Στη δίνη του σκανδάλου η κυβέρνηση – Τα τρία σενάρια

Σε μία δυτική χώρα με δημοκρατικούς θεσμούς να λειτουργούν, μετά από το σκάνδαλο υποκλοπών, στο οποίο εμπλέκεται ο πρωθυπουργός, η κυβέρνηση θα είχε πέσει. Στην Ελλάδα κάνει αγωνιώδεις προσπάθειες –με την στήριξη των “ενσωματωμένων” ΜΜΕ που παραβιάζουν την δική τους θεσμική αποστολή και εξαπατούν τους αναγνώστες τους– κατ’ αρχήν να διασωθεί και εν συνεχεία να ανασυνταχθεί.

Παρά τις προσπάθειες, όμως, των συστημικών ΜΜΕ, που συχνά είναι πιο φανατικά στην υποστήριξη του συστήματος Μαξίμου ακόμη και από “γαλάζιους” βουλευτές, η μόνη διέξοδος από το σκάνδαλο είναι οι πρόωρες εκλογές. Δεν είναι περίεργο, λοιπόν, που γύρω από αυτές κινούνται και οι ζυμώσεις στο εσωτερικό της ΝΔ. Το ότι ο πρωθυπουργός την Δευτέρα θα κάνει τηλεοπτική δήλωση για το θέμα δείχνει ότι η πρώτη γραμμή άμυνας, με τις παραιτήσεις των δύο συνεργατών του, κατέρρευσε.

Για μία ακόμη φορά ο κ. Μητσοτάκης θα αποποιηθεί τις προσωπικές του ευθύνες και θα ζητήσει μία γενική και άνευ πολιτικής σημασίας συγγνώμη, ενώ θα ισχυριστεί ότι προστατεύει τον δημόσιο βίο από την τοξικότητα, ότι θα αναλάβει πρωτοβουλίες για την θεσμική θωράκιση κι άλλα ηχηρά παρόμοια. Στόχος του πρωθυπουργού είναι να μειώσει την κοινωνική δυσαρέσκεια να πνίξει περαιτέρω αποκαλύψεις και να κερδίσει πολιτικό χρόνο.

Μέχρι στιγμής η γραμμή άμυνας της κυβέρνησης κινείται στην βασική αρχή της προπαγάνδας: όσο μεγαλύτερο είναι ένα ψέμα τόσο περισσότερες πιθανότητες έχει να γίνει πιστευτό. Το αφήγημα που προσπαθούν να κατασκευάσουν είναι εξωπραγματικό: οι μυστικές υπηρεσίες της Ουκρανίας και της Αρμενίας(!) ζήτησαν την παρακολούθηση του ευρωβουλευτή και υποψηφίου τότε για την αρχηγία του ΠΑΣΟΚ, Νίκου Ανδρουλάκη. Και βεβαίως, η αρμόδια εισαγγελέας επέτρεψε ασμένως!

Δολοφονία χαρακτήρα

Παράλληλα τον διαβάλλουν παρασκηνιακά συνδέοντάς τον με περίεργα κινέζικα συμφέροντα που φυσικά δεν κατονομάζουν, ενώ η ΝΔ τον (προ)καλεί να δημοσιοποιήσει τα στοιχεία της παρακολούθησής του. Η όλη προσπάθεια είναι κάτι μεταξύ εκβιασμού και δολοφονίας χαρακτήρα. Σύμφωνα με το αφήγημα, ο πρωθυπουργός δεν γνώριζε τι γινόταν στην ΕΥΠ (της οποίας προΐσταται), ούτε όμως και ο διευθυντής του γραφείου του, ανεψιός του και αντ’ αυτού εδώ και πολλά χρόνια. Αυτός απομακρύνθηκε και για την εμπλοκή του με επιχειρηματικές δραστηριότητες.

Κάπως έτσι το σκάνδαλο των υποκλοπών μένει ορφανό, αφού δεν υπάρχει ανάληψη ούτε καν πολιτικής ευθύνης! Ακολούθως γίνεται προσπάθεια να πληγεί και να απαξιωθεί ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ για να δικαιολογηθεί η παρακολούθησή του. Ο πρωθυπουργός είναι στην δύσκολη θέση ή να αναγνωρίσει και να καλύψει εκ των υστέρων την παρακολούθηση του πολιτικού του αντιπάλου, ή να παραδεχθεί την αδυναμία και ανικανότητα να ελέγξει τον διευθυντή του γραφείου του και τον διοικητή της ΕΥΠ, που ήταν προσωπικές του επιλογές.

Ακόμη κι αν κάποιος είναι αφελής και δεχθεί την δεύτερη υπόθεση, δεν αναιρείται η αντικειμενική πολιτική ευθύνη του πρωθυπουργού. Το κυβερνητικό αφήγημα συνεχίζεται με την “συγγνώμη” του και με το ότι θα αναλάβει πρωτοβουλίες για να προστατεύσει την δημοκρατία! Παραλλήλως, προβάλλεται ακόμη και με τίτλους ότι “Ο Κυριάκος Μητσοτάκης βάζει φραγμό στην τοξικότητα του πολιτικού βίου”!

Εμπλοκή ιδιώτη;

Οι προφάσεις εν αμαρτίαις της κυβέρνησης δεν πείθουν κανένα, ούτε τους βουλευτές της ΝΔ. Το ερώτημα που συζητούν μεταξύ τους, αλλά και σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις με δημοσιογράφους, είναι: Μπορεί να σταθεί η κυβέρνηση μετά από τέτοιο σκάνδαλο; Και εάν ναι ποια πρέπει να είναι η δική τους στάση, να το ανεχθούν, αναλαμβάνοντας το κομμάτι της πολιτικής ευθύνης για την συγκάλυψη που τους αναλογεί; Ξεμπερδεύουν με μία συγγνώμη του πρωθυπουργού;

Τα πράγματα περιπλέκονται από τις “ουρές” που όλα δείχνουν ότι έχει η υπόθεση. Υπάρχουν φήμες (ανυπόστατες προς το παρόν) για εμπλοκή ιδιώτη (φίλος του συστήματος Μαξίμου) και για περισσότερες παρακολουθήσεις πολιτικών, επιχειρηματιών και δημοσιογράφων. Το επόμενο ερώτημα είναι πολύ απλό: αν υπάρξουν κι άλλες αποκαλύψεις; Ως προς αυτό η απάντηση είναι δεδομένη, θα υπάρξουν. Αλλά και στην περίπτωση που το σύστημα εξουσίας ελέγξει τις αποκαλύψεις για το σκάνδαλο –επιστρατεύθηκε και ο αρμόδιος εισαγγελέας ώστε να ποινικοποιηθεί η δημοσιοποίηση στοιχείων– η  εντύπωση που μένει είναι ότι το καθεστώς διέρχεται όλων των μέσων για να διασωθεί.

Έχει σημασία ότι μεταξύ των βουλευτών της ΝΔ είναι και δύο πρώην πρωθυπουργοί προς τους οποίους είναι στραμμένη η προσοχή όχι μόνο των “γαλάζιων¨, αλλά όλων σχεδόν των βουλευτών. Το ερώτημα που αιωρείται είναι εάν θα αντιπαρέλθουν το σκάνδαλο και θα συνεχίσουν να στηρίζουν την ηγεσία, ή εάν πράξουν ό,τι επιβάλλει το θεσμικό καθήκον και η προσωπική τους ιστορία.

Τα τρία σενάρια

Τρία σενάρια συζητιούνται στο εσωτερικό της ΝΔ: Στο πρώτο η κυβέρνηση καταφέρνει να “κουκουλώσει” το σκάνδαλο και να περάσει τον κάβο, οπότε και συνεχίζει τραυματισμένη μέχρι το τέλος της τετραετίας. Μία κυβέρνηση εν πολλοίς απαξιωμένη θα πρέπει να διαχειριστεί την οικονομική κρίση του χειμώνα. Το θέλουν πάντως και ορισμένοι από τους εσωκομματικούς αντιπάλους του Κυριάκου Μητσοτάκη για να οδηγηθεί η ΝΔ στο ναδίρ και να «τελειώνουν οριστικά με την οικογένεια», όπως χαρακτηριστικά λένε κάποιοι από αυτούς. Είναι εκείνοι που λένε ότι «θα έχει την τύχη του πατέρα του».

Το δεύτερο σενάριο που έχει τους περισσότερους υποστηρικτές είναι να προκηρύξει πρόωρες εκλογές αμέσως μετά το Δεκαπενταύγουστο. Σε κάθε περίπτωση θα λειτουργήσουν σαν μηχανισμός εκτόνωσης και κάθαρσης. Εκτός από αυτό πολλοί βουλευτές θεωρούν ότι εάν κυβέρνηση εξαντλήσει την τετραετία η ΝΔ θα υποστεί τον Ιούνιο-Ιούλιο 2023 βαριά εκλογική ήττα.

Στο τρίτο σενάριο ο Κυριάκος Μητσοτάκης αποχωρεί και αναλαμβάνει την ηγεσία και την πρωθυπουργία ανώτατο στέλεχος της ΝΔ για να την οδηγήσει σε εκλογές. Το όνομα που παίζει στα παρασκήνια είναι του Νίκου Δένδια, αλλά κρίσιμο ρόλο θα παίξει ο ίδιος ο Κυριάκος Μητσοτάκης και οι δύο πρώην πρωθυπουργοί, ο Αντώνης Σαμαράς και ο Κώστας Καραμανλής. Ακόμα και στην ελάχιστα πιθανή περίπτωση που ο Κυριάκος Μητσοτάκης αποφάσιζε να εγκαταλείψει την πρωθυπουργία, είναι άκρως αμφίβολο εάν θα άφηνε το Νίκο Δένδια να τον διαδεχθεί.

Παρενέργειες στο πολιτικό σύστημα

Όσο παράδοξο κι αν ακούγεται, πρόβλημα υπάρχει και στο ΠΑΣΟΚ. Ο Νίκος Ανδρουλάκης ήταν υπό παρακολούθηση ως υποψήφιος αρχηγός (μόνο τότε;). Προφανώς είτε γιατί κάποια συμφέροντα ήθελαν να παίξουν ρόλο στην εκλογή αρχηγού σε βάρος του, είτε γιατί ήθελαν να τον κρατάνε για την επόμενη ημέρα. Το ότι ο πρωθυπουργός δεν γνώριζε, δεν το πιστεύει κανείς μέσα στο ΠΑΣΟΚ.

Ωστόσο οι “φιλομητσοτακικοί” του ΠΑΣΟΚ θα προτιμούσαν ο Νίκος Ανδρουλάκης να κινηθεί “θεσμικά”, να δεχθεί η Εξεταστική Επιτροπή να λειτουργεί εν κρυπτώ, να δεχθεί την συγγνώμη του Κυριάκου Μητσοτάκη και να συνεχίσουν τα πράγματα σαν να μην είχε συμβεί τίποτα. Κάτι τέτοιο είναι μάλλον απίθανο, δεδομένου ότι ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ δέχεται ανοίκειες επιθέσεις από τον χώρο της ΝΔ, που συνιστούν, όπως προαναφέραμε, δολοφονία χαρακτήρα. Το γεγονός ότι δεν έχει μέχρι τώρα ζητήσει παραίτηση Μητσοτάκη και εκλογές προκαλεί ερωτήματα και σε “πράσινα” στελέχη και στο ΣΥΡΙΖΑ.

Το σκάνδαλο των υποκλοπών ανατρέπει τους υπολογισμούς του συστήματος εξουσίας για τις εκλογές. Το βασικό σενάριο προέβλεπε μετεκλογική συνεργασία ΝΔ-ΠΑΣΟΚ. Τώρα, αυτό το σενάριο έχει σχεδόν αποκλειστεί, εάν παραμείνει στην ηγεσία της ΝΔ ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Ο Νίκος Ανδρουλάκης έχει και προσωπικούς πλέον λόγους, να μη θέλει να συνεργαστεί με αυτούς που όχι μόνο τον παρακολουθούσαν, αλλά και εμμέσως πλην σαφώς τον απειλούν με αποκαλύψεις για την προσωπική του ζωή (Ρωμανός).

Πιο κοντά στον ΣΥΡΙΖΑ το ΠΑΣΟΚ

Υπάρχει βέβαια και η προοπτική της συνεργασίας με τον ΣΥΡΙΖΑ, ειδικά εάν ο ΣΥΡΙΖΑ θα είναι πρώτο κόμμα στις επόμενες εκλογές, ή τουλάχιστον η διαφορά του από τη ΝΔ θα είναι αμελητέα και άρα θα υπάρχει δυνητική κοινοβουλευτική πλειοψηφία ΣΥΡΙΖΑ-ΠΑΣΟΚ. Το ενδεχόμενο αυτό, ωστόσο, δεν θέλει ούτε να το σκέπτεται η πτέρυγα του ΠΑΣΟΚ που θεωρούσε μονόδρομο τη μετεκλογική συνεργασία με τη ΝΔ. Από την άλλη πλευρά, ούτε αυτή η πτέρυγα μπορεί να παρακάμψει το σκάνδαλο των υποκλοπών.

Με αντικειμενικούς όρους, το σκάνδαλο των υποκλοπών ευνοεί προφανώς το ΠΑΣΟΚ, αλλά και τον ΣΥΡΙΖΑ. Ο Αλέξης Τσίπρας είχε εγκαίρως προειδοποιήσει για σκοτεινές πρακτικές και πλέον ζητά την παραίτηση του πρωθυπουργού. Δέχεται την σύσταση Εξεταστικής Επιτροπής, ωστόσο σημειώνει ότι δεν μπορεί να είναι μία συνήθης διαδικασία με την πλειοψηφία της ΝΔ να κουκουλώνει και να ξεπλένει τους υπευθύνους.

Ο ΣΥΡΙΖΑ ευνοείται αντικειμενικά όχι μόνο επειδή φθείρεται πολιτικά και εκλογικά η ΝΔ, αλλά και επειδή εκ των πραγμάτων το ρήγμα στις σχέσεις ΠΑΣΟΚ-ΝΔ, με την ένταση που έχει προσλάβει, εκ των πραγμάτων φέρνει υπό όρους πιο κοντά μία μετεκλογική συνεργασία τους. Πολλά, ωστόσο, θα κριθούν από την πολιτική δυναμική που θα προσδώσουν στην υπόθεση οι επικείμενες –σύμφωνα με πληροφορίες– νέες αποκαλύψεις.

Η κυβέρνηση κάνει ό,τι μπορεί για να “κουκουλώσει” το σκάνδαλο, αλλά όλα δείχνουν πως έχει χάσει τον έλεγχο. Δεν είναι τυχαίο ότι ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου διέταξε έρευνα όχι για τις υποκλοπές, αλλά για τη διαρροή στοιχείων από την ΕΥΠ. Ορισμένοι θεωρούν πως επιχειρεί να εμποδίσει την δημοσιοποίηση νέων αποκαλύψεων, οπότε ίσως βρεθούμε μπορεί να βρεθεί στη δυσάρεστη θέση να βλέπουμε αποκαλύψεις για το σκάνδαλο να δημοσιεύονται σε ξένα ΜΜΕ, ειδικά μετά τις ευρωπαϊκές διαστάσεις που έχει αποκτήσει η υπόθεση.