Τα νεύρα του Ερντογάν και το πολιτικό στοίχημα της Τουρκίας

Παροξύνει με κάθε τρόπο τα πράγματα ο πρόεδρος της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν, όχι μόνον με την Ελλάδα και την Κύπρο ως συνήθως, αλλά με όλο τον κόσμο. Η Αθήνα δεν μπορεί και δεν πρέπει να ακολουθήσει την γραμμή ρήξης που έχει χαράξει η Άγκυρα, με συνεχείς απαντήσεις και ανταπαντήσεις. Άλλωστε ο νέος γύρος έντασης δεν αφορά κατά βάση την Ελλάδα ή τί έκανε και δεν έκανε ο Μητσοτάκης στην Ουάσιγκτον.

Σε όλες τις δηλώσεις του τις τελευταίες ημέρες, ο Τούρκος πρόεδρος επικρίνει ανοιχτά τις ΗΠΑ (για τις σχέσεις με την Ελλάδα, τις κυρώσεις στην Τουρκία, το ΝΑΤΟ και τη Φινλανδία με τη Σουηδία, τους Κούρδους στη Συρία και το Ιράκ). Επικρίνει επίσης την ΕΕ και δεν αποκλείεται να σηκώσει και άλλο τους τόνους, αφού δεν έχει πάρει τίποτε έως τώρα με τον εκβιασμό στο ΝΑΤΟ. Στο ΝΑΤΟ δεν μπορεί να ασκήσει χειρότερο εκβιασμό. Στην ΕΕ όμως μπορεί και οι εκτιμήσεις από τις Βρυξέλλες είναι ότι η σύνοδος του Ιουνίου θα είναι κρίσιμη και δύσκολη για το μέλλον των ευρω-τουρκικών σχέσεων.

Από την περίφημη θετική ατζέντα δεν περπατάει το θέμα της σταδιακής απελευθέρωσης των θεωρήσεων (visa), η αναβάθμιση της τελωνειακής σύνδεσης χωλαίνει και η συμφωνία για το προσφυγικό/μεταναστευτικό δεν είναι εύκολο να επανεξεταστεί με ευνοϊκότερους όρους από την ΕΕ λόγω του προσφυγικού κύματος από την Ουκρανία. Τα στοιχεία από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (που προέρχονται από τη UNHCR) αναφέρουν ότι ο αριθμός των Ουκρανών προσφύγων ανέρχεται σε 6,7 εκατομμύρια εκ των οποίων το 1 εκατομμύριο στη Ρωσία και ο υπόλοιπος πληθυσμός στην ΕΕ.

Ο κίνδυνος μίας νέας προσφυγικής/μεταναστευτικής κρίσης από την πλευρά της Τουρκίας είναι πρόδηλος και ο προβληματισμός μεγάλος, όχι μόνον στην Αθήνα αλλά και στις Βρυξέλλες. Υπό άλλες συνθήκες η ΕΕ θα ευνοούσε την οργανωμένη επιστροφή προσφύγων στη Συρία, στις περιοχές που βρίσκονται υπό την κουρδική διοίκηση της AANES, όμως η τουρκική ηγεσία έχει άλλα σχέδια. Να καθαρίσει σε βάθος 30 χιλιομέτρων την συριακή μεθόριο και να δημιουργήσει νέες πόλεις εκ του μηδενός με πληθυσμιακή σύνθεση που θα επιλέξει ο Ερντογάν.

Τέτοιου είδους σχέδια, σε μία περιοχή που έχει περάσει τα πάνδεινα και ακόμη δεν έχει βρεθεί τρόπος συνολικής διευθέτησης, οι φωτιές που πάει να βάλει η Άγκυρα και εκεί που τα πράγματα μπαίνουν σε τροχιά ειρήνευσης, συνιστά πρόκληση για όλη τη διεθνή κοινότητα.

Υπάρχει κάτι αξιοσημείωτο μέσα σε αυτή την κατάσταση, η άμεση κινητοποίηση πολιτικών ενώσεων και άλλων οργανώσεων στις ΗΠΑ αλλά και την ΕΕ, για την αποτροπή των τουρκικών σχεδίων εισβολής.

Ποιό θα είναι το αποτέλεσμα θα φανεί στην πορεία του χρόνου, όμως, για πρώτη φορά είναι κοινός τόπος πως ο Ερντογάν λέει ότι λέει και απειλεί τους πάντες γιατί βρίσκεται σε δύσκολη θέση και θα φέρει σε δυσκολότερη την χώρα του, εάν δοκιμάσει να υλοποιήσει τις απειλές του. Και αυτό το μήνυμα αρχίζει να γίνεται αντιληπτό και στο εσωτερικό, με ότι μπορεί να σημαίνει στην προεκλογική περίοδο που έχει ανοίξει από τον πρόεδρο της Τουρκίας. Το κρίσιμο ερώτημα για την Τουρκία είναι αν θα βρεθεί το ικανό πρόσωπο απέναντι στον Ερντογάν.