Τα γενέθλια και το αύριο της Τουρκικής Δημοκρατίας

Η γείτων χώρα εόρτασε τα 100στά γενέθλια της δημοκρατίας της. Την 29η Οκτωβρίου 1923, κατηργήθη η Οθωμανική αυτοκρατορία και ιδρύθη η Τουρκική, αβασίλευτος δημοκρατία, που αρχικά ήταν κοινοβουλευτική αλλ’ εν συνεχεία έγινε “προεδρική”.

«Το στέμμα του Μεγάλου Κωνσταντίνου, γράφει ένας ιστορικός(*), που μετά από 1.147 χρόνια (306-1453 μ.Χ.) είχε περάσει στη δυναστεία του Οσμάν για 470 έτη (1453-1923), δεν βρήκε αυτή την φορά κληρονόμο λόγω της καθαιρέσεως των Ρομανώφ στη Ρωσία το 1917, οι οποίοι ήσαν οι επικρατέστεροι υποψήφιοι να το αναλάβουν». Το Ανατολικό ζήτημα τους παρημπόδισε.

Η Δύση δεν ήθελε την κάθοδο των Ρώσων στη Μεσόγειο. Ο στρατηγός Μουσταφά Κεμάλ που διηύθυνε νικηφόρως τον πόλεμο της τουρκικής ανεξαρτησίας (1919-23) κατά της Ελλάδος και της Αντάντ (Γαλλίας , Βρετανίας, Ιταλίας) ίδρυσε με την βοήθεια των Μπολσεβίκων, την 9η Αυγούστου 1923 το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα και έγινε ο πρώτος, ισόβιος, Πρόεδρος της Δημοκρατίας στη Τουρκία.

Είχε όμως ν’ αντιμετωπίσει ένα πρόβλημα: Της θρησκείας. Το Ισλάμ ήταν μέρος της ψυχής του τουρκικού λαού αλλά οι ισλαμικοί θεσμοί εμπόδιζαν τον εκσυγχρονισμό της χώρας. Μπροστά σ’ αυτή την δυσκολία, ο Κεμάλ, ο επονομασθείς εις «πατέρα της της Τουρκίας» (Ατατούρκ) , απεφάσισε να καταργήσει το Χαλιφάτο και να υιοθετήσει ένα ανεξίθρησκο πολίτευμα για την νεοπαγή δημοκρατία. Απηλλαγμένος από το Ισλάμ θα μπορούσε να επιβάλλει τον εκδυτικισμό, να πολεμήσει τους εχθρούς της Τουρκίας, περιλαμβανομένων των συντηρητικών Τούρκων, χρησιμοποιώντας τα ίδια όπλα της Δύσεως: Τον φιλελευθερισμό και τον καπιταλισμό.

Η καμπή του 2016

Η κοπιώδεις και πολυαίμακτος προσπάθεια εκδυτικισμού της Τουρκίας έληξε το 2016, με τον πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν ν’ αντιμετωπίζει την ανατροπή του. Καταφεύγοντας στην βοήθεια των μουλάδων και με την χρήση των κινητών τηλεφώνων, συνέγειρε τον τουρκικό όχλο, ο οποίος κατέστειλε το κίνημα κατά του εναντίον του, αλλ’ επανέφερε τον μωαμεθανισμό ως επικρατούσα θρησκεία της Τουρκικής Δημοκρατίας. Όχι πώς ο Κεμάλ τον είχε ολοσχερώς καταργήσει αλλά για να ακυρωθή η ισχύς των διαδόχων του κεμαλισμού έπρεπε να καλυφθή ένα ιδεολογικό κενό: Με την πίστη στον Αλλάχ και στα «πεπρωμένα της Τουρκίας» πορεύεται τώρα ο λαός της.

Έτσι προέκυψε κι ο αναθεωρητισμός της ιστορίας υπό του Ερντογάν, όπως η αναβίωση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας στην Εγγύς Ανατολή, η ιδέα της “Γαλάζιας Πατρίδας”, η κατάργηση ή -τέλος πάντων- η μείωση του τόκου κατά το Κοράνι (πολύ πιο κάτω του πληθωρισμού) και η ενίσχυση του θρησκευτικού αισθήματος με την μετατροπή του ναού της Αγιά Σοφιάς σε τέμενος. Οι νέες αξίες της δημοκρατίας στην γείτονα χώρα με παλαιά επίστρωση.

Ο μετασχηματισμός της Τουρκικής Δημοκρατίας σε ισλαμική προχώρησε ακάθεκτος υπό τον Ερντογάν, με ό,τι αυτό συνεπήγε (περιορισμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, υποβάθμιση της θέσεως των γυναικών στην τουρκική κοινωνία, εγκατάλειψη της υποψηφιότητος ως κράτους-μέλους της Ευρωπαϊκής Ενώσεως, πληθωρισμός κι άνοδος των επιτοκίων στο 35% κλπ).ψΜέχρις ότου ένας καταστρεπτικός σεισμός στις 16 Φεβρουαρίου 2023 στην Ανατολία και το Χατάι κι ένας πόλεμος του Ισραήλ κατά της Χαμάς στη Γάζα την 7η Οκτωβρίου 2023 , απεκάλυψε ότι “ο βασιλιάς (εν προκειμένω ο Πρέοδρος) ήταν γυμνός” όπως στο παραμύθι του Χάνς Άντερσεν.

Οι εργολάβοι είχαν ανεγείρει τις πολυκατοικίες χωρίς θεμέλια, σκοτώνοντας 60.000 κατοίκους, η Τουρκία δεν είχε πιά σύγχρονη αεροπορία να γίνη επίφοβη στους γείτονες κι ο αγών της Χαμάς που επετέθη κατά του Ισραήλ εθεωρήθη υπό της Δύσεως και κυρίως της Αμερικής όχι ως απελευθερωτικός αλλά ως τρομοκρατικός, μαζί με τους Χετζμπολάχ του Λιβάνου. Μία απόπειρα να πληγούν οι δυνάμεις των ΗΠΑ στη βόρειο Συρία αντιμετωπίσθη επιτυχώς υπό της αμερικανικής αεροπορίας ενώ η ισραηλινή ισοπέδωσε την βόρειο Γάζα.

Τα 100χρονα γενέθλια της Τουρκικής Δημοκρατίας δεν εορτάσθησαν εφέτος με τις συνήθεις φανφάρες. Πολλοί Τούρκοι αμφιβάλλουν σήμερα εάν εξακολουθούν να ισχύουν οι υποθήκες του Ατατούρκ και ένας επάξιος διάδοχος του Ερντογάν δεν διαφαίνεται με την υγεία του Ερντογάν ευάλωτη. Στο κόμμα του το ΑΚΡ δεν υπάρχει και η συνασπισμένη αντιπολίτευση αμφιταλαντεύεται μεταξύ του Οργκούρ Αϊρζέλ και του Εκρέμ Ιμάμογλου, δημάρχου Κωνσταντινουπόλεως. Οι σώφρονες πάντως εύχονται μακροημέρευση της Τουρκικής Δημοκρατίας για ν’ αποφύγει την τύχη του γειτονικού της Ιράν.
———————————————–//——————————————————-

(*) Δημητρίου Κιτσίκη Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΟΘΩΜΑΝΙΚΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ 1280-1924