Θα έχουμε πολιτικές εξελίξεις; – Από ποιους παράγοντες εξαρτάται

Μόλις συμπληρωθεί 1,5 χρόνος διακυβέρνησης στην Ελλάδα σαν κάτι να μας τσιμπάει όλους. Δεν υπάρχει παρέα, από τα καφενεία στα χωριά, μέχρι το Κολωνάκι, που να μην αναζητά την απάντηση στην ερώτηση του ενός εκατομμυρίου δολαρίων: «Τί βλέπεις;», «Θα έχουμε πολιτικές εξελίξεις;». Πριν προλάβεις να απαντήσεις έχουν πεταχτεί τουλάχιστον τρεις “Πρετεντέρηδες” για το σχόλιο της ημέρας. Σαν να μην έφτανε αυτό, ξεστόμισε ο ίδιος ο πρωθυπουργός τη μαγική φράση μόνος του.

Αποφάσισα, λοιπόν, να φτιάξω ένα manual πολιτικών εξελίξεων. Η αλήθεια είναι πως δεν προβλέπω καμία πολιτική εξέλιξη, εκτός αν θεωρείται εξέλιξη η διολίσθηση στο ζόφο της τετραπλής κρίσης. Η εμφάνιση του Κυριάκου Μητσοτάκη στη Βουλή (12 Νοεμβρίου) δεν είχε την υπερβολική αυτοπεποίθηση των προηγούμενων. Μπορεί να ήταν κουρασμένος. Το γεγονός είναι πως και ο ίδιος δεν έμεινε ικανοποιημένος. Ήταν ιδιαίτερα ασθενική και βρέθηκε –για πρώτη φορά– αντιμέτωπος με σύσσωμη την Αντιπολίτευση. Επομένως το timing και το υπό διαμόρφωση αντιπολιτευτικό μέτωπο δημιουργούν περιβάλλον για σεναριολογία.

Αν συμπεριλάβουμε στην εξίσωση και τις δημοσκοπήσεις, η εικόνα χειροτερεύει. Εμφανίστηκε η πρώτη δημοσκόπηση που δείχνει τη θετική γνώμη για τον χειρισμό της πανδημίας να πέφτει κάτω από το 50% (Alco για το Open). Πτώση 40 μονάδων από το Μάρτιο. Η δε θηριώδης διαφορά των 19-21 μονάδων έπεσε στις 13 (GPO για Τα Νέα). Αυτό σημαίνει πως τρίτωσε το κακό για τη ΝΔ.

Εγχειρίδιο πολιτικών εξελίξεων

Τί σημαίνει ο ασαφής όρος “πολιτικές εξελίξεις”; Πολιτικές εξελίξεις έχουμε καθημερινά. Δηλώσεις, παρεμβάσεις, νομοσχέδια και άλλες δράσεις συνιστούν εξελίξεις, αλλά όχι μείζονες. Τα τελευταία 45 χρόνια είχαμε 18 βουλευτικές εκλογές. Μόνο τρεις κυβερνήσεις εξάντλησαν την τετραετία. (Καραμανλής-Ράλλης 1977-81, Α. Παπανδρέου 1985-89 και Κ. Σημίτης 2000-04). Ο μέσος χρόνος ζωής μιας κυβέρνησης είναι μόλις 30 μήνες. Ο Μητσοτάκης διανύει σήμερα τον 16ο μήνα ως πρωθυπουργός. Η πλειονότητα των εκλογικών αναμετρήσεων είναι πρόωρες! Το σύνηθες λοιπόν είναι οι κυβερνήσεις να μην ολοκληρώνουν τη θητεία τους.

Ως “βαριές” πολιτικές εξελίξεις όμως νοούνται κυρίως ο ανασχηματισμός, η αλλαγή κυβέρνησης χωρίς διάλυση της Βουλής (μέχρι τώρα σπάνιο φαινόμενο, αλλά θα γίνεται συχνότερο) και η πτώση της κυβέρνησης. Από τη Μεταπολίτευση έχουμε μία πτώση το 1993. Όπως μου είπε κάποτε πρώην αρχηγός της ΝΔ, «οι κυβερνήσεις πέφτουν είτε στα Κοινοβούλια, είτε στο πεζοδρόμιο». «Ενώ στο δρόμο σε ρίχνουν οι πολιτικοί αντίπαλοι, στη Βουλή σε ρίχνουν οι δικοί σου βουλευτές. Αυτός είναι ο εφιάλτης κάθε Προέδρου που δεν είναι πραγματικός Αρχηγός».

Ας περάσουμε στις πολιτικές παραμέτρους που προκαλούν πολιτικές εξελίξεις. Πρώτον, το timing είναι ίσως ο σπουδαιότερος παράγοντας, αφού ο χρόνος κυλάει αντίστροφα από την ημέρα εκλογής. Δεύτερον, οι “σωστές”, “λάθος”, ή “ανύπαρκτες” κυβερνητικές αποφάσεις. Τρίτον, τα γεγονότα που ποσοτικά μπορεί είναι πολλά ή πυκνά, όπως συμβαίνει αυτή την εποχή, ή λίγα πράγμα σπάνιο στην Ελλάδα. Ποιοτικά, όμως, μπορεί να είναι θετικά, αρνητικά ή και ενίοτε μοιραία.

Οι παίκτες

Υπάρχουν και οι παίκτες που καθορίζουν τις πολιτικές εξελίξεις. Θεσμικά είναι τα κόμματα, αλλά στην πραγματικότητα επιδρούν καταλυτικά και τα ΜΜΕ (στην Ελλάδα έχουν ολιγοπωλιακή μορφή), οι μεγαλοεπιχειρηματίες που άμεσα ή έμμεσα ελέγχουν τα ΜΜΕ (οι “Νταβατζήδες” κατά τον Κώστα Καραμανλή το 2004). Υπάρχουν και οι εξωτερικοί παράγοντες, κυρίως οι μεγάλες δυνάμεις και οι στρατηγικοί αντίπαλοι (στην περίπτωσή μας η Τουρκία), όπως και αφανείς, αλλά υπαρκτοί παράγοντες, όπως οι μυστικές υπηρεσίες, ελληνικές και ξένες, αλλά και οι ασύμμετρες απειλές, όπως η τρομοκρατία.

Το μεγαλύτερο βάρος από τα παραπάνω το έχουν τα γεγονότα. Ποιος θα περίμενε τον Ιούλιο 2019 ότι ο Μητσοτάκης θα βρισκόταν σύντομα ενώπιον Αρμαγεδδώνα; Η οικονομικοκοινωνική κρίση ήταν γνωστή, όπως και το μεταναστευτικό. Η ραγδαία επιδείνωση των ελληνοτουρκικών αιφνιδίασε πολλούς, αν και ο Κώστας Καραμανλής το είχε προβλέψει δημόσια.

Και βέβαια κανείς δεν είχε προβλέψει τον κορωνοϊό. Εξαίρεση ίσως ο Bill Gates, γι’ αυτό και οι συνωμοσιολόγοι τον μετατρέπουν σε αρχηγό της “Παγκόσμιας Εγκληματικής Οργάνωσης”! Μερικά από τα γεγονότα είναι game changers, προκαλούν δηλαδή πολιτικές εξελίξεις από μόνα τους. Παραθέτω πέντε τέτοια γεγονότα με σειρά πιθανότητας και σπουδαιότητας: Covid-19 και εμβόλιο, ελληνοτουρκικά (μπορεί να καταλήξουν σε θερμό επεισόδιο ή στη Χάγη), οικονομία (τα 71 δισ από την ΕΕ ή 4ο Μνημόνιο), μεταναστευτικό (ίσως βίαιο άνοιγμα της στρόφιγγας) και κοινωνική αναταραχή, ακόμα και λαϊκή έκρηξη.

Πώς μπορούν να λειτουργήσουν οι παραπάνω πέντε game changing παράμετροι; Τι θα πει η κυβέρνηση και τι η αντιπολίτευση για όλα αυτά; Ο Μητσοτάκης θα πει ότι κάναμε την καλύτερη διαχείριση του πρώτου κύματος της πανδημίας στην Ευρώπη. Το εμβόλιο βρέθηκε και θα διανεμηθεί από τις αρχές του 2021. Έχουμε “κλείσει” τις αναγκαίες δόσεις και θα αρχίσει ο εμβολιασμός πρώτα σ’ αυτούς που κινδυνεύουν περισσότερο. Μέχρι τότε το Επιτελεικό Κράτος κερδίζει τη μάχη του ΕΣΥ. Ο κορωνοϊός είναι σοβαρότατος κίνδυνος, αλλά περαστικός.

Η ρητορική του Μητσοτάκη

Για τα ελληνοτουρκικά ο Μητσοτάκης θα πει ότι ο Ερντογάν είναι στριμωγμένος και μετράει μέρες στην εξουσία και γιατί η τουρκική οικονομία καταρρέει. Μαζί με τη λίρα θα καταρρεύσει και η κυβέρνηση. Θα πει ότι η εκλογή Μπάιντεν μας ευνοεί, ότι είμαστε ισχυροί στρατιωτικά και θα γίνουμε πιο ισχυροί με τους νέους εξοπλισμούς. Το ίδιο και διπλωματικά με τις νέες συμμαχίες.

Δεν θα πει, αλλά θα σκεφτεί πως εάν αρχίσουν οι διερευνητικές, θα τραβήξουν σε βάθος χρόνου, πως οι όποιοι συμβιβασμοί θα ξεχαστούν, όπως η Συμφωνία των Πρεσπών, πως δεν θα χρειαστεί να στείλει ενδεχόμενη συμφωνία στη Βουλή, όπου θα υπάρχει κίνδυνος καταψήφισης από την πατριωτική πτέρυγα της ΝΔ.

Για την οικονομία ο Μητσοτάκης θα πει ότι η ύφεση είναι διαχειρίσιμη, ότι δεν θα ξεπεράσει το -10%, ότι η ανάπτυξη το 2021 θα είναι εντυπωσιακή, ότι έρχονται 71 δισ ευρώ από την ΕΕ, ότι θα χτίσουμε μια νέα οικονομία με έμφαση στην Ενέργεια, τις Νέες Τεχνολογίες και το e-Government και τέλος ότι δεν θα μείνει κανείς Έλληνας απροστάτευτος.

Για το μεταναστευτικό ο Μητσοτάκης θα πει ότι το τείχος στον Έβρο σταμάτησε όποια επιθετική διάθεση από τους Τούρκους, ότι οι φωτιές στη Μόρια ήταν προβοκάτσια, ότι με τα χρήματα της ΕΕ δημιουργήσαμε ανθρώπινες συνθήκες για τους πρόσφυγες.

Για την ενδεχόμενη κοινωνική αναταραχή, ο Μητσοτάκης θα πει ότι οι Έλληνες είναι καλ(κ)ομαθημένοι., ότι οι λίγοι “ψεκασμένοι” θα απομονωθούν, ότι όσοι δεν θέλουν να δουλέψουν θα μείνουν πίσω, ρίχνοντας το σύνθημα “Εμείς είμαστε με την Ελλάδα που ξυπνάει το πρωί”.

Η αντιπολίτευση

Αυτή θα είναι η ρητορική του Μητσοτάκη. Τι θα πει, όμως, η αντιπολίτευση; Για την πανδημία ότι η κυβέρνηση άργησε, ότι υπήρξε εγκληματική αδράνεια, ότι το εμβόλιο ήδη έχει βρεθεί κι ότι πρέπει να εξεταστεί και το ρώσικο και το κινέζικο, που είναι πολύ πιο φθηνά. Θα πει ότι η διαχείριση της Δημόσιας Υγείας είναι ελλειμματική κι ότι θα πρέπει να οριστεί υπουργός Υγείας κοινής αποδοχής, επειδή το ΕΣΥ δεν θα αντέξει για πολύ ακόμη.

Για τα ελληνοτουρκικά η αντιπολίτευση θα πει ότι ο Ερντογάν είναι επιθετικός και με σχέδιο, αλλά όχι υποτακτικός όπως ο Έλληνας πρωθυπουργός. Επίσης, ότι με το που εξελέγη ο Μπάιντεν, ο εδώ Αμερικανός πρέσβης έσπευσε να συμπεριλάβει την Τουρκία στον EastMed, ότι η ελληνική ΑΟΖ έχει γίνει “σουρωτήρι” από το Oruc Reis κι ότι είναι πιθανό ένα θερμό επεισόδιο για να μας σύρουν οι Τούρκοι σε διαπραγματεύσεις. Τέλος, θα πει ότι η πολιτική Μητσοτάκη δεν υποστηρίζεται από όλη τη ΝΔ.

Εκεί που θα υψώσει τους τόνους η αντιπολίτευση είναι για την οικονομία. Θα πει ότι η ύφεση έχει σπάσει κάθε ρεκόρ, ότι το Ταμείο Ανάκαμψης είναι στον αέρα, ότι διαλύεται η μικρομεσαία επιχειρηματικότητα, ότι ζούμε το “θάνατο του εμποράκου” κι ότι η ανεργία είναι εκρηκτική. Για το μεταναστευτικό θα πει ότι ο Ερντογάν εργαλειοποιεί τρία εκατομμύρια πρόσφυγες κι ότι οι συνθήκες στα κέντρα φιλοξενίας των προσφύγων είναι απάνθρωπες. Τέλος, για την κοινωνική αναταραχή, η αντιπολίτευση θα πει ότι οι λαϊκές αντοχές έχουν εξαντληθεί κι ότι αργά ή γρήγορα οι φτωχοποιημένοι θα βγούν στους δρόμους.