ΣΥΡΙΖΑ’s next top leader

Η εκλογή του Στέφανου Κασσελάκη ως προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ και αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης επιβεβαίωσε την καθολική επικράτηση της εικόνας απέναντι στην ιδέα, την επικοινωνία της πολιτικής απέναντι στην παραγωγή της και την υπερίσχυση του αγγελιοφόρου του μηνύματος απέναντι στο ίδιο το μήνυμα.

Με την εισαγωγή της θεωρίας του συμπεριφορισμού (behaviorism) στην ψυχολογία και τη στροφή από την εσωτερική μελέτη του ατόμου στην εξωτερική παρατηρήσιμη και μετρήσιμη συμπεριφορά του, έχουμε την χρήση κανόνων της ψυχολογίας στην πολιτική επιστήμη και τη μετατόπιση του κέντρου ενδιαφέροντος από τις πολιτικές στάσεις και διεργασίες που μέσω αυτών συγκροτείται η παραγωγή ορθολογικού πολιτικού λόγου, σε μία ρηχή και επιφανειακή επικοινώνηση του.

Η πολιτική σκέψη και πράξη αντιμετωπίζεται ως καταναλωτικό προϊόν που η συσκευασία και η διαφήμιση έχουν κυρίαρχο ρόλο στην εμπορευσιμότητα του σε σχέση με την καθαυτή χρησιμότητα του. Στη σύγχρονη πολιτική πραγματικότητα οι πολίτες συμπεριφέρονται σχεδόν αποκλειστικά ως “πολιτικοί καταναλωτές”, αδυνατώντας τις περισσότερες φορές να κατανοήσουν εις βάθος τον λόγο ενός πολιτικού δρώντος, το βάθος, την πρωτοτυπία και την ρεαλισμό των ιδεών του, ανταποκρινόμενοι αποκλειστικά στην εικόνα του.

Το θαυματουργό απορρυπαντικό!

Με ένα βίντεο σύντομης διάρκειας παρουσιάστηκε ο Στέφανος Κασσελάκης ως πρωτοποριακό πολιτικό “προϊόν”, αναφέροντας στην αρχή την “κατασκευή” και τον “σχεδιασμό” του, μην έχοντας σχέση με αυτά άλλων γνωστών πολιτικών “προϊόντων” (οικογενειοκρατία-τζάκια ) και απαριθμώντας τα επιτεύγματα του (αυτοδημιούργητος επιχειρηματίας, χωρίς εξαρτήσεις), αλλά και τις αξίες του, όπως η παλαιομοδίτικη “πίστη” στην οικογένεια, αντεστραμμένη όμως στην λογική της “woke” ιδεολογίας του, τονίζοντας στο τέλος τις μοναδικές δυνατότητες του (ευστροφία γνώση αγγλικών μαθηματικών κλπ), αλλά και την δυνατότητα του υπερίσχυσης του απέναντι σε άλλα προϊόντα-πολιτικά πρόσωπα.

Η παρουσίαση αυτή μου θύμισε περισσότερο παλαιότερη διαφήμιση γνωστού απορρυπαντικού με τους θαυματουργούς μπλε και πράσινους κόκκους, που έχει και λιγότερο παρουσίαση πολιτικών θέσεων! Πάντως, από τα αποτελέσματα των εσωκομματικών εκλογών φάνηκε ότι το πολιτικό αυτό προϊόν είχε την απήχηση που προσδοκούσε κατά την κατασκευή του. Υπερίσχυσε αρχικά με ευκολία απέναντι σε άλλα παλαιομοδίτικα αριστερά “προϊόντα” και στο τέλος έναντι του κυριότερου ανθυποψηφίου.

Εξετάζοντας τον πολιτικό λόγο ως “προϊόν”, έχει σημασία να εμβαθύνουμε και στην συμπεριφορά και στις ιδιότητες του πολιτικού “καταναλωτικού” κοινού, δηλαδή στους ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ που συμμετείχαν σε αυτήν την εκλογική διαδικασία.

Η επιτυχία ενός προϊόντος βασίζεται στην τιμή και αλλά στην ποιότητα του. Στην συγκεκριμένη περίπτωση καταβάλλοντας το αντίτιμο που αναλογεί στην αγορά ενός μέτριου σε ποιότητα καφέ, το κοινό του ΣΥΡΙΖΑ επέλεξε τον αρχηγό του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης, αλλά και τις ανάλογες σε αυτό το τίμημα πολιτικές θέσεις.

Εσωκομματικός διάλογος ή reality show

Ήταν, όμως, το εκλογικό κοινό οι αριστεροί συνειδοποιημένοι πολίτες που έχουν μια συγκεκριμένη πολιτική στάση, ή ήταν απλά μια μάζα αυτοπροσδιορίζομενων αριστερών πολιτών, με την πλειοψηφία αυτών να έχουν ελάχιστη κομματική ανάμιξη, μια ετερόκλητη πολιτική ομάδα που συμμετείχε σε μία πολιτική διαδικασία, που βασική της προϋπόθεση ήταν η καταβολή δύο ευρώ;

Η έλλειψη πραγματικού διαλόγου, η ελάχιστη αλληλεπίδραση και η απουσία επικοινωνίας μεταξύ τους, τους κατέστησε από ένα πολιτικά διαδραστικό κοινό σε μια απλοϊκή καταναλωτική μάζα, που είχε μοναδικό συνεκτικό στοιχείο τη συμμετοχή τους στο γεγονός των κομματικών εκλογών. Και η πολιτική αντιπαράθεση που αναπτύχθηκε στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης;

Θεωρώ ότι πραγματικός και ουσιαστικός πολιτικός διάλογος δεν μπορεί να γίνει μέσω των κοινωνικών δικτύων, εξαιτίας της φύσης τους. Σε αυτά κυριαρχεί ο σύντομος πολιτικός λόγος, εξαιτίας των προδιαγραφών και περιορισμών των δικτύων, ο οποίος δεν εμβαθύνει στην πολιτική σκέψη, αλλά και η καταλυτική και αποπροσανατολιστική ύπαρξη του φαινόμενου του “echo chamber”, δηλαδή η αδυναμία πρόσληψης διαφορετικών πολιτικών απόψεων από τον κάθε χρήστη.

Η εκλογή προέδρου έξω από ένα συνέδριο και έναν εξαντλητικό προσυνεδριακό διάλογο, που είναι βασική προϋπόθεση ώστε να αναπτυχθούν πρωτοπόρες πολιτικές θέσεις, μπορεί να αφαιρέσει πολιτικό κεφάλαιο από ένα κόμμα, να αμβλύνει και να “θολώσει” ιδέες που στην συνέχεια θα μπορούν να ερμηνευθούν κατά το δοκούν από τον πολιτικό αρχηγό, ο οποίος εξαιτίας της εκλογικής-λαϊκής νομιμοποίησης από την πολιτική μάζα που κατέβαλλε δύο ευρώ, θα μετατραπεί σε ένα αυταρχικό ηγέτη “primus solus” και όχι σε ηγέτη “primus inte pares”.

Η ανάγκη ανάδειξης πρώτα των συνέδρων, ουσιαστικά δηλαδή της δημιουργίας μιας κομματικής ελίτ, μέσα από τις οργανώσεις βάσης και ανάπτυξης ενός εποικοδομητικού διαλόγου δημιουργεί ένα ορθολογικό εκλεκτορικό σώμα, που σύμφωνα με την γνώμη μου προχωρεί ευκολότερα σε συναινέσεις, παρά διαφωνίες και αντιστέκεται στην αναχρονιστική και ισοπεδωτική δημοκρατική ισοτιμία της ψήφου.

Η σημασία ύπαρξης κομματικού μηχανισμού

Η ρήση του Μαο «ας ανθίσουν 100 λουλούδια κι ας ανταγωνιστούν 100 θεωρητικές σχολές» παρόλο που οδήγησε στην βία της Πολιτιστικής Επανάστασης, κατευθύνει ένα κόμμα σε ένα βαθύ και ουσιαστικό πολιτικό διάλογο, αφαιρώντας από τον αρχηγό του τις μεσσιανικές και αυταρχικές ιδιότητες που αποδίδει συνήθως η εκλογή από μία βάση, που όπως προανέφερα λειτουργεί περισσότερο ως πολιτική μάζα, παρά ως άθροισμα πολιτικά υπεύθυνων ατομικοτήτων.

Η πολιτική σημασία που έχουν οι κομματικές οργανώσεις βάσης σε συνδικαλιστικούς κοινωνικούς και άλλους χώρους με τα στελέχη τους αφενός να αναγνωρίζονται μεταξύ τους, αλλά και να συμμετέχουν σε ένα διαρκή πολιτικό διάλογο, εγγυάται, όχι την πολιτική “καθαρότητα” ιδεών, αλλά τουλάχιστον μια ελάχιστη πολιτική συνάφεια μεταξύ τους, που θα έχει σαν αποτέλεσμα ένα ευδιάκριτο πολιτικό περιεχόμενο, που είναι απαιτούμενο για την πολιτική επιβίωση και ανάδειξη ενός κόμματος.

Στον ελάχιστο διάλογο των υποψηφίων για την προεδρία του ΣΥΡΙΖΑ που έγινε κυρίως μέσα από αναρτήσεις ελαχίστων λέξεων περιεχομένου στα κοινωνικά δίκτυα, αλλά και ολιγόλεπτων τηλεοπτικών εμφανίσεων – και αυτών με όρoυς περισσότερο ως “reality show” – κυριαρχούσε ένας εύπεπτος πολιτικός λόγος, προσανατολισμένος σε μία “woke” αισθητική παρά σε μια ουσιαστική πολιτική αντιπαράθεση.

Για παράδειγμα απουσίαζαν πολιτικές θέσεις για φλέγοντα κοινωνικά θέματα, όπως η φτώχεια, η αντιμετώπιση των πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας, η ακρίβεια, η ενεργειακή πολιτική, ο μελλοντικός οικονομικός προσανατολισμός της χώρας, το μεταναστευτικό πρόβλημα και επικράτησε ο “ακίνδυνος” διάλογος περί δικαιωματισμού απέναντι στα ανωτέρω υπαρκτά πολιτικά ζητήματα.

Το φραστικό ολίσθημα που υπέπεσε ο Στέφανος Κασσελάκης περί κρατιδίου και όχι ψευδοκράτους αναδεικνύει, όχι μόνο την λεκτική αδυναμία του τελευταίου, αλλά και την πολιτική του ένδεια. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς διεθνολόγος για να γνωρίζει την διαφορά μεταξύ των δύο εννοιών, αλλά να έχει έστω την ιστορική γνώση ενός αποφοίτου λυκείου. Εξάλλου, όπως αναγνώρισε και ο ίδιος, είναι νέος στην πολιτική, δηλαδή ένα πολιτικό προϊόν που είναι στην διαδικασία της εξέλιξης!

Η αντιμετώπιση του ολισθήματος αυτού και από τον ίδιο, αλλά και από τα υπόλοιπα μέσα μαζικής ενημέρωσης. έγινε με ένα “χαριτωμένο” damage control, αναδεικνύοντας την μονοσήμαντη επικοινωνιακή διάσταση του πολιτικού του λόγου.

Όχι ψηφοφορία talent show

Ο ΣΥΡΙΖΑ μετά από δύο συνεχόμενες εκλογικές αποτυχίες και μετά την έλλειψη αναστοχασμού κατά την θητεία του ως αξιωματική αντιπολίτευση, δεν αναζητά τον σαφή πολιτικό λόγο, αλλά μεσσιανικές λύσεις, που ελπίζει ότι θα τον ξαναφέρουν στην εξουσία. Αλλά, όπως έχει αποδείξει η ιστορία, μπορεί ένας ηγέτης όπως ο Αλέξης Τσίπρας να αυξήσει κατακόρυφα την εκλογική δύναμη ενός κόμματος εξαιτίας των ιδιαίτερων πολιτικών συνθηκών που δημιούργησε η κρίση, αλλά και να τη μειώσει, αντίστοιχα, όταν η πολιτική ζωή σε μια χώρα ομαλοποιείται.

Για να αντισταθεί ένα κόμμα σε μια εκλογική παρακμή, πρέπει εκτός από σοβαρή ηγεσία να υπάρχει ή να δημιουργηθεί στιβαρός κομματικός μηχανισμός σε όλους τους κοινωνικούς και πολιτικούς θεσμούς (συνδικαλισμός, τοπική αυτοδιοίκηση κλπ.) αλλά προπάντων σαφές πολιτικό νόημα, κάτι στο οποίο φαίνεται ότι υπερτερεί η συντηρητική παράταξη, όπως κατέστη σαφές και από το αποτέλεσμα των τελευταίων εκλογών.

Η ανάδειξη του ηγέτη της αξιωματικής αντιπολίτευσης έγινε με μια διαδικασία ανάλογη ενός talent show, όπου το κοινό με ένα SMS αναδεικνύει τον νικητή. Αλλά αυτή η “ρηχή” ψευτοδημοκρατική διαδικασία είναι πολύ πιθανό να οδηγήσει και σε “θολές” πολιτικές θέσεις και το κόμμα να έχει χαμηλό πολιτικό προσδόκιμο ζωής.

Ένα κόμμα με την πολιτική ιστορία του ΣΥΡΙΖΑ δεν επιτρέπεται να νοηματοδοτείται πολιτικά με όρους και τεχνικές reality show, αλλά μέσα από ένα διαρκή διάλογο μέσα στα κομματικά όργανα και στην κοινωνία. Αλλιώς με το αντίτιμο δύο ευρώ αγοράζεις τυρόπιτα και όχι πολιτική ιδεολογία!