Στα βαθιά η Πορτογαλία – Το τιμόνι της ΕΕ και ο παράγοντας Μπάιντεν

Η Πορτογαλία πήρε σήμερα τη σκυτάλη από την Γερμανία στην εκ περιτροπής προεδρία της ΕΕ και αναμένεται να πέσει στα βαθιά, καθώς, εκτός από την υγειονομική κρίση, έχει να αντιμετωπίσει μια σειρά ανοιχτών ζητημάτων που δεν μπόρεσε να κλείσει το Βερολίνο. Στη Λισαβόνα υπάρχει βέβαια μια μικρή ανακούφιση για την ολοκλήρωση των διαδικασιών σχετικά με το Ταμείο Ανάκαμψης και την εμπορική συμφωνία με το Ηνωμένο Βασίλειο, που επιτεύχθηκε κυριολεκτικά στο παρά πέντε.

Ακόμα και έτσι όμως, το πρώτο εξάμηνο του έτους, στο οποίο μόλις μπήκαμε, είναι αρκετά απαιτητικό. Η πανδημία παραμένει, παρά το εμβόλιο, και είναι λογικό να λειτουργήσει ανασχετικά στην προώθηση άλλων ζητημάτων. Όπως συνέβη δηλαδή και στη διάρκεια της γερμανικής προεδρίας. Ο Πορτογάλος πρωθυπουργός, Αντόνιο Κόστα, προειδοποίησε, εδώ και ημέρες, ότι η περίοδος που ακολουθεί δεν είναι «λιγότερο απαιτητική».

Σε άρθρο του μάλιστα στην εφημερίδα Expresso, το οποίο δημοσιεύτηκε την Πέμπτη, ο Κόστα εστίασε στην υγειονομική κρίση και τις οικονομικές συνέπειές της, υπογραμμίζοντας ότι «ήρθε η ώρα να περάσουμε στη δράση και να αξιοποιήσουμε τα εργαλεία που αποκτήσαμε, όπως το πρόγραμμα εμβολιασμού σε ευρωπαϊκό επίπεδο και τα εθνικά σχέδια ανάκαμψης».

Προεδρία πρόκληση για την Πορτογαλία

Ειδικά αυτά τα τελευταία, άμεσα εξαρτώμενα από το ευρωπαϊκό σχέδιο για το Ταμείο Ανάκαμψης, ήταν μεγάλο άγχος για την Λισαβόνα. Ο Κόστα δεν ήθελε με τίποτα να παραλάβει ανοιχτό και αυτό το θέμα και επέκρινε έντονα τις ηγεσίες της Ουγγαρίας και της Πολωνίας για το βέτο. Η ίδια η κυβέρνηση Κόστα βασίζεται άλλωστε πολύ στις ευρωπαϊκές εκταμιεύσεις και παράλληλα με την προώθηση της υλοποίησης των προγραμμάτων του Σχεδίου Ανάκαμψης και του προϋπολογισμού, αναμένεται ότι θα δόσει έμφαση σε ζητήματα κοινωνικής πολιτικής.

Εκτός από την πανδημία όμως, η πορτογαλική προεδρία θα έχει να αντιμετωπίσει και τα ζητήματα που θα προκύψουν από την αποχώρηση της Βρετανίας από την ΕΕ. Και αυτό παρά την υπογραφή της εμπορικής συμφωνίας, μόλις λίγες ημέρες πριν την εκπνοή της μεταβατικής περιόδου. Η Λισαβόνα θα πρέπει να τρέξει και το νέο σχέδιο της Κομισιόν για μια κοινή, ευρωπαϊκή μεταναστευτική πολιτική. Το σχέδιο παρουσιάστηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο και προκάλεσε αντιδράσει όχι μόνον από τις χώρες πρώτης εισόδου (Ιταλία, Ελλάδα, Ισπανία και Κύπρος), αλλά και από τις χώρες που αρνούνται να υποδεχθούν μετανάστες, όπως η Πολωνία και η Ουγγαρία.

Η ανάγκη για τη θέσπιση μιας νέας ευρωπαϊκής πολιτικής ασύλου κυριαρχούσε στο φιλόδοξο πρόγραμμα του Βερολίνου για την γερμανική προεδρία. Εγγράφτηκε όμως, ως μία από τις αποτυχίες της, ακόμα και από Γερμανούς αξιωματούχους. «Το θέμα δεν προχώρησε ικανοποιητικά» παραδέχθηκε πριν μερικές ημέρες ο υφυπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, Μίχαελ Ροτ, επιμερίζοντας ωστόσο την ευθύνη από τη μια στην Κομισιόν που καθυστέρησε να καταθέσει τις προτάσεις της και από την άλλη στους απρόθυμους που δεν θέλουν να μοιραστούν το βάρος.

Ο παράγοντας Μπάιντεν

Υπάρχουν πάντως και τα θετικά. Αν και ο Τραμπ είναι ικανός να φέρει τα πάνω κάτω μέσα σε 20 ημέρες, η έλευση του Τζο Μπάιντεν στον Λευκό Οίκο μπορεί να διευκολύνει την διευθέτηση κάποιων θεμάτων, καθώς θεωρείται ότι είναι περισσότερο φιλικός προς την ΕΕ από τον απερχόμενο προκάτοχό του. Ο Δημοκρατικός πρόεδρος θα πρέπει όμως να το δείξει αυτό εμπράκτως. Εδώ βέβαια υπεισέρχεται το θέμα της Κίνας, με την οποία η ΕΕ προχώρησε την περασμένη Τετάρτη σε μια επενδυτική συμφωνία, που όμως θεωρείται ήδη αμφιλεγόμενη.

Σε κάθε περίπτωση πάντως κυρίαρχο θα παραμείνει και επί πορτογαλικής προεδρίας το θέμα της πανδημίας. Η Λισαβόνα θα είναι αναγκασμένη σε μια διαρκή επαφή με την Κομισιόν για τον συντονισμό των μέτρων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αλλά και για την αντιμετώπιση ζητημάτων όπως αυτά που προέκυψαν με τη διάθεση του εμβολίου και την έκκριση εμβολίων άλλων εταιριών.

Σε ό,τι αφορά τις εξωτερικές σχέσεις της ΕΕ, η πορτογαλική προεδρία, μετά και την επενδυτική συμφωνία με την Κίνα, αναμένεται να επικεντρωθεί στην εμβάθυνση των σχέσεων με την Ινδία. Το στίγμα προς αυτήν την κατεύθυνση το έδωσε ήδη ο υπουργός Εξωτερικών Σάντος Σίλβα, τονίζοντας ότι η ΕΕ δεν μπορεί να αγνοήσει τη «μεγαλύτερη δημοκρατία στον κόσμο». «Για να πετύχουμε μια γεωπολιτική ισορροπία είναι σημαντικό να προωθήσουμε τους πολιτικούς και οικονομικούς δεσμούς μας με την Ινδία» είπε χαρακτηριστικά.