Στα “όπλα” η ελληνική κοινή γνώμη για το Oruc Reis

Συνεργάστηκε ο Νίκος Αρβανίτης * –

Η έλευση του τουρκικού ερευνητικού σκάφους Oruc Reis στην ελληνική υφαλοκρηπίδα με τη συνοδεία τουρκικών πολεμικών πλοίων, η αντίδραση της κυβέρνησης της Αθήνας, η υπογραφή της συμφωνίας Ελλάδας-Αιγύπτου για οριοθέτηση ΑΟΖ, κυριαρχούν στο ελληνικό διαδίκτυο. H κλιμάκωση της έντασης από την Τουρκία ενεργοποίησε άμεσα τους χρήστες των social media, οι οποίοι αξιολογούν τις κυβερνητικές αντιδράσεις και την επικοινωνιακή στρατηγική για την προώθηση της συμφωνίας Ελλάδας-Αιγύπτου.

Οι χρήστες συνδέουν άμεσα τη συμφωνία με τις τουρκικές προκλήσεις στο Αιγαίο και τις κινήσεις του Oruc Reis. Το query “Ορούτς Ρέις/Oruc Reis” κατέγραψε στο ελληνικό διαδίκτυο, σύμφωνα με το web-social listening-analytics tool PaloPro της Palo Services 29.158 συνολικές αναφορές κατά τη διάρκεια της χρονικής περιόδου 9-13 Αυγούστου 2020. Tα ποσοτικά δεδομένα του Palo Pro εμφανίζουν κυριαρχία του twitter, το οποίο και διαμορφώνει τις τάσεις του ελληνικού διαδικτύου για το υπό εξέταση query.

Ταυτόχρονα, τα συναισθήματα των αναφορών παρουσιάζουν στην πλειοψηφία τους αρνητικά συναισθήματα, ακολουθούν τα ουδέτερα και τέλος παρατηρείται μικρός αριθμός θετικών συναισθημάτων. Η ανάλυση των δεδομένων του PaloPro έγινε με αναλογικό δείγμα που βασίστηκε στις αναπαραγωγές άρθρων, retweets, impact αναφορών, influencers και referrers. H ανάλυση σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί δημοσκόπηση και εκφράζει μόνο τις τάσεις του ελληνικής διαδικτυακής κοινής γνώμης.

Ποσοτικά δεδομένα

Θεματολογία

Η θεματολογία για το υπό εξέταση query επικεντρώθηκε τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο, σύμφωνα με τα Main Topics του PaloPro, στις ακόλουθες αναφορές:

1. Στην είσοδο του τουρκικού ερευνητικού σκάφους Oruc Reis στην ελληνική υφαλοκρηπίδα.
2. Στην υπογραφή της συμφωνίας Ελλάδας-Αιγύπτου για την μερική οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών.
3. Στο μήνυμα του Μακρόν κατά της τουρκικής προκλητικότητας σε Ανατολική Μεσόγειο.
4. Στην κοινή ναυτική άσκηση Ελλάδας-Γαλλίας που πραγματοποιήθηκε στην περιοχή της παράνομη τουρκικής NAVTEX.
5. Στην συνάντηση του Δένδια με τον Αμερικανό ομόλογό του Πομπέο
6. Στις συνομιλίες της Μέρκελ με Μητσοτάκη και Ερντογάν.

Κατηγοριοποίηση

Οι αντιδράσεις των χρηστών του ελληνικού διαδικτύου εμφανίζονται να κατηγοριοποιούνται βάσει των κατά προσέγγισης ποσοστών:

• 70% θεωρεί ότι η είσοδος του Oruc Reis στην ελληνική υφαλοκρηπίδα αποτελεί παραβίαση της ελληνικής εδαφικής κυριαρχίας και ότι εκθέτει την κυβέρνηση της Αθήνας στους χειρισμούς των ελληνοτουρκικών.
• 70% εκτιμά ότι η είσοδος του Oruc Reis στην ελληνική υφαλοκρηπίδα έχει άμεση σχέση με τη συμφωνία Ελλάδας-Αιγύπτου για ΑΟΖ.
• 60% πιστεύει ότι η μη ένταξη του Καστελλόριζου στην ΑΟΖ-Αιγύπτου Ελλάδας, θεωρείται “γκρίζα” ζώνη και δείχνουν δυσαρεστημένοι και με την μικρή επήρεια της Κρήτης.
• 40% πιστεύει ότι η συμφωνία Ελλάδα-Αιγύπτου για ΑΟΖ ήταν αναγκαία για να ακυρώσει το παράνομο τουρκο-λιβυκό μνημόνιο.
• 60% θεωρεί ότι η Τουρκία επιδιώκει την πρόκληση “θερμού” επεισοδίου για δείξει στην διεθνή κοινότητα ότι η περιοχή του Καστελλόριζου είναι αμφισβητούμενη.
• 50% αντιμετωπίζει με σκωπτικό τρόπο τη δήλωση του Δένδια ότι «Ούτε εγώ γνώριζα ότι πηγαίνω να υπογράψω, πήγαινα με την ελπίδα να κλείσουμε τις μικρές διαφορές που έμεναν, δεν ξέρω τι θα πάω να υπογράψω» που δείχνει κατά τη γνώμη τους προχειρότητα.
• <40% κατηγορεί την κυβέρνηση της Αθήνας τόσο για την συμφωνία με την Αίγυπτο που δεν περιλαμβάνει Καστελλόριζο, όσο και για την είσοδο του Oruc Reis στην ελληνική υφαλοκρηπίδα.
• 60% εκτιμά ότι μια κρίση Ελλάδας-Τουρκίας, θα κλιμακωθεί επικίνδυνα, θα φέρει τις δυο χώρες στα πρόθυρα του πολέμου και θα οδηγήσει τελικά σε διαπραγματεύσεις.
• 60% πιστεύει ότι η Ελλάδα και Τουρκία θα πάνε τελικά για διευθέτηση των διαφορών στο Δικαστήριο της Χάγης και εμφανίζονται απαισιόδοξοι για την έκβαση της υπόθεσης.
• <40% θεωρεί ότι η Ελλάδα θα έπρεπε να βυθίσει αμέσως το Oruc Reis.
• 50% εκτιμά ότι ο Ερντογάν έχει αποθρασυνθεί και ότι προκαλεί στην Ανατολική Μεσόγειο με την ανοχή ΗΠΑ και ΕΕ.
• 70% θεωρεί ότι η Ελλάδα θα αντιμετωπίσει μόνη την Τουρκία σε ενδεχόμενη σύγκρουση και δεν εμπιστεύεται ΗΠΑ και ΕΕ.
• 40% πιστεύει ότι η στήριξη του Μακρόν προς την Ελλάδα θα περιοριστεί μόνο μέσω κοινών ναυτικών ασκήσεων.
• 40% αναφέρθηκε στο όρο επακούμβηση για τη σύγκρουση ελληνικής και τουρκικής φρεγάτας, όμως με σκωπτικό τρόπο.
• >60% εκφράζει πλήρη εμπιστοσύνη στη στρατιωτική ηγεσία των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων και όχι στην πολιτική.

Ανάλυση περιεχομένου

Η ανάλυση περιεχομένου (ποιοτικά δεδομένα) των αναφορών του query “Oruc Reis” εξάγει τα ακόλουθα συμπεράσματα:

Οι αντιδράσεις των χρηστών των social media ομαδοποιούνται ως εξής:

1. σε όσους εμφανίζονται υπερπατριώτες και επικρίνουν την κυβέρνηση χωρίς όμως γνωρίζουν τις επιπτώσεις από μια σύγκρουση με την Τουρκία.
2. σε όσους εκτιμούν ότι η κυβέρνηση κινείται όπως πρέπει, στο πλαίσιο της διπλωματίας, ώστε να αποτραπεί το ενδεχόμενο σύγκρουσης με Τουρκία και
3. σε όσους διατηρούν επιφυλακτική στάση και αναπαράγουν δημοσιεύματα χωρίς να σχολιάζουν.

Η πλειοψηφία των χρηστών του ελληνικού διαδικτύου δεν έδειξε να αιφνιδιάζεται, από την εισβολή του Oruc Reis στην ελληνική υφαλοκρηπίδα, καθώς η συνεχής επιθετική ρητορική του Ερντογάν προμήνυε κρίση στο Αιγαίο.

Η επικοινωνιακή στρατηγική της ελληνικής κυβέρνησης που προσπάθησε να αναδείξει τη συμφωνία Ελλάδας-ΑΟΖ ως μεγάλη επιτυχία, δεν είχε τα προσδοκώμενα αποτελέσματα. Να επισημάνουμε ότι τη μέρα που υπογράφηκε, στις 6 Αυγούστου (αναλύθηκαν τα δεδομένα για το query “Ελλάδα-Αίγυπτος” στις 6-8 Αυγούστου), τα σχόλια ήταν θετικά. Σημαντικός αριθμός των χρηστών των social media, συμπεριλαμβανομένων πολλών fake accounts, αναπαρήγαγε την είδηση της συμφωνίας.

Όμως, την επόμενη μέρα, μετά τη διαρροή σε ΜΜΕ για τμηματική οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών, τα θετικά σχόλια άρχισαν σταδιακά να υποχωρούν, με αποτέλεσμα να υπερκεραστούν από τα αρνητικά, με αφορμή ότι δεν συμπεριλαμβάνεται το Καστελλόριζο. Η πλειοψηφία των χρηστών του διαδικτύου είναι ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένη για το Καστελλόριζο. Το γεγονός ότι δεν συμπεριλαμβάνεται στη συμφωνία Ελλάδας-Αιγύπτου για ΑΟΖ, αποτελεί και ένα σημαντικό ποιοτικό δεδομένο που καθορίζει και τις τάσεις των συναισθημάτων του ελληνικού διαδικτύου.

Ψεύτικοι λογαριασμοί

Ένα σημαντικό ποιοτικό δεδομένο είναι η ύπαρξη πολλών fake accounts και bots, που φαίνεται να εντάσσονται στο πλαίσιο ενός επικοινωνιακού “πολέμου” μεταξύ της κυβέρνησης και των επικριτών της για το Oruc Reis και της συμφωνίας Αιγύπτου-Ελλάδας για ΑΟΖ. Η επικοινωνιακή στρατηγική της κυβέρνησης της Αθήνας δεν κατάφερε να πείσει το μέσο χρήστη του ελληνικού διαδικτύου για την μερική οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών με την Αίγυπτο. Ο χρήστης των social media κατά κανόνα δεν έχει τις γνώσεις να καταλάβει χάρτες μεσημβρινούς και δεν γνωρίζει από Δίκαιο της Θάλασσας.

Η προπαγάνδα των τουρκικών ΜΜΕ πέρασε σε κάποια ελληνικά sites και blogs, (φαινόμενο που έχει παρατηρηθεί για πολλοστή φορά) που τη χρησιμοποιούν για να δείξουν αδυναμία της ελληνικής κυβέρνησης να αντιμετωπίσει την τουρκική προκλητικότητα σε Αιγαίο και εμφανίζεται στο πλαίσιο των “εθνικιστικών φωνών”. Τα συγκεκριμένα blogs και sites χαρακτηρίζονται δεύτερης και τρίτης κατηγορίας, έχουν εθνικιστικό περιεχόμενο και εντοπίζονται κυρίως στην ελληνική περιφέρεια.

Επισημαίνεται ότι στους influencers του ελληνικού διαδικτύου συμπεριλαμβάνονται, σύμφωνα με το PaloPro, και χρήστες προερχόμενοι από τη διάσπαση της Χρυσής Αυγής, όπως και κομματικοί μηχανισμοί με έντονη εθνικιστική ρητορική, που προσεγγίζουν ή εντάσσονται στην ακροδεξιά. Η τουρκική προκλητικότητα στο Αιγαίο γίνεται στο πλαίσιο μιας ευρύτερης στρατηγικής “υβριδικού πολέμου” που περιλαμβάνει και τη Θράκη, το οποίο αντιλαμβάνονται χρήστες του ελληνικού διαδικτύου.

---

*Ο Νίκος Αρβανίτης είναι Content Director της Palo Services, Διεθνολόγος, διπλωματικός συντάκτης στο Βελιγράδι από το 1994 και αναλυτής της περιοχής των Βαλκανίων στον τομέα των Διεθνών Σχέσεων. Συνεργάζεται με διεθνή ειδησεογραφικά, βαλκανικά και ελληνικά Μέσα. Έχουν εκδοθεί 12 βιβλία του σε σερβική, αγγλική και ελληνική γλώσσα.