Στάρμερ: Θα ξαναχτίσουμε την Βρετανία – Τα νέα πρόσωπα στα κρίσιμα υπουργεία

Μετά τη σαρωτική εκλογική νίκη των Εργατικών, που εξασφάλισαν 412 έδρες, ο Κιρ Στάρμερ ανέλαβε τα νέα του καθήκοντα και έδωσε το στίγμα των προθέσεων του με την πρώτη του ομιλία. Στη συνέχεια ξεκίνησε τις συναντήσεις στην πρωθυπουργική κατοικία για τον σχηματισμό της νέας κυβέρνησης.

Όπως μεταδίδει το BBC, η Ρέιτσελ Ριβς γίνεται η πρώτη γυναίκα υπουργός Οικονομικών, γνωστή για την πυγμή της, ενώ υπουργός Εξωτερικών αναλαμβάνει ο 51χρονος Ντέιβιντ Λάμι από το Τότεναμ του βορείου Λονδίνου.

Η αναπληρώτρια ηγέτιδα των Εργατικών Άντζελα Ρέινερ είναι η νέα αναπληρώτρια πρωθυπουργός και αντιπρόεδρος της κυβέρνησης. Επίσης, ο Τζον Χίλι αναλαμβάνει, υπουργός Άμυνας και η Ιβέτ Κούπερ φαίνεται ότι γίνεται η επόμενη υπουργός Εσωτερικών.

Ο Πατ Μακ Φάντεν, ένας από τους πιο πιστούς συνεργάτες του Στάρμερ, ανέλαβε καγκελάριος του Δουκάτου του Λάνκαστερ (σ.σ. ο πιο υψηλόβαθμος υπουργός στο υπουργικό συμβούλιο μετά τον πρωθυπουργό), ενώ ανακοινώθηκαν οι: Σαμπάνα Μαχμούντ για τη θέση της υπουργού Δικαιοσύνης, Ουές Στρίτινγκ για το υπουργείο Υγείας, Μπρίτζετ Φίλιπσον για το υπουργείο Παιδείας, και Εντ Μίλιμπαντ για το υπουργείο Ενέργειας. Οι διορισμοί αυτών των πλέον υψηλόβαθμων στελεχών της νέας κυβέρνησης των Εργατικών ήταν ευρέως αναμενόμενοι.

Η πρώτη πρωθυπουργική δήλωση

«Ευχαριστώ τον κύριο Σούνακ, το κατόρθωμά του ως του πρώτου ασιατικής καταγωγής πρωθυπουργού της Βρετανίας δεν πρέπει να υποτιμάται. Αναγνωρίζω τη σκληρή δουλειά και την αφοσίωσή του. Η χώρα ψήφισε αποφασιστικά για την αλλαγή, την ανανέωση, την επιστροφή της πολιτικής στο δημόσιο συμφέρον. Όταν το χάσμα μεταξύ πολιτικής και πολιτών μεγαλώνει, χάνεται η πίστη, το πνεύμα και το όραμα για ένα καλύτερο μέλλον», ανέφερε ο Στάρμερ ξεκινώντας την ομιλία του, για να προσθέσει στη συνέχεια:

«Θα ξαναχτίσουμε το έθνος μας, σας καλώ όλους να ενωθείτε με αυτή την κυβέρνηση για την ανοικοδόμηση του κράτους μας. Το δημόσιο καθήκον είναι τιμή και προνόμιο. Υποσχόμαστε ότι θα τιμήσουμε την εμπιστοσύνη σας».

Keir Starmer poses with his wife Victoria on the steps of 10 Downing Street, before going through the famous black door to begin work as the UK's new prime minister https://t.co/YWZKnedY1e pic.twitter.com/t5yacKYEMy

— Bloomberg TV (@BloombergTV) July 5, 2024

Παραίτηση Σούνακ

Την παραίτησή του από την ηγεσία των Τόρις μετά την ήττα του κόμματος του στις εκλογές της Πέμπτης στη Βρετανία, ανακοίνωσε ο Ρίσι Σούνακ, κατά την τελευταία δήλωσή του ως πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου.

Ο κ. Σούνακ στη δήλωσή του ανέλαβε την ευθύνη για την ήττα των Συντηριτικών και ζήτησε συγγνώμη από τους ψηφοφόρους για το αποτέλεσμα αυτό.

«Έδωσα τα τα πάντα στην κυβέρνηση αλλά στείλατε το μήνυμα ότι η κυβέρνηση πρέπει να αλλάξει» συνέχισε ο Σούνακ ζητώντας συγγνώμη και στους υποψηφίους των Συντηρητικών.

Η παραίτηση του, όπως είπε, δε θα πραγματοποιηθεί άμεσα, αλλά «όταν ολοκληρωθούν οι διαδικασίες για την επιλογή των υποψηφίων αντικατασταστών μου».

Ιστορική νίκη

Το Εργατικό Κόμμα πετυχαίνει μία ιστορική νίκη και οι Συντηρητικοί του Ρίσι Σούνακ κυριολεκτικά συντρίβονται. «Απόψε οι άνθρωποι εδώ και σε ολόκληρη τη χώρα μίλησαν και είναι έτοιμοι για την αλλαγή», δήλωσε ο ηγέτης των Εργατικών Κιρ Στάρμερ, μετά τον εκλογικό του θρίαμβο που υπερβαίνει αυτόν του Τόνι Μπλερ. «Η αλλαγή αρχίζει ακριβώς εδώ» ανέφερε.

Ο επικεφαλής των Εργατικών Στάρμερ υποσχέθηκε να ενσαρκώσει στη Ντάουνινγκ Στριτ την «αλλαγή» και «μια εθνική ανανέωση» που περιμένουν οι ψηφοφόροι. Έπειτα από 14 χρόνια κυριαρχίας των Συντηρητικών, η οποία σηματοδοτήθηκε τα τελευταία χρόνια από μια σειρά κρίσεων -το Brexit, η κάθετη άνοδος των τιμών ή ακόμη η εναλλαγή πρωθυπουργών-, μια σελίδα γυρίζει στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Χωρίς να περιμένει τα αποτελέσματα και από τις 650 εκλογικές περιφέρειες της χώρας, ο απερχόμενος πρωθυπουργός Ρίσι Σούνακ αναγνώρισε την ήττα της παράταξής του, ανακοινώνοντας ότι τηλεφώνησε στον αρχηγό του Εργατικού Κόμματος, τον Κιρ Στάρμερ, για να τον συγχαρεί αναλαμβάνοντας την ευθύνη μιας αποτυχίας που μοιάζει πλέον ιστορικών διαστάσεων.

Σήμερα το πρωί, ο Κιρ Στάρμερ, ένας 61χρονος πρώην δικηγόρος με ειδίκευση στα ανθρώπινα δικαιώματα, θα πάρει από τον βασιλιά Κάρολο Γ’ εντολή να σχηματίσει κυβέρνηση. Έτσι ένας μετριοπαθής ηγέτης της κεντροαριστεράς θα εγκατασταθεί στον αριθμό 10 της Ντάουνινγκ Στριτ σε μια περίοδο που η άκρα δεξιά έχει πιθανότητες να φθάσει στην εξουσία στη Γαλλία και που ο Ντόναλντ Τραμπ μοιάζει να έχει καλές προοπτικές για να επιστρέψει στο Λευκό Οίκο.

«Η αλλαγή αρχίζει τώρα», υπογράμμισε ο μελλοντικός πρωθυπουργός, ευχαριστώντας τους οπαδούς του και ανανεώνοντας την υπόσχεσή του για μια «εθνική ανανέωση». «Δεν σας υπόσχομαι ότι θα είναι εύκολο. Δεν αρκεί να πατήσεις ένα κουμπί για να αλλάξει μια χώρα. Αυτό απαιτεί δύσκολη δουλειά, υπομονετική δουλειά, δουλειά με αποφασιστικότητα».

Τα αποτελέσματα στην Μεγάλη Βρετανία

Τα αποτελέσματα τις πρώτες πρωινές ώρες σήμερα επιβεβαιώνουν την έκταση της επιτυχίας του Εργατικού Κόμματος και την ιστορικών διαστάσεων ήττα των Συντηρητικών, κάτι που προβλεπόταν εδώ και μήνες από τις δημοσκοπήσεις. Γύρω στις 07:30 (ώρα Ελλάδας), το Εργατικό Κόμμα είχε εξασφαλίσει περισσότερες από 367 έδρες, δηλαδή περισσότερες από τις 326 που είναι απαραίτητες για να έχει την απόλυτη πλειοψηφία στη Βουλή των Κοινοτήτων και να μπορέσει να σχηματίσει μόνο του την επόμενη βρετανική κυβέρνηση.

Σύμφωνα με την τελευταία εκτίμηση του BBC μετά την ανακοίνωση του ενός τρίτου των αποτελεσμάτων, το Εργατικό Κόμμα θα κερδίσει συνολικά 408 από τις 650 έδρες της Βουλής των Κοινοτήτων, δηλαδή λίγο λιγότερες από την ιστορική επίδοση του Τόνι Μπλερ το 1997 (418). Το Συντηρητικό Κόμμα του απερχόμενου πρωθυπουργού Ρίσι Σουνακ καταγράφει το χειρότερο αποτέλεσμα που είχε ποτέ από την αρχή του 20ου αιώνα: 136 εκλεγμένους βουλευτές, από τους 365 που είχε εκλέξει πριν από πέντε χρόνια υπό τον Μπόρις Τζόνσον.

Στο κοινοβούλιο, οι κεντρώοι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες θα γίνουν η τρίτη δύναμη, με 66 βουλευτές, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις. Επίσης το αντιμεταναστευτικό και αντισυστημικό κόμμα Reform UK (Μεταρρύθμιση του Ηνωμένου Βασιλείου) θα εισέλθει στο κοινοβούλιο με τέσσερις έδρες. Ο αρχηγός του και φυσιογνωμία της σκληροπυρηνικής δεξιάς Νάιτζελ Φάρατζ θα γίνει εντέλει βουλευτής με την όγδοη προσπάθειά του. Ο πρώην κήρυκας του Brexit χαιρέτισε την αρχή μιας «εξέγερσης εναντίον του κατεστημένου».

Στη Σκωτία, οι υποστηρικτές της ανεξαρτησίας του Σκωτσέζικου Εθνικού Κόμματος υφίστανται μια σοβαρή ήττα, καθώς δεν αναμένεται να κερδίσουν παρά 8 από τις 57 περιφέρειες. Στην εξουσία, το Εργατικό Κόμμα θα πρέπει να δώσει απάντηση σε μια σημαντική προσδοκία για αλλαγή.

Ο Κιρ Στάρμερ

Τα πρωτοσέλιδα του βρετανικού Τύπου επιμένουν σήμερα ομόφωνα στην εργατική «πλημυρίδα» που επιτεύχθηκε από τον Κιρ Στάρμερ. Ποιος είναι όμως και τι πιστεύει ο νέος πρωθυπουργός; Ο Κιρ Στάρμερ, ο οποίος εισήλθε στην πολιτική πριν από μόλις εννέα χρόνια, υποσχέθηκε την επιστροφή στη «σταθερότητα» και στη «σοβαρότητα» με μια πολύ αυστηρή διαχείριση των δημόσιων δαπανών. Λίγο μόνο χαρισματικός, υπόσχεται να μεταμορφώσει τη χώρα με τον ίδιο τρόπο που κατάφερε να κάνει να ανακάμψει το Εργατικό Κόμμα, αφού διαδέχθηκε το 2020 τον πολύ αριστερό Τζέρεμι Κόρμπιν, επαναφέροντάς το στο κέντρο σε ό,τι αφορά την οικονομία και μαχόμενος κατά του αντισημιτισμού.

Ο Στάρμερ διαβεβαιώνει πως θέλει να τονώσει την ανάπτυξη, να αναμορφώσει τις δημόσιες υπηρεσίες, να ενισχύσει τα δικαιώματα των εργαζομένων, να μειώσει τη μετανάστευση και να ξαναφέρει το Ηνωμένο Βασίλειο κοντά στην Ευρωπαϊκή Ένωση – χωρίς να επανέλθει στο Brexit, θέμα ταμπού στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας. Η μελλοντική κυβέρνηση θα πρέπει να κάνει «δύσκολες επιλογές» μπροστά στην «έκταση της πρόκλησης», προειδοποίησε πάντως η Ρέιτσελ Ριβς, η οποία αναμένεται ότι θα γίνει η πρώτη γυναίκα υπουργός Οικονομικών του Ηνωμένου Βασιλείου.

Ασκώντας το επάγγελμα της δικηγορίας ο Στάρμερ τα πρώτα χρόνια είχε σαφή αριστερό προσανατολισμό. Εκπροσώπησε δύο οικολόγους ακτιβιστές που τα έβαλαν με την πανίσχυρη McDonald’s σε πολύκροτη νομική υπόθεση στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Στη συνέχεια, ειδικεύτηκε σε αμφισβητούμενες υποθέσεις που αφορούσαν τα ανθρώπινα δικαιώματα, δίνοντας πάντα μάχη στο πλευρό των αδικημένων.

Ωστόσο, το 2008 ο Στάρμερ ανέλαβε τη θέση του επικεφαλής της Δημόσιας Εισαγγελίας (DPP) της Βρετανίας και από σταυροφόρος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μεταμορφώθηκε σε βραχίονα του κατεστημένου, αναφέρει το Politico. Μια «κληρονομιά» που επικαλείται τώρα, υποσχόμενος σταθερότητα στους ψηφοφόρους του Κέντρου. Πολλοί είναι εκείνοι που διακρίνουν παρόμοια μετατόπισή του στην πολιτική κατά τα χρόνια που ακολούθησαν, αφότου βρέθηκε στην ηγεσία των Εργατικών τον Απρίλιο του 2020.

Έχοντας μπει στο κοινοβούλιο το 2015, ο Στάρμερ έγινε σκιώδης γραμματέας του Brexit υπό τον Τζέρεμι Κόρμπιν τον επόμενο χρόνο. Ο Στάρμερ ήταν πάντα προσεκτικός να μην επιτεθεί στον αριστερό ηγέτη του, ενώ ο Κόρμπιν παρέμενε δημοφιλής στα μέλη των Εργατικών. Αλλά ο Στάρμερ ήταν επίσης προσεκτικός στο να μη χαθεί το φιλοευρωπαϊκό αίσθημα στο κόμμα, πιέζοντας για δεύτερο δημοψήφισμα που θα μπορούσε να ανατρέψει την απόφαση της Βρετανίας να εγκαταλείψει την Ε.Ε. Ακόμη και τον Δεκέμβριο του 2019, μετά την παραίτηση του Κόρμπιν αφότου το κόμμα των Εργατικών υπέστη τη χειρότερη ήττα στις γενικές εκλογές εδώ και σχεδόν έναν αιώνα, ο Στάρμερ είπε ότι το κόμμα του δεν πρέπει να κινηθεί πέραν του Κέντρου.

Οι επικριτές του από την αριστερή πτέρυγα του κόμματος υποστηρίζουν ότι κάνει ακριβώς αυτό από τότε που κέρδισε την ηγεσία, εγκαταλείποντας γρήγορα τις «10 υποσχέσεις» που έδωσε στα μέλη κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του. Οι πιο αριστεροί του σύμμαχοι έχουν από τότε περιθωριοποιηθεί μέσω ενός κεντρικού κομματικού μηχανισμού, υπό τον έλεγχο πλέον του Στάρμερ, που κατευθύνει όλες τις διαδικασίες επιλογής υποψηφίων. Ο ίδιος ο Κόρμπιν τέθηκε σε διαθεσιμότητα κατηγορούμενος για αντισημιτισμό.

Ο Στάρμερ δεν απολογείται για την πορεία που ακολούθησε, αντίθετα δηλώνει υπερήφανος για την αλλαγή στο κόμμα του από την εποχή του Κόρμπιν και ισχυρίζεται ότι ξερίζωσε τον αντισημιτισμό στο εσωτερικό του. Στους συμμάχους του, αυτές οι αλλαγές δείχνουν μια μοναξιά που θαυμάζουν. Λένε ότι θα επικεντρωθεί, βήμα προς βήμα, στο να κερδίσει το κόμμα του, μετά τη χώρα και μετά να κυβερνήσει – και ότι κάθε βήμα θα μοιάζει διαφορετικό από αυτό που προηγήθηκε.

Συγχαρητήρια στον Στάρμερ

ΓΑΛΛΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΕΜΑΝΟΥΕΛ ΜΑΚΡΟΝ 

«Συγχαρητήρια σερ @Keir_Starmer για τη νίκη σας. Είμαι χαρούμενος με την πρώτη μας συζήτηση. Θα συνεχίσουμε το έργο που ξεκίνησε με το Ηνωμένο Βασίλειο για τη διμερή μας συνεργασία, για την ειρήνη και την ασφάλεια στην Ευρώπη, για το κλίμα και την τεχνητή νοημοσύνη».

ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ ΝΟΡΒΗΓΙΑΣ ΓΙΟΝΑΣ ΓΚΑΡ ΣΤΕΡΕ 

«Οι ψηφοφόροι έδωσαν στο βρετανικό Εργατικό Κόμμα μια ιστορικά ισχυρή εντολή να αλλάξει πορεία, να δώσει στον κόσμο στη Μεγάλη Βρετανία περισσότερα χρήματα στις τσέπες τους και να ενισχύσει τα δημόσια σχολεία και το Εθνικό Σύστημα Υγείας. Εύχομαι στον Στάρμερ τα καλύτερα και καλή τύχη με ένα πολύ σημαντικό έργο».

ΟΥΡΣΟΥΛΑ ΦΟΝ ΝΤΕΡ ΛΑΪΕΝ, ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

«Συγχαρητήρια @Keir_Starmer για την εκλογική σου νίκη. Ανυπομονώ να εργαστώ μαζί σου με μια εποικοδομητική εταιρική σχέση για να αντιμετωπίσουμε τις κοινές προκλήσεις και να ενισχύσουμε την ευρωπαϊκή ασφάλεια».

ΡΟΜΠΕΡΤ ΜΕΤΣΟΛΑ, ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ

«Συγχαρητήρια @Keir_Starmer! Η σχέση μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ηνωμένου Βασιλείου είναι ριζωμένη στις κοινές μας αξίας και τη μακρά φιλία. Ως σύμμαχοι και εταίροι, είναι προς το κοινό μας συμφέρον να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε στενά από κοινού».

ΙΡΛΑΝΔΟΣ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ ΣΑΪΜΟΝ ΧΑΡΙΣ 

«Ο Κιρ Στάρμερ έφερε στο Εργατικό Κόμμα μια ολοκληρωτική νίκη. Συγχαίρω τον ίδιο και τους υποψηφίους του και ανυπομονώ να εργαστούμε μαζί ως στενοί γείτονες και φίλοι». «Η σχέση μεταξύ της Ιρλανδίας και του Ηνωμένου Βασιλείου έχει ιδιαίτερη σημασία για όλους τους ανθρώπους σε αυτά τα νησιά … Ανυπομονώ να έχω μια πρώτη επαφή με τον εκλεγέντα πρωθυπουργό…».

ΚΑΝΑΔΟΣ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ ΤΖΑΣΤΙΝ ΤΡΙΝΤΟ 

«Συγχαρητήρια @Keir_Starmer για μια ιστορική εκλογική νίκη στο Ηνωμένο Βασίλειο. Πολλή δουλειά ενόψει για να οικοδομηθεί ένα πιο προοδευτικό, δίκαιο μέλλον για τους ανθρώπους και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Ας ξεκινήσουμε, φίλε μου».

ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ ΝΕΑΣ ΖΗΛΑΝΔΙΑΣ ΚΡΙΣΤΟΦΕΡ ΛΑΞΟΝ

«Συγχαρητήρια @Keir_Starmer για την εκλογική σου νίκη. Η Νέα Ζηλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο είναι σπουδαίοι φίλοι και μπορούν να κάνουν πολύ περισσότερα μαζί. Ανυπομονώ να εργαστούμε σε κάθε ευκαιρία μαζί ως πρωθυπουργοί. Ευχαριστώ @RishiSunak για τις υπηρεσίες προς το έθνος σου και τη φιλία προς τη Νέα Ζηλανδία».

Τα συγχαρητήριά του στον Κιρ Στάρμερ για τη νίκη στις εκλογές του Ηνωμένου Βασιλείου εκφράζει ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, με ανάρτησή του. Όπως αναφέρει, η ελληνική κυβέρνηση είναι έτοιμη να εργαστεί από κοινού με το Λονδίνο «για την περαιτέρω εμβάθυνση της στενής φιλίας και συνεργασίας μεταξύ των χωρών μας».

Η συντριβή των Συντηρητικών

Η αύξηση του κόστους ζωής, το μεταναστευτικό, η υποβάθμιση του Εθνικού Συστήματος Υγείας, η άνοδος της εγκληματικότητας κ.α. είναι ζητήματα για τα οποία οι πολίτες στη Μεγάλη Βρετανία κατηγορούν τις κυβερνήσεις των Συντηρητικών πως δεν τα αντιμετώπισαν αποτελεσματικά.

Το Brexit δίχασε τη χώρα ενώ οι υποσχέσεις των υποστηρικτών του δεν εκπληρώθηκαν. Η άνοδος των τιμών τα δύο τελευταία χρόνια έκαναν τις οικογένειες να φτωχύνουν, καθώς είναι περισσότερες παρά ποτέ αυτές που εξαρτώνται από τις τράπεζες τροφίμων. Μερικές φορές χρειάζεται να περιμένει κανείς μήνες για ιατρικά ραντεβού στη δημόσια υπηρεσία υγείας NHS. Επίσης μέσα στις επόμενες ημέρες μπορεί να μην υπάρχει πια θέση στις φυλακές.

Μέσα σε μια ατμόσφαιρα μόνιμων αδελφοκτόνων συγκρούσεων στους Συντηρητικούς, τα πολιτικά σκάνδαλα υπό τον Μπόρις Τζόνσον και η δημοσιονομική αστάθεια της Λιζ Τρας, η οποία δεν άντεξε παρά 49 ημέρες στην εξουσία, κατέληξαν να απελπίσουν τους ψηφοφόρους. Στους 20 μήνες που παρέμεινε στην Ντάουνινγκ Στριτ, ο διάδοχός τους, ο Ρίσι Σούνακ, πέμπτος συντηρητικός πρωθυπουργός από το 2010, ουδέποτε κατάφερε να σηκώσει τον πήχυ στην κοινή γνώμη.

Αυτός ο 44χρονος πρώην τραπεζίτης και υπουργός Οικονομικών είχε τζογάρει συγκαλώντας τις εκλογές αυτές τον Ιούλιο χωρίς να περιμένει το φθινόπωρο, όπως πίστευαν πολλοί πως θα έκανε, όμως η προεκλογική εκστρατεία του μετατράπηκε εντέλει σε γολγοθά. Λίγο πριν τα επίσημα αποτελέσματα, οι εκτιμήσεις των exit poll που μετέδωσε το BBC δίνουν στους Εργατικούς του Στάρμερ 410 έδρες και ακολουθούν οι Συντηρητικοί του Σούνακ με 131 έδρες, τον χαμηλότερο αριθμό στη μεταπολεμική ιστορία τους.

Είναι χαρακτηριστικό πως είναι τόσο μεγάλη η απογοήτευση του κόσμου που το κόμμα των Τόρις τις τελευταίες ημέρες της προεκλογικής εκστρατείας δεν αγωνιζόταν να διατηρηθεί στην εξουσία, αλλά για να κρατηθεί στη δεύτερη θέση. Αρκετοί υποψήφιοι των Συντηρητικών, αντί να παρουσιάζαν τις θέσεις τους, υπογράμμιζαν τους κινδύνους που εγκυμονεί το ενδεχόμενο «οι Εργατικοί να κερδίσουν με τεράστια αυτοδυναμία».

Πρωτοκλασάτοι χωρίς έδρες

Υψηλόβαθμα στελέχη των Συντηρητικών παραδέχονταν ότι οι Εργατικοί θα σημειώσουν «σαρωτική νίκη» ενώ σύμφωνα με την εφημερίδα Guardian, o Ρίσι Σούνακ φέρεται να έχει πει σε στενούς του φίλους και συνεργάτες ότι φοβάται πως μπορεί να χάσει την έδρα του. Αν αυτό συμβεί, θα είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας που εν ενεργεία πρωθυπουργός δεν επανεκλέγεται βουλευτής.

Πάντως, πολλοί πρώην υπουργοί της κυβέρνησης της Βρετανίας και μεγάλα στελέχη των Συντηρητικών έχασαν τις έδρες τους. Το αποτέλεσμα των εκλογών αυτών είναι πιθανό να έχει σοβαρές επιπτώσεις στο μέλλον των Τόρις, οι οποίοι θα πρέπει να ανακάμψουν μετά την ιστορική τους ήττα σε μια περίοδο που μοιάζουν διχασμένοι μεταξύ της πιο δεξιάς πτέρυγας και της πιο κεντρώας.

Ο πρώτος που έπεσε στο προπύργιό του στο βόρειο Λονδίνο είναι ο πρώην υπουργός Άμυνας Γκραντ Σαπς, ο οποίος έχασε την έδρα του από τον υποψήφιο των Εργατικών. Ο Σαπς είναι ο πλέον υψηλόβαθμος υπουργός που χάνει την έδρα του σε βουλευτικές εκλογές, μετά το 1997 και την ήττα του Μάικλ Πορτίλο, τότε υπουργού Άμυνας. Στενός συνεργάτης του απερχόμενου πρωθυπουργού Ρίσι Σούνακ, ο Σαπς ανέλαβε το υπουργείο Άμυνας τον Αύγουστο του 2023, ενώ τα τελευταία χρόνια είχε περάσει από διάφορα υπουργεία πρώτης γραμμής.

Και η πρώην πρωθυπουργός της Βρετανίας Λιζ Τρας έχασε την έδρα της στην ανατολική Αγγλία. Η Τρας είχε διαδεχθεί τον Μπόρις Τζόνσον στην πρωθυπουργία, όμως αποχώρησε έπειτα από μόλις 49 ημέρες και αφού προκάλεσε τεράστια αναστάτωση στην αγορά και κατάρρευση της στερλίνας.

Ακόμη μία ηττημένη των εκλογών είναι η Πένι Μόρντοντ, αρμόδια για τις σχέσεις με το κοινοβούλιο, η οποία το 2022 ήταν υποψήφια για να αντικαταστήσει τον Μπόρις Τζόνσον στην πρωθυπουργία. Εξάλλου θεωρούνταν μία από τους βασικούς υποψήφιους για να αναλάβουν την προεδρία του κόμματος, εφόσον ο Σούνακ αποφασίσει να παραιτηθεί μετά την ήττα. Η υπουργός Πολιτισμού του Σούνακ, η Λούσι Φρέιζερ, επίσης ηττήθηκε από τον υποψήφιο των Φιλελεύθερων Δημοκρατών.

Ο πρώην υπουργός και υπέρμαχος του Brexit Τζέικομπ Ρις- Μογκ, ο «αξιότιμος κύριος από τον 180 αιώνα» όπως τον αποκαλούσαν λόγω της συμπεριφοράς και των σταυρωτών κοστουμιών του, ηττήθηκε από τον υποψήφιο των Εργατικών.

Και άλλοι υπουργοί δεύτερου πλάνου, όπως ο υφυπουργός Βετεράνων Τζόνι Μέρσερ ή η Τερίς Κόφι πρώην δεύτερη στην ιεραρχία επί κυβερνήσεως Λιζ Τρας, επίσης δεν θα επιστρέψουν στο κοινοβούλιο. Δεκάδες απερχόμενοι βουλευτές του Συντηρητικού κόμματος αποφάσισαν να μην είναι υποψήφιοι, όπως για παράδειγμα η πρώην πρωθυπουργός Τερέζα Μέι.

Αντιθέτως άλλα στελέχη των Συντηρητικών κατάφεραν να σώσουν τις έδρες τους, όπως ο απερχόμενος υπουργός Οικονομικών Τζέρεμι Χαντ, η πρώην υπουργός Εσωτερικών Σουέλα Μπράβερμαν ή ο Κένι Μπάντενοκ, υπουργός Εμπορίου επί Ρίσι Σούνακ, ο οποίος παρουσιάζεται συχνά ως υποψήφιος για την προεδρία των Συντηρητικών.

Το εκλογικό σύστημα στη Βρετανία

Υπάρχουν 650 μονοεδρικές περιφέρειες όσες δηλαδή και οι έδρες στην Βουλή των Κοινοτήτων. Από αυτές οι 533 ανήκουν στην Αγγλία, οι 59 στη Σκωτία, οι 40 στην Ουαλία και οι 18 στη Βόρεια Ιρλανδία.

Βουλευτής εκλέγεται όποιος υποψήφιος πάρει έστω και μία ψήφο παραπάνω από τον δεύτερο στην εκλογική του περιφέρεια. Ουσιαστικά είναι σαν να διεξάγονται 650 διαφορετικές εκλογικές αναμετρήσεις. Γι’ αυτό και τα ποσοστά που παίρνουν τα κόμματα στο σύνολο της επικράτειας συχνά δεν αντιπροσωπεύουν τον αριθμό των βουλευτών που εκλέγουν.

Χαρακτηριστική περίπτωση ήταν οι εκλογές του 2015. Τότε το κόμμα UKIP, ενώ ήρθε τρίτο με ποσοστό 12,6%, κατάφερε να εκλέξει μόλις έναν βουλευτή. Αντιθέτως, το σκωτσέζικο κόμμα SNP, ενώ ποσοστιαία πήρε μόλις 4,7%, κέρδισε 56 έδρες. Αξίζει να σημειωθεί πως στις σημερινές εκλογές για πρώτη φορά έχουν αλλάξει τα γεωγραφικά όρια σε 584 περιφέρειες, ώστε να υπάρχει ισότιμη κατανομή πληθυσμού ανά περιφέρεια, περίπου 72.000 ψηφοφόρων. Οι περισσότεροι βουλευτές εκπροσωπούν κάποιο πολιτικό κόμμα. Όποιο κόμμα συγκεντρώσει πάνω από 326 έδρες σχηματίζει κυβέρνηση και ο αρχηγός του γίνεται πρωθυπουργός.

Πρόκειται για ένα σύστημα που ενισχύει το δικομματισμό και ευνοεί τον σχηματισμό ισχυρών και αυτοδύναμων κυβερνήσεων. Σε περίπτωση όμως που δεν μπορεί να σχηματιστεί αυτοδύναμη κυβέρνηση, το πρώτο κόμμα αναζητεί συνεργασίες για τον σχηματισμό κυβερνητικού συνασπισμού -όπως έγινε το 2010 μεταξύ Συντηρητικών και Φιλελεύθερων Δημοκρατών- ή σχηματίζεται κυβέρνηση μειοψηφίας με την στήριξη μικρότερων κομμάτων, όπως έγινε το 2017 μεταξύ των Συντηρητικών και του DUP. Τα πρώτα επίσημα αποτελέσματα αναμένονται τα ξημερώματα της Παρασκευής.