“Οι μουσικές καρέκλες” ενός ανορθολογικού ανασχηματισμού

Ο ανασχηματισμός της κυβερνήσεως, ακόμη και χωρίς την φαιδρότητα της υποθέσεως Αποστολάκη, είναι μια ακόμη απόδειξη της αδυναμίας του πολιτικού συστήματος να μας παράσχει αποτελεσματική και ορθολογική διακυβέρνηση. Όπως και όλες οι προηγούμενες, η κυβέρνηση Μητσοτάκη είναι μεταβλητής γεωμετρίας, με τους υπουργούς να παίζουν “μουσικές καρέκλες” και τα υπουργεία να ιδρύονται και να καταργούνται κατά πως εξυπηρετείται το μικροπολιτικό συμφέρον του πρωθυπουργού.

Και, αν η σταθερότητα των θεσμών και η συνέχεια του κράτους είναι, εξ ορισμού, αδιάφορα για έναν –δήθεν, έστω–  επαναστάτη όπως ο ανερμάτιστος Αλέξης Τσίπρας, ουδεμία δικαιολογία υπάρχει για έναν πρωθυπουργό που ισχυρίζεται ότι συγκρότησε κυβέρνηση αρίστων. Με τρεις ανασχηματισμούς εντός 25 μηνών είτε δεν πρόκειται για άριστους, ή ο ίδιος είναι ανίκανος να διαχειρισθεί άριστους υπουργούς.

Βεβαίως, όλα αυτά είναι επικοινωνιακά φληναφήματα για αφελείς ψηφοφόρους. Δεν υπάρχει αριστεία σε μια κυβέρνηση διακοσμητικών υπουργών δεδομένου ότι οι σημαντικές αρμοδιότητες είχαν, εξ αρχής, περάσει σε αναπληρωτές και υφυπουργούς της απολύτου εμπιστοσύνης – και ελέγχου…– του πρωθυπουργού. Ούτε υπάρχει δυνατότητα σοβαρού συντονισμού μιας τόσο πολυμελούς κυβερνήσεως, στην οποία δεν υπάρχει ιεραρχία αφού οι υπουργοί δεν έχουν την συνολική ευθύνη του χαρτοφυλακίου τους! Δεν θέλω να είμαι άδικος, και οι προηγούμενες κυβερνήσεις τα ίδια χαρακτηριστικά είχαν, ήδη από το 1981!

Ας δούμε, όμως, τα νούμερα: Η νέα κυβέρνηση διαθέτει 19 υπουργεία πλέον 2 υπουργών επικρατείας, 5 αναπληρωτές υπουργούς και 30 υφυπουργούς! Συνολικώς, λοιπόν, διαθέτει 56 μέλη πλέον του πρωθυπουργού! Σε αυτούς πρέπει να προσθέσουμε περί τους 60 Γενικούς και Ειδικούς Γραμματείς (επί κυβερνήσεως Τσίπρα ο αριθμός τους ανήρχετο σε 93!). Το συμπέρασμα είναι προφανές: Δεν πρόκειται για κυβέρνηση, δομημένη με στόχο την αποτελεσματικότητα, αλλά για διανομή τιμαρίων, όπως συνέβαινε την περίοδο της φεουδαρχίας.

Όμως, στόχος του άρθρου δεν είναι η κριτική στην κυβέρνηση Μητσοτάκη ή και σε όλες τις προηγούμενες, από τις οποίες ουδόλως διαφέρει. Θέλω μόνο να καταδείξω ότι δεν υφίσταται πραγματική κυβέρνηση, δηλαδή μια συνεκτική ομάδα αξιόπιστων στελεχών, συγκροτημένη επί τη βάσει ενός κοινώς αποδεκτού σχεδίου διακυβερνήσεως, το οποίο υλοποιεί το πρόγραμμα που ψήφισαν οι πολίτες.

Τρόπαια πολιτικής ισχύος

Μια τέτοια κυβέρνηση είναι πολύ δύσκολο να προκύψει το πλαίσιο του πολιτειακού μας συστήματος, το οποίο πάσχει από έλλειψη πραγματικού διαχωρισμού των εξουσιών. Όσο η κάθε κυβέρνηση πρέπει να στηρίζεται στην πλειοψηφία της Βουλής, οι θέσεις υπουργών και υφυπουργών θα είναι τρόπαια πολιτικής ισχύος και όχι εργαλεία εφαρμογής συνεκτικού πολιτικού προγράμματος.

Έτσι, κάθε διαπλεκόμενος στηρίζει (=εξαγοράζει) κάποιους βουλευτές, την υπουργοποίηση των οποίων προωθεί παντί δυνάμει και εξασφαλίζει πρόσβαση στο στενό πυρήνα της εξουσίας. Προκειμένου, λοιπόν, κάθε πρωθυπουργός να συμβιβάσει και να ικανοποιήσει τα ποικιλώνυμα συμφέροντα που τον στηρίζουν, δημιουργεί και μοιράζει θέσεις υπουργών και υφυπουργών, διασπώντας και απορρυθμίζοντας την κυβερνητική και τιμαριοποιώντας το κράτος.

Συνεπώς, προϋπόθεση αξιόπιστης και αποτελεσματικής διακυβερνήσεως είναι ο πλήρης διαχωρισμός της νομοθετικής από την εκτελεστική εξουσία, όπως δηλαδή συμβαίνει στο προεδρικό σύστημα. Σε μια τέτοια περίπτωση είναι απολύτως εφικτό, ένα μικρό και συνεκτικό σχήμα αποτελούμενο από ικανά στελέχη, τα οποία άνευ της βουλευτικής ιδιότητος δεν θα έχουν κανενός είδους εξάρτηση, πλην της αυτονόητης προς τον Πρόεδρο που τους επέλεξε. Όμως, ούτε οι αλλεπάλληλοι ανασχηματισμοί θα είναι εφικτοί αφού κάθε διορισμός υπουργού ή υφυπουργού θα πρέπει να εγκριθεί από την – ανεξάρτητη– Γερουσία.

Επίσης, η ακεραιότητα και ευθυκρισία των μελών της κυβερνήσεως μπορεί να διασφαλισθεί με μια απλή ρύθμιση, η οποία θα ορίζει ότι οι διατελέσαντες υπουργοί ή υφυπουργοί δεν δικαιούνται να εκλεγούν βουλευτές/γερουσιαστές κατά τις πρώτες μετά την λήξη της θητείας των βουλευτικές ή/και γερουσιαστικές εκλογές. Εξ άλλου, η αποτελεσματικότητα του κυβερνητικού σχήματος μπορεί να διασφαλισθεί με την ανάληψη από τους υπουργούς της πλήρους και συνολικής ευθύνης του χαρτοφυλακίου τους, εν είδη manager, με τους υφυπουργούς να έχουν εκτελεστικό ρόλο.

Η ιδανική κυβέρνηση

Μια τέτοια κυβέρνηση θα μπορούσε να έχει εννέα μόνον(!) υπουργούς και είκοσι πέντε -25- υφυπουργούς, ως εξής:  Εξωτερικών (υπουργός και ένας υφυπουργός), Εθνικής Αμύνης (υπουργός και ένας -1- υφυπουργός), Εσωτερικών, αποτελούμενο από τα υφυπουργεία Δημοσίας Τάξεως, Δημοσίας Διοικήσεως, Αυτοδιοικήσεως και Πολιτικής Προστασίας, Εθνικής Οικονομίας, αποτελούμενο από τα  υφυπουργεία Αγροτικής Αναπτύξεως,  Βιομηχανίας, Ενεργείας και Εμπορίου, Τουρισμού, Ναυτιλίας, Χρηματοπιστωτικού Συστήματος και λοιπών υπηρεσιών.

Το υπουργείο Οικονομικών, αποτελούμενο από τα υφυπουργεία Φορολογίας και Δασμών και Δημοσιονομικής Πολιτικής. Το Δικαιοσύνης, της Παιδείας αποτελούμενο από τα υφυπουργεία Δημοτικής Εκπαιδεύσεως, Μέσης Εκπαιδεύσεως, Ανωτάτης Εκπαιδεύσεως, Πολιτισμού και Αθλητισμού. Το υπουργείο Υποδομών, αποτελούμενο από τα υφυπουργεία Συγκοινωνιών, Επικοινωνιών Χωροταξίας, Δημοσίων Έργων. (Η αρμοδιότητα του περιβάλλοντος πρέπει να περάσει στην αρμοδιότητα μιας ανεξάρτητης Αρχής Προστασίας Περιβάλλοντος). Το Κοινωνικών Υπηρεσιών, αποτελούμενο από υφυπουργεία Υγείας, Προνοίας, Εργασίας.

Επίσης, για να είναι πλήρης και ουσιαστική η μεταρρύθμιση αυτή, θα πρέπει να καταργηθεί ο θεσμός των γενικών και ειδικών γραμματέων και να αντικατασταθεί με γενικούς διευθυντές 7ετούς θητείας, είτε προερχόμενους από την δημόσια διοίκηση η –οποία αν αφεθεί να λειτουργήσει χωρίς κομματικά χαλινάρια θα μας εκπλήξει ευχάριστα– είτε από την αγορά.

Πιστεύω ότι, οι αναγνώστες του SLpress έχουν την κρίση να κατανοήσουν την τεράστια διαφορά αποτελεσματικότητος μεταξύ ενός συνεκτικού και ιεραρχικώς δομημένου σχήματος 10 υπουργών και των πλαδαρών κυβερνήσεων του ανίκανου πολιτικού συστήματος της μεταπολιτεύσεως.