Τα προσφυγικά, οι Μικρασιάτες και η πατρίδα Ιωνία…

Κάθε χρόνο, τέλος Αυγούστου αρχές Σεπτέμβρη, μία εκδήλωση ενός πολιτιστικού συλλόγου, μία οικογενειακή συζήτηση και η ίδια πίκρα ξανάρχεται, για όσους έχουμε μικρασιατική ρίζα. Οι εικόνες της Καταστροφής, η προσπάθεια να δεις τον εαυτό σου δίπλα στους ξεριζωμένους συγγενείς σου, θα στοιχειώνει πάντα τη μνήμη σου. Επιστρέφεις, νοερά, στην Προκυμαία του ξεριζωμού, στην Προκυμαία που καταδίκασε σε αιώνια προσφυγιά τον μικρασιάτικο Ελληνισμό, συνυφασμένη με τον πόνο και τον καημό του βίαιου εκπατρισμού.

Και κάθε χρόνο οι σκέψεις συνεχίζονται με το ίδιο μοτίβο. Τι θα γινόταν αν ο Βενιζέλος κέρδιζε τις εκλογές; Αν κρατάγαμε τη Σμύρνη; Τι αντιμετώπισαν οι πρόσφυγες με την άφιξή τους στην πατρίδα; Πότε κατάφεραν επιτέλους να ενσωματωθούν; Άνθρωποι που έχασαν τα σπίτια τους, έζησαν τη σφαγή και κατάφεραν να γλιτώσουν από αυτή ψάχνοντας καταφύγιο στην πατρίδα, έπρεπε να αντιμετωπίσουν την σκληρή αντιμετώπιση των ντόπιων.

Πολλοί πρόσφυγες θα πεθάνουν στα πρώτα χρόνια από τις εδώ κακουχίες. Από τη βροχή και τη δίψα, από τύφο που παθαίνουν από τις μουχλιασμένες κονσέρβες που τους ταΐζουν οι εδώ εργολάβοι τροφοδότες. Αυτοί που βρίσκουν τρόπο να πλουτίσουν σε κάθε καταστροφή εις βάρος χιλιάδων ανθρώπων.

Οι πρόσφυγες υπήρξαν για πολλά χρόνια θύματα ενός εθνικού κράτους, μιας “μητέρας-πατρίδας”, η οποία ποτέ δεν τήρησε προς αυτούς τις υποχρεώσεις της, που τους έστειλε στις ανά τόπους “φαβέλες” της Αττικής και τους θυμόταν όταν ήθελε να τους χρησιμοποιήσει εργαλειακά για ίδιον κρατικό ή κομματικό όφελος. Έτσι η Αττική, θέλοντας και μη, θα γίνει το τελευταίο έδαφος-καταφύγιο του μικρασιατικού Ελληνισμού. Μέσα σ’ αυτές τις “φαβέλες” οι Μικρασιάτες, με ιδρώτα και αίμα, θα καταφέρουν να μετατρέψουν τα άγονα εδάφη σε πόλεις, να στήσουν τα νοικοκυριά τους και να κάνουν πράξη υψηλά ιδανικά ζωής και πολιτισμικές αξίες που μας κάνουν υπερήφανους.

Πριν ένα χρόνο, με αφορμή τα 100 χρόνια από την καταστροφή, ο Γιώργος Ιωακειμίδης, τότε Δήμαρχος Νίκαιας-Άγιου Ιωάννη Ρέντη και σημερινός υποψήφιος Περιφερειάρχης Αττικής θα ηγηθεί μίας προσπάθειας καταγραφής των προσφυγικών της πόλης του. Σύμφωνα με τη καταγραφή τα προσφυγικά της Νίκαιας, είτε με τη μορφή των μονοκατοικιών είτε με εκείνη των πολυκατοικιών, φθάνουν τα 1.200. Παράλληλα προσφυγικά υπάρχουν και σε άλλες συνοικίες προσφύγων του λεκανοπεδίου, όπως στη Νέα Ιωνία, στη Νέα Φιλαδέλφεια και στην Καισαριανή.

Τα προσφυγικά φοιτητικά

Στόχος του Δήμου ήταν και είναι να ζωντανέψουν ξανά οι προσφυγικοί συνοικισμοί της πόλης, να βρεθούν χρήστες που να μπορούν να μείνουν σε αυτά τα σπίτια, να συμφιλιώσει το παρελθόν με το παρόν σε μια αρμονία οικιστικής πρωτοτυπίας, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα την επινοητικότητα και τη δημιουργικότητα των οικιστών. Τα προσφυγικά είναι διαμερίσματα με κατά μέσο όρο 32 τ.μ., κατοικίες που σήμερα καμία ελληνική οικογένεια δεν μπορεί να μείνει.

Η Πολιτεία, λοιπόν, καλείται να δείξει ανοιχτό πνεύμα, αυτιά και μάτια, να δει στο μέλλον, ώστε τα προσφυγικά να ξαναζωντανέψουν. Να ξαναζωντανέψουν ακόμα και αν ως έργο δεν θα ολοκληρωθεί άμεσα, ακόμα και αν κάποιος επόμενος υπουργός ή δήμαρχος είναι αυτός που θα κόψει την κορδέλα της ολοκλήρωσης. Γιατί κάποια στιγμή πρέπει να βάλουμε στόχο τα μεγάλα έργα, έργα που απαιτούν χρόνο υλοποίησης και να πάψουμε να λειτουργούμε ως κράτος με μόνιμο ορίζοντα τετραετίας, σαν να είμαστε μόνιμα σε προεκλογική περίοδος.

Για την επίτευξη των παραπάνω, ο Δήμος πρότεινε τα προσφυγικά, αφού αγοραστούν και ανακαινισθούν (κάτι που θα μπορούσε να γίνει από όλους τους εμπλεκόμενους Δήμους αν εξασφαλίσουν τα απαιτούμενα κονδύλια), να δοθούν σε φοιτητές ως εστία. Τα οφέλη πολλά και με πολλούς αποδέκτες. Ποιος Δήμος, ποιος εμπορικός σύλλογος δεν θα ήθελε μερικές εκατοντάδες φοιτητές στην περιοχή του; Πόσο γρήγορα θα ισορροπούσε η αγορά ενοικίων τη στιγμή που νέες κατοικίες θα εισέρχονταν σ’ αυτή, ειδικά σε περιοχές που η νέα δόμηση είναι αδύνατη; Ποιος φοιτητής, που σήμερα εργάζεται για να καλύψει το στεγαστικό του κόστος, παραμερίζοντας πολλές φορές τις σπουδές του, δεν θα ένοιωθε ανακούφιση με μία τέτοια κίνηση;

Αλλά, το σημαντικότερο όλων είναι η διατήρηση της ιστορικής μνήμης. Οι νέοι ένοικοι των εν λόγω κατοικιών, αναζητώντας την ιστορία της νέας τους οικίας θα έπεφταν πάνω στο “1922”. Θα ένιωθαν τον εαυτόν τους κομμάτι των προσφυγικών, μέρος της ιστορίας. Μίας ιστορίας που δεν πρέπει να ξεχαστεί, για να μην ξανασυμβεί. Γιατί όσο παλεύουμε να σωθεί το διατηρητέο, γιατί όσο ονοματιζόμαστε να δώσουμε ζωή στα προσφυγικά, τόσο θα ζουν οι Μικρασιάτες και η πατρίδα Ιωνία.

---

* Ο Γιάννης Ρέππας είναι οικονομολόγος και υποψήφιος περιφερειακό σύμβουλος στον Κεντρικό Τομέα Αθηνών.