Στους δρόμους τελειώνει πολιτικά ο Μακρόν

Δεν λένε να κοπάσουν οι σοβαρές ταραχές στη Γαλλία μεταξύ διαδηλωτών και αστυνομίας, που άφησαν αρκετούς τραυματίες και από τις δυο πλευρές. Στον αντίποδα, το κοινωνικό κύμα διαμαρτυρίας κατά του Μακρόν διευρύνεται, καθώς δεν περιορίζεται μόνο στις γαλλικές πόλεις. Σε αγροτική περιοχή του Σεν Σολίν, τουλάχιστον 30.000 άνθρωποι συγκεντρώθηκαν διαμαρτυρόμενοι για την κατασκευήν δεξαμενών συλλογής νερού για την άρδευση καλλιεργειών, προστιθέμενοι στα πλήθη που διαδηλώνουν για την ασφαλιστική μεταρρύθμιση.

Και αυτή η διαδήλωση κατέληξε σε επεισόδια. Σύμφωνα με τα γαλλικά μέσα ενημέρωσης, αρκετοί τραυματίες νοσηλεύονται σε σοβαρή κατάσταση και τουλάχιστον ένας διαδηλωτής δίνει μάχη για την ζωή του. Τον γύρο τον social media έκαναν οι σκηνές από τις συγκρούσεις για το Ασφαλιστικό, συχνά σώμα με σώμα διαδηλωτών και αστυνομικών, ενώ η “μητέρα των μαχών” δίνεται την προσεχή Τρίτη, στην νέα γενική απεργία που έχουν κηρύξει τα συνδικάτα. Οι προσδοκίες του Γάλλου προέδρου ότι οι διαμαρτυρίες θα “ξεφουσκώσουν”, δεν φαίνεται να επιβεβαιώνονται.

Τίποτα δεν θυμίζει την πρώτη εκλογή του Μακρόν, το 2017, που είχε συνοδευτεί από αποθεωτικά εξώφυλλα. Πολύ χαρακτηριστικό αυτό του βρετανικού περιοδικού The Economist που τον έδειχνε να περπατάει πάνω στο νερό σαν άλλος Ιησούς Χριστός! Σταδιακά, η εικόνα ότι είναι το “παιδί-θαύμα” της γαλλικής πολιτικής άρχιζε να θολώνει. Γρήγορα η μετεκλογική πραγματικότητα είχε αποδειχθεί δύσκολη για τον ευρωπαϊστή που οι Γάλλοι είχαν αρχικά αποκαλέσει “Πρόεδρο Ζουπιτεριέν” (Jupiter είναι ο θεός Δίας), θέλοντας έτσι να του προσδώσουν μυθικές διαστάσεις.

Δεν πέρασε πολύς καιρός από την εκλογή του που η πολιτική φθορά τον έπληξε και μάλιστα με έντονο τρόπο. Το επιστέγασμα αυτής της φθοράς είναι διογκούμενη λαϊκή οργή που βλέπουμε σήμερα, που μοιάζει να αποτελεί την “ταφόπλακα” για την πολιτική παρακαταθήκη του πάλαι ποτέ “τρομερού παιδιού” της γαλλικής πολιτικής.

Γενικευμένες αντιδράσεις

Γρήγορα η αρχική άποψη ότι «επιτέλους ένας νέος άνθρωπος έχει την ευκαιρία να βάλει σε εφαρμογή καινοτόμες ιδέες και να εκσυγχρονίσει τη Γαλλία» άρχισε να θολώνει. Ουδόλως βοήθησε και η αντισυμβατική προσωπική ζωή του, σε έναν λαό που αρέσκεται στις ταραχώδεις πρώτες κυρίες με υπερβολικές δαπάνες, στις εξωσυζυγικές σχέσεις, στις προδοσίες και άλλα τέτοια αμαρτήματα.

Πολύ πριν την εξέγερση για το Ασφαλιστικό, οι μεταρρυθμίσεις του “πολιτικού άνδρα του 21ου αιώνα” φαινόταν να πνίγoνται στην έντονη κοινωνική αναταραχή. Αλλεπάλληλα βίαια επεισόδια πυροδότησαν η “πράσινη” πολιτική του, που έφεραν στο προσκήνιο τα “Κίτρινα Γιλέκα, οι μεταρρυθμίσεις που επιχείρησε στην αγορά εργασίας, ή το νομοσχέδιο περί  “Καθολικής Ασφάλειας”, που πέρασε εν μέσω πανδημίας, προκαλώντας και πάλι μαζικές αντιδράσεις.

Η δύσκολη σχέση με την Γερμανία

Τα πράγματα δεν ήταν καλύτερα στο ευρωπαϊκό μέτωπο. Ο Γάλλος πρόεδρος είχε δώσει το στίγμα για την Ευρώπη της επόμενης πενταετίας, αλλά οι προτάσεις του για τη μεταρρύθμιση των ευρωπαϊκών θεσμών νωρίς-νωρίς παραπέμφθηκαν στις ελληνικές καλένδες από το Βερολίνο. Η απόκλιση Μακρόν και της τότε καγκελαρίου Μέρκελ έγινε πιο έντονη με την πάροδο του χρόνου, αν και ποτέ δεν υπερέβη ένα όριο.

Η γερμανική πλευρά είχε κινηθεί σε διαφορετικό μήκος κύματος από τις ιδέες που είχε καταθέσει ο Γάλλος πρόεδρος για την Ευρώπη και μάλιστα κατά τρόπο που είχε επιβεβαιώσει το γεγονός ότι το Βερολίνο υποτιμούσε το Παρίσι, θεωρώντας δεδομένο πως η Γαλλία είναι υποχρεωμένη να ακολουθήσει τελικά το γερμανικό άρμα. Είναι χαρακτηριστικά τα επικριτικά δημοσιεύματα του γερμανικού Τύπου που αποδομούσαν τον Μακρόν. Η γερμανική αλαζονεία τον είχε εξωθήσει να αλλάξει κάπως ρότα.

Σε αντίθεση με τους προκατόχους του Νικολά Σαρκοζί και Φρανσουά Ολάντ, ο Εμμανουέλ Μακρόν έδειξε να μη συμβιβάζεται στον ρόλο του “επιστάτη των Γερμανών”. Αυτός φαίνεται να ήταν ο λόγος που παρά τις αντιξοότητες, έμοιαζε να βιώνει μία πολιτική αφύπνιση, η οποία είχε εκδηλωθεί και στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ το 2019, αλλά ποτέ δεν ολοκληρώθηκε. Το καλοκαίρι του 2019 είχε δείξει την απόκλισή του από την πεπατημένη. Λίγο αργότερα, το φθινόπωρο του ίδιους έτους, είχε θέσει βέτο στην έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της ΕΕ με δύο χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, την Βόρεια Μακεδονία και την Αλβανία.

Το κενό της Μέρκελ

Η επικείμενη τότε αποχώρηση της Άνγκελα Μέρκελ από την καγκελαρία σηματοδοτούσε την ολοκλήρωση ενός ιστορικού κύκλου σε Γερμανία και Ευρώπη. Ο Εμμανουέλ Μακρόν προφανώς θεωρούσε ότι η απόσυρσή της του άφηνε εκ των πραγμάτων χώρο για έναν πιο ηγετικό ρόλο στην ΕΕ και ήθελε να τον διεκδικήσει. Αν και έκανε κάποια βήματα προς αυτή την κατεύθυνση, για διάφορους λόγους δεν κατάφερε να εδραιώσει έναν τέτοιο ρόλο. Ειδικότερα, ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει αλλάξει ριζικά το πολιτικό τοπίο στην Ευρώπη.

Είναι ενδεικτική μία δήλωση του Εμμανουέλ Μακρόν στα τέλη του 2019: «Δεν πιστεύω ότι έχω την τάση να δραματοποιώ τα πράγματα. Προσπαθώ να είμαι διαυγής. Κοιτάξτε, όμως, τί συμβαίνει στον κόσμο. Πράγματα που φάνταζαν αδιανόητα πριν από πέντε χρόνια, εξελίσσονται μπροστά στα μάτια μας: το Brexit, μία Ευρώπη που αδυνατεί να προχωρήσει μπροστά και ένας αμερικανικός σύμμαχος (πρόεδρος ήταν τότε ο Ντόναλντ Τραμπ) που στρέφει την πλάτη του σε κάποια από τα πιο καίρια στρατηγικής σημασίας ζητήματα».

Δεν ήταν η πρώτη φορά που ο Γάλλος πρόεδρος διαμήνυε πως η Ευρώπη διέρχεται υπαρξιακή κρίση, πως «βρίσκεται στην άκρη ενός γκρεμού», όπως ήταν τα ακριβή του λόγια (θυμίζοντας τον παλαιότερο αφορισμό του για τον “εγκεφαλικό θάνατο” του ΝΑΤΟ. Είχε παρουσιάσει, μάλιστα, την πολιτική του σαν «μια όαση κοινής λογικής» μεταξύ των «πολιτικών ερήμων» που ταλανίζουν τη Γηραιά Ήπειρο.

Σε αντίθεση με την Ευρώπη, η οποία δεν γερνάει με χάρη, ο Εμμανουέλ Μακρόν εισερχόταν τότε στη φάση της φυσικής και πολιτικής του ωρίμανσης με μεγαλύτερη χάρη. Εκείνες τις ημέρες έκλεινε τα 42 του χρόνια. Εμφανιζόταν ως υπέρμαχος μίας ΕΕ που θα δρα ως μεγάλη γεωπολιτική δύναμη. «Διαφορετικά δεν θα έχουμε πλέον τον έλεγχο του πεπρωμένου μας». Σε αυτό το πλαίσιο προωθούσε μία εξωστρέφεια, λαμβάνοντας υπόψη την παγκόσμια σκηνή, στην οποία αναδύονται νέες ισχυρές χώρες.

Η αποτυχία του Μακρόν

Ο Εμμανουέλ Μακρόν διαπίστωνε το προφανές: ότι η Κίνα αναδεικνύεται σε υπερδύναμη κι ότι η Ρωσία στη Μέση Ανατολή είχε επιτυχίες. Από τότε, μάλιστα, είχε με ενάργεια προειδοποιήσει τις άλλες δυτικές δυνάμεις για την πίεση που ασκούσαν στη Μόσχα: «Κάνουμε μέγα λάθος διότι την ωθούμε σε συμμαχία με την Κίνα. Και αυτό βγαίνει τελείως έξω από τα συμφέροντα της Ευρώπης». Η δήλωσή του εκείνη αποκτά δραματική διάσταση, λόγω αυτών που έχουν μεσολαβήσει το τελευταίο διάστημα, μετά την εισβολή στην Ουκρανία.

Ο Μακρόν είχε επιδιώξει να διασώσει την Συμφωνία της κυβέρνησης Ομπάμα για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και έχει επιδιώξει να λειτουργήσει η Γαλλία ως “γέφυρα” μεταξύ Ευρώπης και Ρωσίας και συνολικά ως σε ηγέτιδα δύναμη της Ευρώπης. Ως γνωστόν, απέτυχε και στα δύο αν και οι επιδόσεις του στο στρατιωτικό επίπεδο μπορούν να χαρακτηριστούν καλές. Επί της προεδρίας του έγιναν σημαντικές αυξήσεις στις αμυντικές δαπάνες της Γαλλίας, ενώ τα γαλλικά μαχητικά Rafale πρωτοστατούν στην γαλλική “διπλωματία” των εξοπλισμών.

Παρ’ όλα αυτά, μόνο ένας αδαής θα παράβλεπε το γεγονός ότι η γαλλική κοινωνία έμοιαζε με καζάνι που βράζει. Την αρχή είχαν κάνει τα “Κίτρινα Γιλέκα”, που για καιρό έδιναν τον τόνο της κοινωνικής αντίστασης, μαζί με την διογκούμενη κοινωνική διαμαρτυρία για την μεταρρύθμιση στην αγορά εργασίας και το συνταξιοδοτικό. Σήμερα, οι διαδηλώσεις έχουν χαρακτήρα γενικευμένης εξέγερσης, με την Γαλλία να είναι και στο στόχαστρο του Συμβουλίου της Ευρώπης για την υπέρμετρη βία που συχνά δείχνουν οι δυνάμεις καταστολής.

Η Γαλλία είναι πάντα η Γαλλία κι αυτό το βρίσκει σήμερα μπροστά του ο Εμμανουέλ Μακρόν,  Σε ποια άλλη ευρωπαϊκή χώρα θα διεκδικούσε με αξιώσεις την προεδρία η Μαρίν Λεπέν, το κόμμα της οποίας είναι αυτό που ωφελείται από τις εξέγερση για το Ασφαλιστικό, από κοινού με τον Μελανσόν. Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις τους δίνουν 26 και 25% αντίστοιχα και μόλις 22% στο κόμμα του Μακρόν, του ηγέτη που κάποιοι παρομοίαζαν παλαιότερα με τον Σαρλ ντε Γκολ και τώρα για εκατομμύρια Γάλλους θυμίζει περισσότερο την Μαρία Αντουανέτα!