“Γέφυρα στο Μέλλον”: Ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης της Ηπείρου

Μια ολοκληρωμένη ανατρεπτική πρόταση για την σωτηρία της φτωχότερης περιφέρειας της ΕΕ, της Ηπείρου, με τη δημιουργία Περιφερειακής Διακυβέρνησης Ειδικού Σκοπού, καθώς και Ειδικού Ταμείου για την ανασυγκρότησή της, δημοσιοποίησε, υπό τον τίτλο “Γέφυρα στο Μέλλον”, η παράταξη “Ορίζοντες Ηπείρου”, με επικεφαλής τον Σπύρο Ριζόπουλο.

Η πρόταση εκπονήθηκε κατά την περίοδο της κοινωνικής αποστασιοποίησης και ιδιαίτερα όταν εμφανίστηκαν στα κοινωνικά δίκτυα φωτογραφίες και ρεπορτάζ που έδειχναν ανθρώπινες ουρές χιλιομέτρων για λίγα τρόφιμα στις ΗΠΑ και στην Ελβετία, (οι οποίες κατέδειξαν ξεκάθαρα πως τίποτα δεν μπορεί να θεωρείται δεδομένο και αυτονόητο).

«Όλα αλλάζουν αναγκαστικά και στην Ήπειρο είναι άμεση ανάγκη να αλλάξει το μοντέλο λειτουργίας της Περιφέρειας. Να γίνει πραγματικό στρατηγείο στη μάχη της οικονομικής ανασυγκρότησης της Ηπείρου. Aυτό δεν μπορεί να γίνει χωρίς τη συνένωση όλων των δυνάμεων που εκπροσωπούνται στο Περιφερειακό Συμβούλιο». Πρόκειται για μια πολιτική πρόταση εκτάκτου ανάγκης που μπορεί να διευκολύνει την στρατηγική του επιτελικού κράτους, θέτοντας σε νέα βάση την σχέση κέντρου-περιφέρειας με σκοπό την αποτελεσματικότητα και την ταχύτητα.

Ήδη η πρόταση έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον και από άλλες περιφέρειες και τοπικές αυτοδιοικήσεις. Ειδικότερα, η δημιουργία Περιφερειακής Διακυβέρνησης Ειδικού Σκοπού (ΠΔΕΣ), σημαίνει συμμετοχή στη διοίκηση όλων των εκλεγμένων παρατάξεων και ομόφωνες αποφάσεις από το περιφερειακό συμβούλιο, γεγονός που θα εγγυάται την υπηρεσία του κοινού καλού της Ηπείρου, με διαφάνεια και αξιοπιστία.

Οι πέντε βασικοί άξονες

Η Περιφερειακή Διακυβέρνηση Ειδικού Σκοπού στηρίζεται σε πέντε βασικούς άξονες:
Πρώτον, να παραμείνουν στις θέσεις τους ο περιφερειάρχης και ο πρόεδρος του περιφερειακού συμβουλίου. Δεύτερον, να ζητηθεί η παραίτηση όλων των αντιπεριφερειαρχών και των μελών σε όργανα και επιτροπές. Τρίτον, να ανασυσταθεί η διοίκηση της περιφέρειας, με τη συμμετοχή όλων των παρατάξεων με ποσοστιαία αναλογία τόσο σε επίπεδο αντιπεριφερειαρχών, όσο και σε επίπεδο συμμετοχής σε όργανα και επιτροπές.

Τέταρτον, να συσταθεί ως επιτελικό όργανο στρατηγικού σχεδιασμού το Συμβούλιο της Περιφερειακής Διακυβέρνησης Ειδικού Σκοπού, με τη συμμετοχή του περιφερειάρχη, όλων των επικεφαλής των εκλεγμένων περιφερειακών παρατάξεων, χωρίς καμία εξαίρεση, καθώς και του συντονιστή της αποκεντρωμένης διοίκησης. Πέμπτον, να λαμβάνονται ομόφωνα όλες οι αποφάσεις, με πρώτη την αναμόρφωση του προϋπολογισμού του 2020, σε προϋπολογισμό ειδικού σκοπού, με χρόνο έναρξης την 1η Σεπτεμβρίου του 2020.

Επίσης να υπάρξει, εκ των προτέρων, μια κοινή συμφωνία πως και οι προϋπολογισμοί του 2021 και του 2022 θα πρέπει να υπηρετήσουν το νέο μοντέλο διοίκησης. Οι άμεσες νέες προτεραιότητες που καλείται να υπηρετήσει η προτεινόμενη Περιφερειακή Διοίκηση Ειδικού Σκοπού, σε συνεργασία με τις υπηρεσίες της περιφέρειας, πρέπει να είναι το “ξεκαθάρισμα” όλων των έργων που είναι προγραμματισμένα, αλλά δεν έχουν υπογραφεί συμβάσεις, για να υπολογιστούν οι πόροι που απελευθερώνονται.

Αυτό ισχύει τόσο για το Τεχνικό Πρόγραμμα, όσο και για την Περιφερειακή Διεύθυνση Εκπαίδευσης στο σύνολό της. Επιπλέον, απαιτείται επαναπροσδιορισμός των υπόλοιπων πόρων του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων, καθώς επίσης καταγραφή των υπολοίπων που υπάρχουν στο ΕΣΠΑ με τη βοήθεια της διαχειριστικής αρχής. Τέλος χρειάζεται επαναδιαπραγμάτευση των υπολοίπων πόρων του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράμματος Ηπείρου, κάτι που αποτελεί άλλωστε πάγιο αίτημα.

Το Ειδικό Ταμείο Ανασυγκρότησης 

Έτσι, με τους πόρους που θα συγκεντρωθούν μέσα από τις παραπάνω ενέργειες, προτείνεται η δημιουργία Ειδικού Ταμείου Ανασυγκρότησης της Ηπείρου (ΕΤΕΗ), με ημερομηνία έναρξης λειτουργίας την 1η Σεπτεμβρίου 2020. Το Ταμείο θα αναλάβει τη διαχείριση των πόρων αυτών με απολύτως διαφανή κριτήρια και με κριτήριο την αποτελεσματική στήριξη της οικονομικής δραστηριότητας, με την επιδότηση συγκεκριμένων τομέων της οικονομίας και της παραγωγής, που θα υπηρετήσουν τους εξής στόχους:

Αρχικά να διασωθεί και να αναπτυχθεί η πρωτογενής παραγωγή, η διάσωση των μικρών παραγωγών με τη χρήση πόρων του Ταμείου, είτε με απευθείας επιδοτήσεις, είτε με εγγυοδοτική κάλυψη για συμμετοχή σε προγράμματα του ΕΣΠΑ. Αυτό σημαίνει υποκατάσταση εισαγωγών, που θα είναι κεντρική πολιτική της κυβέρνησης στο Εθνικό Σχέδιο Ανασυγκρότησης.

Μετέπειτα να διασωθεί και να αναπτυχθεί η μικρομεσαία επιχειρηματικότητα (εστίαση, παροχή υπηρεσιών, τουρισμός, μεταποίηση) που είναι η ραχοκοκαλιά της πραγματικής οικονομίας στην Ήπειρο. Αυτή τη στιγμή έχει ως βασικό ζητούμενο τη ρευστότητα που θα της επιτρέψει να λειτουργεί, είτε μέσω εφάπαξ στήριξης, είτε μέσω αξιοποίησης πόρων του ΕΣΠΑ, όπου και πάλι για τη συμμετοχή των δικαιούχων θα υπάρξει η εγγύηση του Ταμείου.

Τέλος, να καταπολεμηθεί ο ευρύς ψηφιακός αναλφαβητισμός. Το ελληνικό δημόσιο έχει δημιουργήσει ήδη το nationaldigitalacademy.gov.gr. Το ζήτημα μας όμως στην Ήπειρο δεν είναι η έλλειψη της ηλεκτρονικής πλατφόρμας, αλλά η εκπαίδευση στα αυτονόητα. Για παράδειγμα, “τι είναι ο υπολογιστής”, “γιατί τον χρειάζομαι”, “τι είναι το email”.

Προτείνουμε να αξιοποιηθούν υπάρχουσες ιδιωτικές δομές εκπαίδευσης στην Ήπειρο και με καθοδήγηση από το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, να αναλάβουν ρόλο για την εξοικείωση με τις νέες τεχνολογίες πληθυσμιακών ομάδων που σήμερα είναι αποκλεισμένες. Το κόστος του προγράμματος ανά άτομο μπορεί να το αναλάβει το Ειδικό Ταμείο Ανασυγκρότησης, με στόχο μέσα στην επόμενη διετία να μην υπάρχει ούτε ένας οικονομικά ενεργός πολίτης που δεν θα έχει βασικές γνώσεις για τη χρήση της τεχνολογίας.

Πρωτοποριακές ψηφιακές πλατφόρμες

Οι “Ορίζοντες Ηπείρου” επαναφέρουν επίσης στο δημόσιο διάλογο ορισμένες προτάσεις δύο ταχυτήτων που περιλαμβάνονταν στο προεκλογικό τους πρόγραμμα, που θεωρούν εξαιρετικά επίκαιρες σήμερα. Οι πρώτες δύο δράσεις εκτιμούνται ως άμεσες και οι επόμενες τρεις 3-5 μεσομακροπρόθεσμα έργα:

Δημιουργία πλατφόρμας e-MOMA.gr: Η συζήτηση που γίνεται στην Ήπειρο για τις απ’ ευθείας αναθέσεις έργων δημιουργεί την εντύπωση ότι είναι κάτι παράνομο, ενώ δεν είναι. Γίνονται παράνομες με τον τρόπο που χρησιμοποιούνται, με τις κατατμήσεις και τις ποιοτικές συντμήσεις. Με την πρόταση δημιουργίας της e-MOMA.gr, καθιερώνεται μια νέα αντίληψη στον τρόπο ανάθεσης των δημοσίων έργων.

Προτείνεται να συσταθεί μια ξεχωριστή διεύθυνση εντός της Περιφέρειας που θα διενεργεί άμεσα ηλεκτρονικούς διαγωνισμούς για ανάθεση έργων μικρής κλίμακας, αποφεύγοντας τις απευθείας αναθέσεις. Το μόνο που μένει είναι να συμφωνήσουμε από κοινού και με τη συμβουλευτική υποστήριξη των τεχνικών υπηρεσιών, έως ποιο ύψος ποσού θα γίνονται μέσα από αυτή την πλατφόρμα οι μειοδοτικοί διαγωνισμοί.

Epirusbooking.gr: Είναι ιδανική στιγμή να επιδοτήσουμε εκείνους που επιθυμούν να επιστρέψουν στην Ήπειρο, αξιοποιώντας τα πατρικά τους ή τα εξοχικά που παραμένουν κλειστά σε χωριά, ή και ακατοίκητα σε απομακρυσμένες περιοχές. Εκτιμούμε ότι αυτό θα δώσει πρόσθετη αξία στην Ήπειρο γιατί τα καταλύματα αυτά είναι πολύ χρήσιμα και τελικά περιζήτητα για κάποιον που θέλει να κάνει διακοπές με ιδιωτικότητα, σε προστατευμένο χώρο. Αυτό θα μας βοηθήσει να ξανανοίξουμε τα χωριά και να τονώσουμε την τοπική οικονομία.

Το epirusbooking.gr προτείνεται ως μια πλατφόρμα σε επίπεδο περιφέρειας που εκτιμούμε ότι μπορεί να λειτουργήσει τον Ιανουάριο του 2021. Η εγγραφή στο epirusbooking.gr θα είναι το τελικό στάδιο μιας διαδικασίας επιδότησης για τις ανακαινίσεις των χώρων. Τα κριτήρια θα διαμορφωθούν σε συνεργασία με τον ΕΟ, ενώ διαχειριστής του κόμβου μπορεί να είναι η Αναπτυξιακή Ηπείρου Α.Ε.

Τα μακροπρόθεσμα έργα

• Κτηνοτροφικά πάρκα: Η δημιουργία κτηνοτροφικών πάρκων είναι ένα στρατηγικής σημασίας έργο για την ουσιαστική ενίσχυση των μικρών και μεσαίων κτηνοτρόφων. Είναι ένα νέο μοντέλο συνεργατικής διαχείρισης με καθετοποιημένη παραγωγή (από την εκτροφή ως τη συσκευασία του τελικού προϊόντος) που επιδοτείται 100% από την ΕΕ. Είναι η ιδανική στιγμή τώρα που κινδυνεύουν η κτηνοτροφία και οι μικροί παραγωγοί, να προχωρήσουμε μέσα από το Ειδικό Ταμείο στην ενίσχυση και στήριξή τους.
• Φτηνή ενέργεια για όλους σημαίνει φυσικό αέριο. Σε ειδικό κεφάλαιο του προγράμματός μας είχαμε αναδείξει την κομβική θέση του λιμανιού της Ηγουμενίτσας και μπορούμε ως Περιφέρεια να το διεκδικήσουμε από το ΤΑΙΠΕΔ. Εκεί, σε συνεργασία με τον ΔΕΣΦΑ και τη ΔΕΠΑ μπορεί να δημιουργηθεί μια μικρή “Ρεβυθούσα”, μια συγκριμένη μονάδα για LNG που θα καλύπτει όλη την Ήπειρο. Για τη διοχέτευση του αερίου στα σπίτια και τις επιχειρήσεις, να προκηρυχθεί το έργο του αναγκαίου δικτύου ως ΣΔΙΤ, με τη συμμετοχή ιδιωτών επενδυτών.
• Ενιαία Αρχή Άρδευσης και Αγροτικό νερό: Στην Ήπειρο συμβαίνουν πολλά παράδοξα με το νερό. Πρώτον βρέχει τουλάχιστον 250 ημέρες το χρόνο, άρα υπάρχει αφθονία. Δεύτερον, το φαινόμενο των πλημμυρών είναι εξαιρετικά έντονο, καθώς λείπουν συγκεκριμένα αντιπλημμυρικά έργα. Τρίτον, την ίδια στιγμή που υπάρχει τόσο νερό, οι κάμποι ξεραίνονται.

Το “αγροτικό νερό” εκτιμούμε ότι είναι ένα κομβικό έργο. Με αφετηρία την ανάγκη μείωσης του κόστους παραγωγής και την ενίσχυση των αγροτών επαναφέρουμε από το πρόγραμμά μας την ιδέα για τη δημιουργία μιας Ενιαίας Αρχής Άρδευσης για όλη την Περιφέρεια Ηπείρου. Ήρθε η στιγμή να γίνει μια καταγραφή όλων των υδάτινων πόρων με όρους υπεύθυνης και βιώσιμης αξιοποίησης.

Η προτεινόμενη Ενιαία Αρχή Άρδευσης θα πρέπει να έχει ως άμεση προτεραιότητα να εκπονήσει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο υποδομών (από αφαλατώσεις μέχρι έργα οδοποιίας) ώστε οι υδάτινοι πόροι να δώσουν το φτηνό νερό που έχει ανάγκη η αγροτική παραγωγή. Σε δεύτερη φάση η περιφέρεια μπορεί και πρέπει να συζητήσει και με τους φορείς ύδρευσης των δήμων για την ενδεχόμενη συνύπαρξη στην Ενιαία Αρχή Άρδευσης και των αστικών συνδέσεων.

Η πρόταση καταλήγει: «Οι έκτακτες συνθήκες απαιτούν έκτακτες λύσεις. Αυτή είναι η κατεύθυνση που πρέπει να ακολουθήσει η Περιφέρεια Ηπείρου για να δώσει ώθηση στην ανάπτυξη του τόπου. Με καινοτόμο σχέδιο, με ορθή ιεράρχηση, με πλατιά συναίνεση. Τίποτα μεγάλο δεν μπορεί να είναι έργο ενός. Αυτό αποδεικνύουν άλλωστε περίτρανα, όλα τα ιστορικά πέτρινα γεφύρια του τόπου μας».