ΣΥΡΙΖΑ: Αποστασία ή διάσπαση;

Η στρατηγική ήττα του ΣΥΡΙΖΑ το καλοκαίρι του 2023 ήταν εύλογο να οδηγήσει σε αλλαγή ηγεσίας. Ένας “αλεξιπτωτιστής” εκλέχτηκε δημοκρατικά και τους πήρε το κόμμα μέσα από τα χέρια. Πως έγινε όμως και ο κόσμος της Αριστεράς ψήφισε ένα άγνωστο; Ψήφισε, γιατί ήξερε τους άλλους. Οι άλλοι δεν άντεξαν το σοκ. Τελικά και οι εννιά έφυγαν μαζί με 57 της Κεντρικής Επιτροπής. Είχαν προηγηθεί 90 από τον Τομέα Δικαιωμάτων του ΣΥΡΙΖΑ και οι Ομπρελίστες με δύο βουλευτές και 46 μέλη της Κεντρικής Επιτροπής. Έτσι, ο λογαριασμός μέχρι στιγμής που γράφεται αυτό το κείμενο είναι: αποχώρηση 9+2 βουλευτών από τους 47 του ΣΥΡΙΖΑ και 103 από τα 300 μέλη της ΚΕ, τέσσερεις ευρωβουλευτές και δεκάδες άλλα στελέχη. Στην ουσία έφυγε ο ΣΥΡΙΖΑ που ήταν υπεύθυνος για το 17%. Δημοσκοπικά καταγράφεται στο 6-7%.

Τι μένει; Μένει ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ που είναι αξιωματική αντιπολίτευση, με 35 βουλευτές και με δημοκρατικά εκλεγμένο πρόεδρο, αλλά και με τον Αλέξη Τσίπρα στα έδρανα. Βέβαια, και με σοβαρό πολιτικό τραύμα και με δημοσκοπική καθίζηση στην τρίτη θέση μαζί με το ΚΚΕ, μετά το ΠΑΣΟΚ που αναδεικνύεται δεύτερο. Ο τελικός λογαριασμός για τον Στέφανο Κασσελάκη θα έρθει στις ευρωκελογές, όπου το 17% στο οποίο ο ίδιος έβαλε τον πήχη δεν μοιάζει να αρκεί για τη δημιουργία ρεύματος νίκης. Όπως επισημαίναμε σε προηγούμενη ανάλυσή μας «θα χρειαστεί να κινηθεί προς το 32% του 2019, για να δείξει δύναμη ανατροπής».

Οι αποχωρήσαντες αισθάνθηκαν ότι νικήθηκαν από ένα ξένο, ο οποίος με τις αρχικές πολιτικές του θέσεις ήταν κατά 80% μέσα στο προγραμματικό πλαίσιο του ΣΥΡΙΖΑ, όπως επισημάνθηκε κατά την παρουσίαση του βιβλίου “Το φαινόμενο Κασσελάκη” από τον Ξενοφώντα Κοντιάδη. Αυτό είναι κρίσιμο. Ασχέτως λοιπόν εάν οι αποχωρήσαντες υποστήριζαν ότι ο Κασσελάκης δεν έχει θέσεις, πρώτον αυτό δεν είναι αλήθεια και δεύτερον, η ουσία της αποχώρησης δεν έχει ουσιαστική ιδεολογική και προγραμματική απόκλιση. Τι συνέβη λοιπόν;

Όταν ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Στέφανος Κασσελάκης έκανε τις προάλλες το άνοιγμα προς την ομάδα της Έφης Αχτσιόγλου, υπογράμμισε πως αν αποφασίσουν να φύγουν θα πρόκειται για αποστασία. Σε τι διαφέρει η αποστασία από την διάσπαση; Τα μίντια μιλάνε για διάλυση του ΣΥΡΙΖΑ. Τι από όλα αυτά συμβαίνει;

Τι ήταν αυτό που συνέβη

Η διάσπαση ενός κόμματος ως όρος έχει σαφή πολιτική διάσταση. Προκαλείται από τη ριζική διαφωνία ενός τμήματος του κόμματος σε συγκεκριμένη πολιτική ή δέσμη πολιτικών, η οποία καταλήγει στην αποχώρηση. Δηλαδή έχει έντονα ιδεολογικο-πολιτικό χαρακτήρα, όπως η διάσπαση του ΚΚΕ το 1968, η οποία προκλήθηκε από την δυστοκία αποφάσεων μεταξύ εξόριστων κομμουνιστών και των κομμουνιστών που παρέμειναν στην Ελλάδα, η αποσταλινοποίηση και η γραμμή σε σχέση με τη χούντα. Πιο πρόσφατη εμπειρία είναι η διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ το 2015, όταν μετά το δημοψήφισμα και την συνθηκολόγηση με τις Βρυξέλλες, ανεξαρτητοποιήθηκαν 25 βουλευτές του και συγκρότησαν κοινοβουλευτική ομάδα τη “Λαϊκή Ενότητα”, υπό τον Παναγιώτη Λαφαζάνη, διαφωνώντας με τον συμβιβασμό του Τσίπρα, δηλαδή στην παραμονή της χώρας στην ΕΕ και την ευρωζώνη. Ήταν μια σαφής πολιτική διαφωνία.

«Αποστασία είναι η αποσκίρτηση από ένα πολιτικό κόμμα ή από ένα οργανωμένο σύνολο, με συνθήκες που έχουν έντονο το χαρακτήρα της προδοσίας» (Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα- greek-language.gr). Πασίγνωστη στα ελληνικά πεπραγμένα είναι η περιβόητη Αποστασία του 1965 ομάδας βουλευτών από την αυτοδύναμη κυβέρνηση Γεωργίου Παπανδρέου, που είχε κερδίσει τις εκλογές το 1964 με ποσοστό 52,72%. Αποτέλεσμα ήταν η πτώση της κυβέρνησης και ο σχηματισμός αλλεπάλληλων κυβερνήσεων από τους “αποστάτες“, αποτέλεσμα χρηματισμού και υποσχέσεων ανάληψης πολιτικών αξιωμάτων και της έντονης ανάμειξης του τότε βασιλιά Κωνσταντίνου. Στην ουσία η εν λόγω αποστασία προέκυψε από φιλοδοξίες, προσωπικές αντιπαλότητες και πολιτικό τσαμπουκά. Δεν είχαν ουσιαστικό πολιτικό περιεχόμενο, ήταν ένα power game.

Κατά την θεώρησή μας, τα δραματικά γεγονότα του ΣΥΡΙΖΑ ερμηνεύονται πιο λογικά από τον χαρακτηρισμό της αποστασίας και λιγότερο της διάσπασης. Οι αιτίες του σοκ και του πανικού που ακολούθησε έχουν να κάνουν περισσότερο με ψυχαναλυτικούς και αισθητικούς λόγους, αλλά και της προσωπικής προοπτικής βουλευτών, ευρωβουλευτών και στελεχών που κατάλαβαν από την πρώτη στιγμή πως ο νέος αρχηγός θα είχε άλλες επιλογές. Αν εντρυφήσει κανείς στα κείμενα και τις ομιλίες Κασσελάκη θα διαπιστώσει ότι οι πολιτικοί στόχοι δεν διαφέρουν, ούτε οι κεντρικές πολιτικές επιλογές. Απλώς χρησιμοποιεί άλλο λεκτικό, είναι πιο συγκεκριμένος και δεν χρησιμοποιεί τον ξύλινο λόγο των άλλων που «τους οδήγησε να γίνουν δέντρα».

Η προγραμματική σύγκλιση, αν όχι ταύτιση θα φανεί στο κοινοβούλιο και στο προσεχές πολιτικό μέλλον. Η πολυδιάσπαση της αριστεράς που συντελείται και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, οδηγεί εκ των πραγμάτων στην κυβερνητική συνομοσπονδία, όπως τις προάλλες συνέβη στην Ισπανία.