία.

Δηλαδή, ο συνολικός ΣΥΡΙΖΑ επιμένει –προκειμένου να επιβιώσει ως τέτοιος συνολικά αλλά και τα στελέχη του σε προσωπικό επίπεδο– να υποστηρίζει ότι έβγαλε τη χώρα από τα μνημόνια και ότι δικαιώθηκε για την ταπεινωτική υποχώρηση του καλοκαιριού του 2015 με τις εκλογές του Σεπτέμβρη εκείνου του έτους. Όπως όλα τα μνημονιακά κόμματα δεν μπορεί να αναμετρηθεί με το βάρος της ενοχής του. Εξ ου και παλινδρομεί μεταξύ υπονοούμενης, μη αποδοχής της εκλογικής ήττας και αναζήτησης δευτερευουσών αιτιών για την τελευταία.

Κάπως έτσι διαμορφώνεται η αφήγηση Τσίπρα ότι λίγο-πολύ για την ήττα του ΣΥΡΙΖΑ φταίει ότι ο κομματικός ΣΥΡΙΖΑ ήταν πολύ κλειστός προς άλλες πολιτικές ομάδες και πολύ γραφειοκρατικός. Παρότι όλα αυτά είναι σωστά δεν εξηγούν την ήττα: ο ΣΥΡΙΖΑ του Ιανουαρίου 2015 ήταν εξίσου κλειστός και πιο “αριστερός” από εκείνον του 2019, αλλά νίκησε.

Από το καλοκαίρι του 2015 υπήρχε ούτως ή άλλως μαζική κίνηση απομάκρυνσης από το ΣΥΡΙΖΑ που δεν αναστράφηκε ποτέ, επειδή ακριβώς ο ΣΥΡΙΖΑ αποδείχτηκε πολύ δεξιός ή πολύ “κεντριστικός” αν προτιμάει κανείς. Ο ΣΥΡΙΖΑ απαξιώθηκε κοινωνικά από τη στιγμή που έδειξε ότι θέλει να μετατραπεί σε μία –κατά τα λοιπά ήδη από χρόνια απαξιωμένη– ψευδοσοσιαλδημοκρατία.

Εμμονική κομματική γραφειοκρατία

Ανίκανη και εμμονική μεν, η κομματική γραφειοκρατία της Κουμουνδούρου, όχι όμως η κύρια υπεύθυνη για την ήττα και την προϊούσα πολιτική απαξίωση του ΣΥΡΙΖΑ. Τόσο το κόμμα συνολικά, όσο και ο πρόεδρός του ειδικότερα αρνούνται να δουν τις πραγματικές ρίζες της κακοδαιμονίας, αφενός για να μην αυτοακυρωθούν, αφετέρου γιατί επιδιώκουν την επάνοδο στην κυβέρνηση κι όχι την αλλαγή κοινωνικού μοντέλου.

Αυτό το ερώτημα ωστόσο (πώς θα ξαναγίνει κυβέρνηση ο ΣΥΡΙΖΑ) δεν απασχολεί τον λαό, ο οποίος –ίσως όχι παράλογα– δεν βλέπει γιατί το κόμμα του Τσίπρα αποτελεί καλύτερο διαχειριστή από τη ΝΔ εντός του ίδιου συστήματος εξουσίας. Τον λαό απασχολεί πώς θα βγει από την συνεχιζόμενη κρίση και πώς θα αποφύγει τη νέα επερχόμενη κρίση. Ο ΣΥΡΙΖΑ και ο πρόεδρός του θέτουν το λάθος ερώτημα από πλευράς στρατηγικής. Οδηγούνται έτσι σε στασιμότητα και σε στρατηγική αδυναμία.

Πολύ λογικά το λάθος ερώτημα οδηγεί σε λανθασμένες απαντήσεις. Ο Τσίπρας και το κόμμα του δεν επιδιώκουν να συνδεθούν ιδεολογικά και οργανωτικά με την εθνικο-ανεξαρτησιακή και κοινωνικο-απελευθερωτική ρίζα. Τη ρίζα που κατέστησε το ΠΑΣΟΚ το μαζικότερο μεταπολιτευτικό κόμμα, αλλά και κοινωνικό φαινόμενο, που στην πραγματικότητα συνδέει σοσιαλιστική και κομμουνιστική Αριστερά.

Ο ΣΥΡΙΖΑ και ο πρόεδρός του επιδιώκουν να μιμηθούν τις οργανωτικές και ιδεολογικές όψεις του ύστερου, εκφυλισμένου ΠΑΣΟΚ: απαξίωση της έννοιας του κόμματος και του μέλους μέσα από ευκαιριακά οργανωτικά σχήματα, αποδοχή της εξάρτησης, των καπιταλιστικών μετασχηματισμών, του συστήματος εξουσίας της ολιγαρχίας κλπ.

Εξ ου και διαμόρφωσε τα σχήμα της Προοδευτικής Συμμαχίας, η οποία έχει μηδενική μαζικότητα και η οποία στην πλειοψηφία της –όχι συνολικά– αποτελείται από πολιτευτές με προσωπικούς βασικά στόχους. Έτσι, αντικειμενικά ο οπορτουνισμός χαρακτηρίζει το εγχείρημα προς τα έξω και το απονευρώνει ως εργαλείο αλλαγής των συσχετισμών προς τα μέσα, δηλαδή εντός του ΣΥΡΙΖΑ.

Η Προοδευτική Συμμαχία

Αν αυτή είναι η προσέγγιση Τσίπρα (μειοψηφική στο κόμμα), η γραφειοκρατία του ΣΥΡΙΖΑ πράττει ό,τι πράττουν αριστερίστικες ομάδες υπό αντίστοιχες συνθήκες: έχοντας επίσης ως βασική επιδίωξη την επιστροφή στην κυβέρνηση και περιμένοντας αυτή να συμβεί αυτομάτως, κλείνεται προκειμένου να μη χρειαστεί να μοιραστεί τα προνόμια μιας μελλοντικής εξουσίας.

Εντός του ΣΥΡΙΖΑ συγκρούονται επομένως δύο καιροσκοπικές γραμμές, οι οποίες κατά τα λοιπά συναποδέχονται όλες τις βασικές ορίζουσες του μνημονικού ΣΥΡΙΖΑ. Η διαφορά είναι ότι για τους λάθος βέβαια λόγους, θέτουν το λανθασμένο ερώτημα και δίνουν τη λανθασμένη απάντηση. Έτσι, ο Τσίπρας αντιλαμβάνεται ότι ο ΣΥΡΙΖΑ ως τέτοιος δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις σημερινές ανάγκες.

Είναι αλήθεια ότι είναι αναγκαία η σύνδεση ή και η συγχώνευση κομμουνιστικής και σοσιαλιστικής Αριστεράς μέσα από την επανίδρυση των δύο χώρων. Επίσης, είναι αλήθεια ότι υπό όρους, ο ΣΥΡΙΖΑ, λόγω της ορατότητάς του στο πολιτικό σκηνικό, θα μπορούσε να διαδραματίσει κάποιο ρόλο, εφόσον τολμήσει πραγματική βαθιά αυτοκριτική και επανίδρυση, κάτι που σήμερα φαντάζει πολύ μακρινό.

Κυρίως, όμως, χρειάζεται όχι μια θολή Προοδευτική Συμμαχία, αλλά μια πρωτοβουλία για την ανασυγκρότηση της σοσιαλιστικής παράταξης, η οποία θα προσδιορίσει με όρους ιδεολογικού, πολιτικού και οργανωτικού προτάγματος τι σημαίνει εθνική ανεξαρτησία, κοινωνική απελευθέρωση, δημοκρατία και σοσιαλισμός, στο σημερινό περιβάλλον. Σε ένα περιβάλλον δηλαδή, ιμπεριαλιστικών αντιθέσεων, επαπειλούμενης κλιματικής καταστροφής, νεοφιλελεύθερου ολοκληρωτισμού, κρισιακού καπιταλισμού, μεγάλων μετακινήσεων πληθυσμών και 4ης τεχνολογικής επανάστασης