Τα συλλαλητήρια και οι αφανείς δεύτερες σκέψεις

του Σταύρου Λυγερού  – 

Παρότι ο ΣΥΡΙΖΑ έχει επιδοθεί σε μία συστηματική προσπάθεια όχι απλώς υποτίμησης, αλλά και ιδεολογικού στιγματισμού του συλλαλητηρίου, η πραγματικότητα είναι ότι στο Μαξίμου κάνουν δεύτερες σκέψεις. Για την ακρίβεια, ο πρωθυπουργός υποχρεώνεται να δει με άλλο μάτι το εσωτερικό μέτωπο όσον αφορά τη διαχείριση του Μακεδονικού όχι μόνο στο επίπεδο του λαϊκού αισθήματος, αλλά και στο επίπεδο του πολιτικού συστήματος και κυρίως στο επίπεδο του κυβερνητικού συνασπισμού.

Σύμφωνα με πληροφορίες από τα Σκόπια, η εκεί κυβέρνηση και αντιπολίτευση εκτιμούν ότι με το κλίμα που τείνει να επικρατήσει στην Ελλάδα, η κυβέρνηση Τσίπρα δεν έχει πλέον τη δυνατότητα να αποδεχθεί τις κόκκινες γραμμές των Σκοπίων, ώστε η διαπραγμάτευση να καταλήξει σε συμφωνία. Αποδίδουν, μάλιστα, σ’ αυτό το κλίμα και τη δημόσια ρήξη με το Νίμιτς.

Τυπικώς, η κυβέρνηση παραμένει στον αρχικό δρόμο που είχε χαράξει ο Κοτζιάς, με σκοπό μία συμφωνία-πακέτο, η οποία να ρυθμίσει το σύνολο των διμερών προβλημάτων. Όπως είναι γνωστό, το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών ετοιμάζει ένα σχέδιο Συμφώνου και ο ίδιος ο υπουργός ετοιμάζεται για ταξίδι στα Σκόπια μετά την επικείμενη μετονομασία του αεροδρομίου.

Στην ανακοίνωση του Κοτζιά το βράδυ της περασμένης Παρασκευής γίνεται λόγος για επιστροφή στο πλαίσιο που χάραξαν οι δύο πρωθυπουργοί στο Νταβός, χωρίς να διευκρινίζεται ποιες είναι οι ορίζουσες αυτού του πλαισίου. Εάν τα Σκόπια υποχωρήσουν και αποδεχθούν –με τον έναν ή τον άλλο τρόπο– να αλλάξουν τη συνταγματική ονομασία, όπως επανειλημμένως έχει ζητήσει ο πρωθυπουργός και ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, είναι δεδομένο ότι η ελληνική πλευρά θα προχωρήσει αποφασιστικά. Το ερώτημα είναι πως θα αντιδράσει η κυβέρνηση εάν οι Σλαβομακεδόνες επιμείνουν στην άρνησή τους. Θα υποχωρήσει, ή θα επιμείνει στην απαίτησή της, γεγονός που θα οδηγήσει τις διαπραγματεύσεις σε αδιέξοδο, λόγω αγεφύρωτων διαφορών.

Η σχοινοβασία των ΑΝΕΛ

Πέρα, όμως, από την εν εξελίξει διπλωματική διελκυστίνδα, η μετατόπιση της ΝΔ στη θέση “ούτε Μακεδονία ούτε παράγωγα” εκ των πραγμάτων περιορίζει τα περιθώρια κινήσεων του πρωθυπουργού. Το ίδιο και το πολυπληθές συλλαλητήριο της Αθήνας. Με άλλα λόγια, ο δρόμος έχει καταστεί πολιτικά δύσβατος.

Όσον αφορά το ενδοκυβερνητικό μέτωπο, σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, αρχικά ο Πάνος Καμμένος είχε ερωτοτροπήσει με την ιδέα να συμφωνήσει με ένα σύνθετο όνομα που θα ήταν ενιαίο και στα σλαβικά. Από τη στιγμή, όμως, που υπό την πίεση του συλλαλητηρίου και των εσωκομματικών αντανακλάσεών του, ο Μητσοτάκης μετατοπίσθηκε στη θέση “ούτε Μακεδονία ούτε παράγωγα”, για τον αρχηγό των ΑΝΕΛ ήταν μονόδρομος (με την έννοια της πολιτικής-εκλογικής επιβίωσης) να υψώσει και ο ίδιος αυτή τη σημαία. Πολύ περισσότερο που ορισμένοι βουλευτές του υιοθέτησαν δημοσίως ανελαστική θέση, δημιουργώντας την εντύπωση δημοσίως πως εκδηλώνονται φυγόκεντρες τάσεις στον μικρό κυβερνητικό εταίρο.

Η θέση των ΑΝΕΛ εκ των πραγμάτων συνιστά ένα ρήγμα στο κυβερνητικό στρατόπεδο. Το κλίμα, μάλιστα, επιβαρύνθηκε από δημόσιες επιθέσεις υπουργών και βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ εναντίον του εταίρου τους. Επιθέσεις, οι οποίες αντανακλούν ένα είδος ιδεολογικής απέχθειας και ταυτοχρόνως ζυμώσεις για ενδεχόμενη αλλαγή εταίρου, οι οποίες είναι εκτός πραγματικότητας πριν τις επόμενες εκλογές.

Οι επιθέσεις, πάντως, έδωσαν την ευκαιρία κυρίως στον Δημήτρη Καμμένο να σηκώσει το γάντι και να απαντήσει καυστικά, επιβαρύνοντας και από την πλευρά του το κλίμα. Στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ τον κατηγορούν ότι παίζει δικό του παιχνίδι και πιο συγκεκριμένα ότι επιχειρεί να τορπιλίσει τον κυβερνητικό συνασπισμό. Είναι αξιοσημείωτο ότι και ορισμένοι βουλευτές των ΑΝΕΛ εξέφρασαν αντίστοιχες αιχμές.

Η συμφωνία Τσίπρα-Καμμένου

Ανεξαρτήτως του εάν αυτές οι κατηγορίες έχουν ή όχι βάση, είναι γεγονός ότι ήταν στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ που ξεκίνησαν να εκτοξεύουν αιχμές. Όπως χαρακτηριστικά μας είπε βουλευτής των ΑΝΕΛ, «κάποιοι συμπεριφέρονται λες και είμαστε υποχρεωμένοι να πειθαρχούμε στην πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ». Επικαλέσθηκε, μάλιστα, ως δείγμα αυτής της νοοτροπίας τη δήλωση Σκουρλέτη ότι οι ΑΝΕΛ πρέπει να πειθαρχήσουν στην κυβερνητική πολιτική. Αναρωτήθηκε, «από πού προκύπτει ότι η κυβερνητική πολιτική χαράζεται αποκλειστικά από τον ΣΥΡΙΖΑ και όχι σε συνεννόηση και συμφωνία μαζί μας; Μπορεί συγκριτικά να έχουμε πολύ μικρότερη δύναμη από τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά είμαστε εταίρος. Χωρίς εμάς δεν υπάρχει κυβέρνηση».

Σύμφωνα με αξιόπιστες πληροφορίες, πάντως, Τσίπρας και Πάνος Καμμένος έχουν συμφωνήσει πως είναι λάθος να ανοίξουν σ’ αυτή τη φάση το ζήτημα. Έβαλαν, λοιπόν, τη διαφωνία τους για το Μακεδονικό στο ράφι, αναμένοντας την εξέλιξη των διαπραγματεύσεων με τα Σκόπια. Εάν αυτές ναυαγήσουν, ή παραταθούν δεν θα υπάρξει πρόβλημα. Εάν αντιθέτως προκύψει συμφωνία και έρθει στη Βουλή, οι ΑΝΕΛ δεν θα την ψηφίσουν. Θα υπερψηφίσουν, όμως, την κυβέρνηση εάν η αντιπολίτευση καταθέσει πρόταση μομφής. Με άλλα λόγια, δεν τίθεται θέμα ανατροπής και εκλογών. Αυτό το νόημα είχε και η προ ημερών σχετική δήλωση του υπουργού Άμυνας.

Οι δεύτερες σκέψεις

Σχολιάζοντας το πολιτικό παζλ που τείνει να διαμορφωθεί, υπουργός (στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ) επισημαίνει πως υπάρχει και μία θετική για την κυβέρνηση εξέλιξη. Η οπισθοδρόμηση του Μητσοτάκη στη θέση “ούτε Μακεδονία ούτε παράγωγα” έχει σπάσει τη μέχρι τώρα πολύπλευρη σύμπλευσή του με το Κίνημα Αλλαγής. Και το ΠΑΣΟΚ και το Ποτάμι κινούνται στη γραμμή “σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό για όλες τις χρήσεις”, γεγονός που τουλάχιστον στο συγκεκριμένο θέμα τους φέρνει πλησιέστερα στον ΣΥΡΙΖΑ.

Εάν από τις διαπραγματεύσεις προκύψει συμφωνία που να κινείται σ’ αυτό το πλαίσιο, έχει ανοίξει μία προοπτική υπερψήφισής της στο Κοινοβούλιο. Από την άλλη πλευρά, όμως, ο όγκος του συλλαλητηρίου και της Αθήνας λειτουργεί σαν αντικίνητρο, συρρικνώνοντας τις πιθανότητες να προκύψει η αναγκαία κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Πολύ περισσότερο εάν η συμφωνία δεν θα προβλέπει ικανοποιητική αλλαγή και του ονόματος της εθνότητας και της γλώσσας.

Σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες, η πρόθεση του Μαξίμου για επίλυση του χρόνιου αυτού προβλήματος ήταν δεδομένη και παραμένει ακόμα ζωντανή. Λόγω της εκτεταμένης λαϊκής αντίδρασης, όμως, η κυβέρνηση δεν έχει άλλη επιλογή από το να επανεξετάσει τη θέση της στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Θα ήταν πολιτική αυτοκτονία να κάνει υποχωρήσεις που θα την εκθέσουν όχι μόνο στα πυρά της αντιπολίτευσης, αλλά και στα μάτια της κοινής γνώμης. Με άλλα λόγια θα κινδύνευε να τινάξει στον αέρα όλο τον πολιτικό σχεδιασμό της για έξοδο από τα Μνημόνια.

Από την άλλη πλευρά, είναι πολλοί στην Κουμουνδούρου που θεωρούν το συλλαλητήριο ευκαιρία για να ανοίξουν μέτωπο εναντίον του εθνικισμού. Είναι αληθές ότι σύσσωμος ο ΣΥΡΙΖΑ και κυβερνητικοί κύκλοι κάνουν ό,τι μπορούν για να απαξιώσουν τα συλλαλητήρια. Ανεξαρτήτως αυτού, όμως, όλα δείχνουν ότι τελικώς το Μαξίμου θα μετρήσει το πολιτικό-εκλογικό κόστος, το οποίο και θα επηρεάσει αποφασιστικά τη στάση του στο διπλωματικό μέτωπο.