Θα κερδίσει ο Κυριάκος και δεύτερη τετραετία;

Είναι κανόνας σχεδόν χωρίς εξαίρεση. Όταν πολιτικός αρχηγός που δεν έχει θητεύσει στην πρωθυπουργία, κερδίζει τις εκλογές και σχηματίζει κυβέρνηση, ο πρώτος χρόνος είναι δικός του. Είναι η γνωστή περίοδος χάριτος. Ο Μητσοτάκης δεν ήταν εξαίρεση. Ό,τι θετικό έκανε το εισέπραξε πολλαπλασίως πολιτικά. Τα δε λάθη του υποβαθμίσθηκαν.

Αυτό ίσχυσε ακόμα και για τον Τσίπρα, ο οποίος ανήλθε στην πρωθυπουργία σε εξαιρετικά δυσχερείς συνθήκες και σαν τότε “αντισυστημικός” είχε απέναντί του τους δανειστές και τις εγχώριο κατεστημένο. Όταν την πολιτική-εκλογική παλίρροια διαδέχεται η άμπωτις, όταν η κοινή γνώμη στρέφει την πλάτη σε μια κυβέρνηση, ισχύει το αντίστροφο. Ό,τι θετικό κι αν αυτή κάνει υποβαθμίζεται. Αντιθέτως, τα λάθη της διογκώνονται. Μπορεί να μην είναι δίκαιο, αλλά αυτή είναι η πολιτική δυναμική.

Ο λόγος που τα αναφέρω είναι για να αποφύγουμε σύνηθες σφάλμα: να προβάλλουμε το σημερινό πολιτικό κλίμα σε ορίζοντα τετραετίας. Από πέρυσι κάποιοι διαβεβαιώνουν ότι «ο Κυριάκος έχει στην τσέπη και δεύτερη τετραετία»! Μπορεί αυτό να συμβεί, αλλά όποιος το προεξοφλεί σήμερα, δεν κατανοεί ότι είναι παρακινδυνευμένη μία μακροπρόθεσμη πρόβλεψη για την πολιτική-εκλογική δυναμική.

Τα δύσκολα θα άρχιζαν για τον Μητσοτάκη το 2020 και σταδιακά θα γίνονταν δυσκολότερα, παρά το γεγονός ότι η παρούσα κυβέρνηση έχει την αμέριστη στήριξη των κατεστημένων Μίντια. Το γεγονός αυτό, ωστόσο, μπορεί να καθυστερήσει, αλλά όχι να αποτρέψει την εκδήλωση της λαϊκής δυσαρέσκειας, όποτε αυτή υπερχειλίσει. Τη συνήθη εξέλιξη άλλαξε η παρέμβαση της “παράφρωνος μεταβλητής”: του Covid-19. Η πανδημία επηρέασε καθοριστικά την κοινωνική ζωή, την οικονομία και το πολιτικό κλίμα. Στις απαρχές, μάλιστα, έλαβε χώρα η οργανωμένη από το τουρκικό κράτος υβριδική επίθεση στον Έβρο με την απόπειρα μαζικής εισβολής παράνομων μεταναστών.

Ο Κυριάκος διατηρεί την πολιτική ηγεμονία

Έχοντας σοκαριστεί από την αντίσταση των νησιωτών στην καταστολή των ΜΑΤ και με την απειλή του Covid-19, ο Μητσοτάκης αντέδρασε αποτελεσματικά στον Έβρο, γεγονός που ενίσχυσε την αυτοπεποίθηση των Ελλήνων και πίστωσε πολιτικά τον ίδιο με έναν απολύτως επιτυχή χειρισμό. Σ’ αυτή την επιτυχία προστέθηκε και ο επιτυχής χειρισμός της πανδημίας που κατέστησε διεθνώς την Ελλάδα φωτεινό παράδειγμα.

Τα δύο αυτά γεγονότα εκτόξευσαν την απήχηση της κυβέρνησης Μητσοτάκη και σε πολίτες που δεν τον είχαν ψηφίσει. Ακόμα και ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ ομολογούσαν ότι θα είχε συμβεί εθνική ζημιά στον Έβρο αν η υβριδική επίθεση είχε συμβεί επί κυβέρνησης Τσίπρα. Αμφιβολίες είχαν εκφρασθεί και για τον τρόπο που η προηγούμενη κυβέρνηση θα είχε χειρισθεί την πανδημία, αλλά γι’ αυτό η υποθετική σύγκριση δεν ήταν καταλυτική. Στο μεταναστευτικό ο ΣΥΡΙΖΑ είχε εκδηλώσει την ιδεοληψία του και είχε δώσει εμπράκτως τις εξετάσεις του.

Η δημοσιοποίηση της συνομιλίας Παππά-Μιωνή κατέδειξε όχι μόνο ότι η διαπλοκή δεν είναι “προνόμιο” της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ, αλλά και ένα απωθητικό αγοραίο πολιτικό ήθος. Η υπόθεση Παπαγγελόπουλου πάσχει δικονομικά και αποπνέει οσμή εκδίκησης, αλλά κι αυτή προστίθεται στην πολιτική εξίσωση, έστω κι αν η εκλογική επίπτωσή της είναι ασήμαντη.

Με όλα αυτά, αντί η πολιτική ηγεμονία του Μητσοτάκη να αρχίσει να φθείρεται μάλλον ενισχύθηκε. Αν σήμερα γίνονταν εκλογές –όπως δείχνουν και οι δημοσκοπήσεις– θα τις κέρδιζε άνετα, παρότι ακόμα και “γαλάζιοι” ψηφοφόροι δεν θα ενέκριναν μία τέτοια κίνηση σ’ αυτές τις συνθήκες. Το 2023, πάντως, είναι μακριά για να κάνει κάποιος αξιόπιστη πρόβλεψη.

Δεν έχει βρει βηματισμό

Ο διχασμός –σε επίπεδο στελεχιακού δυναμικού– του ΣΥΡΙΖΑ για τη διεύρυνση προς την Κεντροαριστερά επιδεινώνει την εικόνα του. Το σημαντικότερο, όμως, είναι ότι δεν έχει βρει βηματισμό ως αξιωματική αντιπολίτευση. Λόγω των μνημονιακών πολιτικών του δεν είναι σε γενικές γραμμές πειστικός όταν “πυροβολεί” την κυβέρνηση. Πολύ περισσότερο που λόγω της πανδημίας, ο Μητσοτάκης υιοθέτησε οικονομικά μέτρα κεϋνσιανής έμπνευσης.

Θετικά εισπράχθηκε από την κυβέρνηση και η πρόσφατη κινητοποίηση των ενόπλων δυνάμεων για να εμποδισθεί η έρευνα του “Ορούτς Ρέις”, παρότι ο λογαριασμός θα φανεί όταν προσεχώς θα αρχίσουν οι δρομολογημένες ελληνοτουρκικές διαπραγματεύσεις. Αν και στο μέτωπο των εθνικών θεμάτων η κυβέρνηση μάλλον παλινδρομεί ανάμεσα σε δύο στρατηγικές, δεν θα πληρώσει πολιτικό-εκλογικό κόστος όσο τα ελληνοτουρκικά κινούνται στο μέχρι τώρα πλαίσιο.

Τα πράγματα, όμως, είναι διαφορετικά στην οικονομία-κοινωνία. Το γεγονός ότι η πανδημία έχει βαρύτατες οικονομικές επιπτώσεις διεθνώς, μειώνει την επίπτωση της ελληνικής οικονομικής κρίσης στο πολιτικό επίπεδο. Δεν την εξαφανίζει, όμως. Το φθινόπωρο αναμένεται να είναι πολύ δύσκολο οικονομικά και κοινωνικά. Η συρρίκνωση του ΑΕΠ το δεύτερο τρίμηνο, λόγω του lockdown, θα συμπληρωθεί από το βαρύ κόστος που πληρώνει ο ελληνικός τουρισμός. Εάν, όπως όλα δείχνουν, έχουμε δεύτερο κύμα πανδημίας, η ελληνική οικονομία θα γονατίσει, με αποτέλεσμα εκτόξευση της ανεργίας και της φτωχοποίησης.

Η λαϊκή δυσαρέσκεια

Το πακέτο από το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ θα αρχίσει να επιδρά θετικά στην ελληνική οικονομία από το 2021 και μάλιστα κατά τρόπο που δεν μπορεί προς το παρόν να υπολογισθεί όσον αφορά το αποτέλεσμα στην οικονομία και κατ’ επέκταση στην κοινωνία. Το πακέτο θα μπορούσε να γίνει μοχλός αλλαγής του παραγωγικού μοντέλου, αλλά η πείρα διδάσκει να κρατάμε μικρό καλάθι.

Τα προβλήματα, λοιπόν, που η κυβέρνηση θα αντιμετωπίσει είναι πολλά, μεγάλα και δυσεπίλυτα και ο σημερινός μίνι ανασχηματισμός δεν θα βοηθήσει ουσιαστικά στην επίλυσή τους. Επιπλέον, με την πάροδο του χρόνου οι πολίτες θα είναι λιγότερο επιεικείς. Με μαθηματική ακρίβεια, από ένα χρονικό σημείο και πέρα τον σημερινό σκεπτικισμό θα διαδεχθεί σταδιακά η πολιτική δυσαρέσκεια. Το γεγονός ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν πείθει ως εναλλακτική λύση διευκολύνει την κυβέρνηση Μητσοτάκη, αλλά η λαϊκή δυσαρέσκεια κάπως θα εκφρασθεί.

Προφανώς, όχι με τον ίδιο τρόπο στο σύνολο των πολιτών. Ο δεδηλωμένοι “γαλάζιοι” ψηφοφόροι κατά κανόνα θα παραμείνουν πολιτικά-εκλογικά στον χώρο τους. Το ίδιο και οι πρώην ψηφοφόροι του ΠΑΣΟΚ που έχουν πλέον προσδεθεί εκλογικά στο άρμα της ΝΔ. Δεν αρκούν, όμως, για να εξασφαλίσουν την εκλογική νίκη, Το εισιτήριο για την παραμονή στην εξουσία το δίνουν οι ψηφοφόροι που παραδοσιακά παλινδρομούν μεταξύ των δύο κομμάτων εξουσίας. Αυτούς επηρεάζει κυρίως η πολιτική φθορά της κυβέρνησης.

Οι δύο μεγάλοι εχθροί

Εάν ο ΣΥΡΙΖΑ κατακερματιζόταν θα μπορούσε κάποιος να ισχυρισθεί από τώρα ότι ο Μητσοτάκης θα κερδίσει τις επόμενες εκλογές. Μία τέτοια εξέλιξη, όμως, δεν είναι ορατή. Παρά τις εσωκομματικές αμφισβητήσεις, ο Τσίπρας παραμένει κυρίαρχος και έχει διαβεί τον Ρουβίκωνα όσον αφορά το άνοιγμα στην Κεντροαριστερά. Επιδιώκει να εδραιωθεί ως ο άλλος πόλος του πολιτικού συστήματος και το αποτέλεσμα των εθνικών εκλογών έδειξε ότι τα καταφέρνει.

Το σχεδόν 32% είναι ικανή αφετηρία, έστω κι αν η πραγματική πολιτική επιρροή του ΣΥΡΙΖΑ απεικονίζεται περισσότερο στο πολύ μικρότερο ποσοστό των ευρωεκλογών. Στις εθνικές εκλογές εισέπραξε την αντιδεξιά ψήφο που ήθελε να εξισορροπήσει τη σαρωτική επικράτηση της ΝΔ στις δημοτικές-περιφερειακές εκλογές και στις ευρωεκλογές. Όπως συμβαίνει πάντα, η πολιτική φθορά της κυβέρνησης θα παίξει τον ρόλο της. Το εάν, όμως, θα αποδειχθεί ή όχι ικανή να οδηγήσει τη ΝΔ σε εκλογική ήττα, θα εξαρτηθεί από το εάν η κυβέρνηση Μητσοτάκη θα τα πάει καλά ή όχι στα επόμενα δύο χρόνια.

Τι σημαίνει καλά; Εάν θα επιτύχει να ξαναστήσει στα πόδια της την ελληνική οικονομία, εάν θα αποφύγει απώλειες στα εθνικά θέματα και εάν θα εξυγιάνει και εκσυγχρονίσει το κράτος. Ο Μητσοτάκης ξεκίνησε την πρωθυπουργική θητεία του με το ισχυρό πολιτικό κεφάλαιο που του έδωσαν οι πολίτες. Δύο είναι οι μεγάλοι εχθροί του: Πρώτον, ο εγκλωβισμός σε τρέχουσα διαχείριση, που πρακτικά σημαίνει ότι “δεν θα τον φάνε τα λιοντάρια, αλλά οι κοριοί”. Δεύτερον, ο εγκλωβισμός σε ιδεοληψίες. Και ιδεοληψίες δεν είναι μόνο οι αριστερίστικες, αλλά και οι νεοφιλελεύθερες…