“Θεέ μου πόσο χαμηλά έπεσα”! – Γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι αριστερό κόμμα
28/05/2023
Γράφει η Αλίκη Βαξεβάνογλου *
Στην πράξη ο πολιτικός είναι δημιουργός – δημιουργεί, αλλά δεν δημιουργεί από το τίποτα, ούτε κινείται στην ταραγμένη ζωή των επιθυμιών και των ονείρων του. (Antonio Gramsci)
Τα καταστροφικά εκλογικά αποτελέσματα του ΣΥΡΙΖΑ ήταν το τέλος ενός τρελού, απατηλού ονείρου. Σήμανε το τέλος της ψευδαίσθησης που είχε αποκτήσει το κόμμα αυτό όταν το 2015 οι Έλληνες πολίτες αποφάσισαν, αναπάντεχα, να υποστηρίξουν ένα μικρό κόμμα (της τάξης του 4,6% στα 2009) χαρίζοντας του, ως δια μαγείας, το 35,46% των ψήφων τους. Για μερικά χρόνια ο ΣΥΡΙΖΑ θα συμβόλιζε το κοινωνικό όραμα της Αριστεράς και θα συγκέντρωνε τις ελπίδες πολλών Ελλήνων για κάτι καλύτερο, δικαιότερο, φωτεινότερο.
Το αποκορύφωμα, αναντίρρητα, υπήρξε το δημοψήφισμα το καλοκαίρι του 2015, του οποίου η απόλυτη αναστροφή ουδέποτε εξηγήθηκε, αναλύθηκε, αιτιολογήθηκε με έντιμους και ειλικρινείς όρους, με σεβασμό προς τη νοημοσύνη, την αξιοπρέπεια και το θάρρος του 61,31% των πολιτών που είχε δεχτεί να πάρει αυτό το ρίσκο. Η συνέχεια γνωστή: ο ΣΥΡΙΖΑ εξώθησε σε παραίτηση κρίσιμα στελέχη του, διέλυσε σταδιακά τις οργανώσεις βάσης του, απογοήτευσε μέλη και ψηφοφόρους. Ο ΣΥΡΙΖΑ φυλλορροούσε αθόρυβα επί χρόνια.
Σήμερα, ενώπιον των εκλογικών αποτελεσμάτων, στελέχη και εκπρόσωποι του ΣΥΡΙΖΑ καταγγέλλουν τα κρατικά και τα ιδιωτικά ΜΜΕ για μεροληψία, τις εταιρίες δημοσκοπήσεων για χαλκευμένα αποτελέσματα, τους αντιπάλους τους για αθέμιτες μεθόδους· εναλλακτικά φαντασιώνουν εσωκομματικές συνομωσίες, αλληλοσπαράζονται ή, κατά μια άλλη χυδαιότερη εκδοχή, αποδίδουν στους Έλληνες πολίτες σαδομαζοχιστικά σύνδρομα…
Κι’ όμως. Η πολιτική θεωρία, αλλά και ιστορική πείρα λένε πως εκείνο που διαφοροποιεί τα αριστερά από τα αστικά κόμματα είναι ότι τα πρώτα, σε αντίθεση με τα δεύτερα, στηρίζονται στους πολίτες, με τους οποίους επιδιώκουν να συνδιαλέγονται συστηματικά και δια ζώσης, για να τους διαφωτίσουν αλλά και να τους αφουγκραστούν. Οι πάλαι ποτέ περίφημες οργανώσεις βάσης σε γειτονίες και σε επαγγελματικούς χώρους είχαν δράση καθημερινή, επιστρατεύοντας και κινητοποιώντας τον κόσμο γύρω από συγκεκριμένα ζητήματα – συζητούσαν, αποφάσιζαν, διαμαρτύρονταν, αυτό-οργανώνονταν, διεκδικούσαν, απεργούσαν.
Απομονωμένος ο ΣΥΡΙΖΑ
Κατά αυτόν τον τρόπο αφενός εκπαίδευαν, ενίσχυαν, καλλιεργούσαν, διαμόρφωναν ενεργούς αριστερούς πολίτες, αφετέρου τροφοδοτούσαν το κόμμα με τις απαραίτητες πληροφορίες για τα πραγματικά προβλήματα, τα δεδομένα και τις απόψεις της κοινωνίας. Οι οργανώσεις βάσης είναι η ραχοκοκαλιά κάθε αριστερού κόμματος – και όχι οι Κεντρικές Επιτροπές, ο αρχηγός και τα εκάστοτε ευνοούμενα στελέχη.
Τα αστικά κόμματα αντιθέτως, επικεντρώνονται στην καλύτερη δυνατή αξιοποίηση των αγοραίων μέσων επιρροής του πληθυσμού: παλαιότερα οι εφημερίδες, σήμερα η τηλεόραση, η διαφήμιση, οι δημοσκοπήσεις και, ασφαλώς, οι σύμβουλοι επικοινωνίας. Αυτοί θεωρούνται πλέον απαραίτητοι σε κάθε πολιτικό κόμμα και ως “ειδήμονες” επιλέγουν το ύφος, την εικόνα και τα συνθήματα του. Ας θυμηθούμε πως αυτή η επαγγελματική κατηγορία, από την προαγωγή εμπορευμάτων επεκτάθηκε επιτυχώς και στον χώρο της πολιτικής, αξιολογώντας κάθε είδους πολιτική ως προϊόν προς πώληση και τους πολίτες ως υποψήφιους αγοραστές του. Τα αστικά κόμματα, εκ πεποιθήσεως, επιδίδονται στο ατέρμονο, επιπόλαιο και ευμετάβλητο παιχνίδι των εντυπώσεων.
Εφημερίδες, τηλεοράσεις και ιστοσελίδες ποιότητας είναι μεν απαραίτητες, αλλά δεν επαρκούν. Κι’ όμως ο ΣΥΡΙΖΑ άφησε τη δουλειά στη βάση, προκειμένου να ανταγωνιστεί τα αστικά κόμματα στο δικό τους πεδίο – μια εκ προοιμίου χαμένη υπόθεση. Εγκατάλειψε δηλαδή την κύρια δύναμη και δράση ενός αριστερού κόμματος, την εκπαίδευση αριστερών πολιτών, αλλά και τη δυνατότητα ιδεολογικής ανανέωσης θεμελιωμένης σε πραγματικά δεδομένα και όχι σε εγκεφαλικές εικασίες κεκλεισμένων των θυρών.
Απομονωμένος επί χρόνια λόγω έπαρσης και φόβου, πολλαπλασιαζόμενος ως αμοιβάδα μόνο μέσω διαίρεσης, ταμπουρωμένος στον εαυτό του, με σφραγισμένες πόρτες, παράθυρα, χαραμάδες προς οποιαδήποτε επικοινωνία με την πραγματική κοινωνία, τις οργανώσεις βάσης, τα άλλα αριστερά κόμματα, τους ανένταχτους αριστερούς πολίτες ή τους παλαιούς του ψηφοφόρους, ο ΣΥΡΙΖΑ και τα λίγα εναπομείναντα στελέχη του είχαν προ πολλού χάσει τη μάχη των ιδεών πριν χάσουν τη μάχη των ψήφων…
* Η Αλίκη Βαξεβάνογλου είναι Δρ. Ιστορίας, ερευνήτρια στο Κέντρο Ερεύνης της Ελληνικής Κοινωνίας, Ακαδημία Αθηνών
