Σαρωτικός ανασχηματισμός ενόψει – Ποιών υπουργών οι καρέκλες τρίζουν

Όσο εντείνονται τα αδιέξοδα της κυβέρνησης Μητσοτάκη τόσο αυξάνονται στο παρασκήνιο και έρχονται στο προσκήνιο τα σενάρια ενός σαρωτικού ανασχηματισμού με ορίζοντα πρόωρων εκλογών, μόλις το επιτρέψουν οι επιδημιολογικές συνθήκες. Είναι πλέον εμφανές ότι το επιτελικό κράτος έχει χάσει τον έλεγχο της πανδημίας και καταφεύγει σε απαγορεύσεις, σε κατασταλτικά μέτρα, αφού απέτυχε να αποτρέψει την αύξηση των κρουσμάτων.

Το κρίσιμο όμως για την κυβέρνηση είναι τα εθνικά θέματα. Η πολιτική κατευνασμού έναντι της Τουρκίας, όπως άλλωστε είχε προβλεφθεί, είχε το αντίθετο αποτέλεσμα: αποθράσυνε τον Ερντογάν ο οποίος πλέον –όπως αναλύει ο Σταύρος Λυγερός– σχεδιάζει γεώτρηση έξω από το Καστελόριζο. Η κατάληξη για την κυβέρνηση, στην καλύτερη περίπτωση, θα είναι διαπραγμάτευση με την Τουρκία που φυσικά δεν θα περιοριστεί στην οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών, αλλά θα επεκταθεί στα θέματα που βάζει η τουρκική ατζέντα.

Ήδη η προοπτική αυτή δημιουργεί κραδασμούς στο εσωτερικό της ΝΔ με το ερώτημα να είναι «ποιος θα υπογράψει μία συμφωνία που θα περιλαμβάνει εκχώρηση κυριαρχικών δικαιωμάτων;». Το ερώτημα που βασίζεται σε μία ανάγνωση των ενδεχόμενων εξελίξεων στα ελληνοτουρκικά μέσα στον κύκλο της παρούσας κυβέρνησης και όχι με ορίζοντα πενταετίας, προκαλεί σενάρια πολιτικών εξελίξεων και κυβερνήσεων συνεργασίας.

Παράλληλα, τα χειρότερα για την κυβέρνηση Μητσοτάκη έρχονται στην οικονομία καθώς οι αντοχές των πολιτών εξαντλούνται και οι οικονομικές ενισχύσεις προς τους ασθενέστερους αλλά και προς τα μεσαία στρώματα πόρω απέχουν από αυτά που διαδίδει η κυβερνητική προπαγάνδα. Σύμφωνα με πηγές του υπουργείου Οικονομικών, παρά τη διάθεση πόρων από τον περασμένο Μάρτιο, περί το 1.000.000 πολίτες έχουν μείνει δίχως κάλυψη ή ενίσχυση.

Άλλωστε φαίνεται το αδιέξοδο από την πρόβλεψη του οικονομικού επιτελείου για ύφεση 7,5% –που φυσικά θα είναι μεγαλύτερη όταν οριστικοποιηθούν τα στοιχεία την επόμενη Άνοιξη– αλλά και για ανάκαμψη το 2021 της τάξης του 5% που επίσης δεν επιβεβαιώνεται από τα πραγματικά στοιχεία. Είναι εμφανές ότι η κυβέρνηση και σε αυτό το πεδίο καλλιεργεί πλαστή αισιοδοξία αγοράζοντας χρόνο.

Κατάρρευση επιτελικού κράτους και επικείμενος ανασχηματισμός

Η εξέλιξη της πανδημίας κατέδειξε τις διαχειριστικές αδυναμίες του επιτελικού κράτους που καταρρίπτουν τη βολική ρητορική της υπεροχής έναντι της προηγούμενης κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Ένας συνδυασμός ιδεοληπτικής εμμονής σε νεοφιλελεύθερες συνταγές και ατυχών χειρισμών, όπως με τις king size μάσκες για τους μαθητές, που αναδεικνύουν διοικητική ανεπάρκεια έχουν αποτέλεσμα να μειώνονται και τα ποσοστά δημοφιλίας και αποδοχής της κυβέρνησης όπως και η υπεροχή έναντι του ΣΥΡΙΖΑ παρότι όπως λένε οι πέριξ του Μεγάρου Μαξίμου διατηρείται σε υψηλά διψήφια ποσοστά. Ωστόσο είναι εμφανές και πέραν των μετρήσεων ότι η κυβέρνηση έχει εισέλθει στην γκρίζα ζώνη.

Το δεύτερο κύμα της πανδημίας έχει απαξιώσει και μία σειρά υπουργούς που πλέον νιώθουν ότι οι μέρες τους μετρούν αντίστροφα. Μεταξύ των βουλευτών του κόμματος, η καθημερινή συζήτηση είναι πότε θα κάνει τον “σαρωτικό ανασχηματισμό” ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ποιοι θα φύγουν και κυρίως ποιοι θα μπουν στο επόμενο κυβερνητικό σχήμα. Ο ανασχηματισμός τοποθετείται πλέον για τον Νοέμβριο και θα είναι σύμφωνα με πληροφορίες από κύκλους πέριξ του Μεγάρου Μαξίμου, “κοινοβουλευτικός”, με την έννοια ότι θα μπουν στην κυβέρνηση περισσότερα μέλη της κοινοβουλευτικής ομάδας.

Άλλωστε, είναι έντονη η δυσαρέσκεια μεταξύ των βουλευτών αλλά και των κομματικών στελεχών γιατί η πρώτη κυβέρνηση της ΝΔ έχει πολλούς εξωκοινοβουλευτικούς τεχνοκράτες με εκσυγχρονιστικό πολιτικό προφίλ. Όπως λένε στα κοινοβουλευτικά και κομματικά γραφεία “δεν κέρδισαν αυτοί τις εκλογές, ούτε θα δώσουν την επόμενη πολιτική μάχη, όποτε κι αν γίνει”.

Ένας ακόμη χαρακτηρισμός που δίνεται στον επικείμενο ανασχηματισμό είναι ότι θα είναι “δομικός” και θα επιφέρει αλλαγές στο επιτελικό κράτος που απέτυχε. Όπως λένε κύκλοι πέριξ του Μεγάρου Μαξίμου «θα απέδιδε καλύτερα σε ομαλές πολιτικές συνθήκες και όχι σε συνθήκες μίας παρατεταμένης τριπλής κρίσης». Έχει ενδιαφέρον ότι στο τελευταίο υπουργικό συμβούλιο ο Κυριάκος Μητσοτάκης επέρριψε ευθύνες στους υπουργούς για τις αποτυχίες του επιτελικού κράτους.

Κοινοβουλευτική κυβέρνηση και υπουργοί που “κινδυνεύουν”

Βέβαιο θεωρείται ότι ο πρωθυπουργός στον επόμενο ανασχηματισμό θα τηρήσει τις γεωγραφικές ισορροπίες. Στην παρούσα κυβέρνηση υποεκπροσωπείται η Βόρειος Ελλάδα, η Δυτική Μακεδονία και η Θεσσαλονίκη. Παρομοίως και η Δυτική Ελλάδα, οι νομοί Αχαΐας, Ηλείας και Μεσσηνίας. Επίσης, εκλογικές περιοχές της Αττικής όπως η πρώτη και η δεύτερη περιφέρεια Πειραιά όπου κυκλοφορούν για θέσεις υφυπουργών τα ονόματα του καραμανλικού Κώστα Κατσαφάδου (A’ Πειραιώς) και του σαμαρικού Δημήτρη Μαρκόπουλου (Β’ Πειραιώς).

Σε επίπεδο προσώπων βαρύ είναι το κλίμα ακόμη και μέσα στο Μέγαρο Μαξίμου για μία σειρά προβεβλημένους υπουργούς. Πρώτος είναι ο Άδωνις Γεωργιάδης τον οποίο αποδοκίμασε με τον πλέον συμβολικό τρόπο ο πρωθυπουργός. Την περασμένη Δευτέρα στην εκδήλωση για την Microsoft ο Κυριάκος Μητσοτάκης ευχαρίστησε τον αναπληρωτή υπουργό Ανάπτυξης, Νίκο Παπαθανάση και τον συνεργάτη του –και επικοινωνιακά ανερχόμενο– Πατέλη.

Το εάν θα κρατήσει τον κ. Γεωργιάδη σε χαμηλότερο υπουργείο είναι ερώτημα. Πάντως ο κ. Γεωργιάδης ακολουθεί πλέον δική του ατζέντα με τις εμφανίσεις του ενώ στρεφόμενος κατά των μαθητών αυξάνει την δυσαρέσκεια στο Μέγαρο Μαξίμου που φυσικά δεν θέλει να ανοίξει μέτωπο με τη νέα γενιά.

Ερωτηματικό είναι και η τύχη της Νίκης Κεραμέως. Στο Μαξίμου της έχουν μαζέψει αρκετές αστοχίες με το άνοιγμα των σχολείων ενώ ενάντιον της λειτουργεί ότι έχει κακές σχέσεις με τους υφυπουργούς της αλλά και με τους περισσότερους υπουργούς που την “κάρφωσαν” στο τελευταίο υπουργικό συμβούλιο. Όλοι στοιχηματίζουν ότι εκτός κυβερνητικού νυμφώνος θα μείνουν οι βεβαρυμένοι υπουργοί, Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, Τουρισμού, Χάρης Θεοχάρης, Εργασίας Γιάννης Βρούτσης. Τα αρνητικά ποσοστά που συγκεντρώσαν στην τελευταία μέτρηση της Prorata δείχνουν προς αυτή την κατεύθυνση.

Ερώτημα είναι τύχη του Χρήστου Σταϊκούρα μετά την πρόταση μομφής που του κατέθεσε ο ΣΥΡΙΖΑ. Το Μέγαρο Μαξίμου είχε κάνει διαρροές το τελευταίο διάστημα κατά του υπουργού Οικονομικών –ότι δεν συνεργάζεται και έχει πρόβλημα με τους άλλους υπουργούς–, ενώ γνωστές ήταν οι προστριβές του με την ηγεσία του επιτελικού κράτους. Ωστόσο, το να τον αλλάξει ένα μήνα μετά την αναγκαστική στήριξη που του παρέχει τώρα είναι οξύμωρο.

Ενδιαφέρον έχει και η επιμονή του Δημήτρη Αβραμόπουλου –την καλλιεργεί με τις εγχώριες και διεθνείς επαφές του και με επιλεκτικές διαρροές στα ΜΜΕ– να μπει στην κυβέρνηση στην θέση του Νίκου Δένδια. Οι φίλοι του λένε ότι στο προσεχές διάστημα της όξυνσης των ελληνοτουρκικών θα χρειαστεί ένας έμπειρος και με διεθνείς επαφές υπουργός. Δεν φαίνεται πάντως να πείθεται ο Κυριάκος Μητσοτάκης που δεν θέλει έναν ισχυρό παράγοντα στα πόδια του.

Εκλογές πριν συνέλθει ο ΣΥΡΙΖΑ

Εκτός από τις γεωγραφικές ισορροπίες στον επικείμενο ανασχηματισμό ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα κρατήσει και τις εσωκομματικές. Καθώς μάλιστα οι σαμαρικοί ήδη εκπροσωπούνται και η “η ποσόστωση” θα διατηρηθεί, θεωρείται ότι θα βάλλει στην κυβέρνηση κάποιον από τους Θεόδωρο Ρουσόπουλο και Ευριπίδη Στυλιανίδη ή και τους δύο, που αναφέρονται στη διαλυμένη καραμανλική πτέρυγα.

Σε κάθε περίπτωση ο ανασχηματισμός είναι προνομία του πρωθυπουργού. Εφόσον οι πληροφορίες επιβεβαιωθούν ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα στείλει το μήνυμα ότι εγκαταλείπει τους πειραματισμούς με την τεχνοκρατική κυβέρνηση –που άλλωστε εκ τους αποτελέσματος δεν δικαιώθηκε– και γυρίζει στην κλασσική λογική των κοινοβουλευτικών κυβερνήσεων. Προς αυτή την κατεύθυνση συνηγορεί ότι έχουν επανέλθει τα σενάρια εκλογών περί το τέλος της Άνοιξης εφόσον το επιτρέψει η υποχώρηση της πανδημίας.

Το σενάριο του 2+4 δεν εγκαταλείφθηκε ποτέ. Τώρα ενισχύεται από την ταχεία φθορά της κυβέρνησης. Με δεδομένη την αρνητική εξέλιξη των ελληνοτουρκικών η πορεία μέχρι το τέλος της τετραετίας είναι αμφίβολη. Ένας επιπλέον λόγος που δεν έφυγε ποτέ από το μυαλό όσων απεργάζονται σενάρια είναι “να τελειώνουν με τον ΣΥΡΙΖΑ και τον Αλέξη Τσίπρα”. Εάν οι εκλογές γίνουν σύντομα τότε ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα έχει προλάβει να κάνει το συνέδριό του και να ανασυγκροτηθεί. Θεωρούν ότι εφόσον η ΝΔ κερδίσει μία ακόμη εκλογή ο ΣΥΡΙΖΑ θα περιέλθει σε περιδίνηση και ο Αλέξης Τσίπρας δεν θα μπορέσει να παραμείνει αρχηγός ειδικά εάν πάρει στις εκλογές κάτω από 32%.

Κάπως έτσι, ο ένας πόλος του συστήματος η ΝΔ θα μπορεί απρόσκοπτα να κυριαρχεί για πολύ ακόμη αφού ο ευρύτερος χώρος της κεντροαριστεράς θα αναζητά πολιτικό φορέα έκφρασης. Εκτιμούν δε ότι τους ευνοούν σε αυτούς τους σχεδιασμούς τα “εσωκομματικά προβλήματα του ΣΥΡΙΖΑ και η αμφισβήτηση της πολιτικής Τσίπρα” που βέβαια φροντίζει να μεγεθύνουν τα φιλικά ΜΜΕ.

Φυσικά ακόμη και σε αυτό το σενάριο δεν είναι όλα ρόδινα. Η μεγαλύτερη δυσκολία είναι ότι οι επόμενες εκλογές θα γίνουν με απλή αναλογική. Θα χρειαστεί επαναληπτική εκλογή, άρα να μπει η χώρα σε περιπέτεια. Το σενάριο πάντως ενισχύεται από την προοπτική των ελληνοτουρκικών. Μία κυβέρνηση που θα έχει πάρει την εντολή θα έχει την λαϊκή νομιμοποίηση να προχωρήσει στον “επώδυνο συμβιβασμό”.