Το δημοψήφισμα του 2015 δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία

Η προκήρυξη του δημοψηφίσματος από τον Αλέξη Τσίπρα πριν δύο χρόνια ήταν κεραυνός εν αιθρία για το σύνολο σχεδόν και των εγχώριων και των ξένων πολιτικών παρατηρητών. Στην πραγματικότητα, όμως, ήταν το πιθανότερο σενάριο έτσι όπως εξελίσσονταν τα πράγματα εκείνη την εποχή. Η αναδημοσίευση αποσπασμάτων από άρθρο μου που δημοσιεύθηκε στις 3 Μαΐου 2015 (Πρώτο Θέμα), σχεδόν δύο μήνες πριν την προκήρυξη, το αποδεικνύει. Τα παραθέτουμε:

Γιατί, όμως, το ευρωιερατείο να χαλαρώσει τη θηλιά που έχει περάσει στον λαιμό της Ελλάδας; Γιατί να διευκολύνει την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ την ώρα που την έχει με την πλάτη στο καναβάτσο, όταν στόχος του είναι να την εξαναγκάσει σε άνευ όρων παράδοση; Ο Τσίπρας δηλώνει πολύ αισιόδοξος ότι θα επιτευχθεί συμφωνία και μάλιστα χωρίς να παραβιασθούν οι ελληνικές κόκκινες γραμμές. Δεν δίνει, ωστόσο, απάντηση στο παραπάνω κρίσιμο ερώτημα. Πιθανώς να του έχουν δοθεί κάποιες διαβεβαιώσεις, αλλά η μέχρι τώρα πείρα από τις επαφές του με Μέρκελ. Ολάντ και Γιούνκερ μας διδάσκει να κρατάμε μικρό καλάθι…

Το πρώτο κρίσιμο ερώτημα είναι εάν ο Τσίπρας θα εμμείνει στις κόκκινες γραμμές του ή θα υποκύψει στον εκβιασμό. Όπως έχουμε προαναφέρει, ο στόχος των δανειστών δεν ήταν ποτέ στενά οικονομικός. Για την ακρίβεια, τώρα που έχουν απέναντί τους την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ είναι πρωτίστως πολιτικός…

Το φάσμα του Grexit

Οι πιο σοβαροί πολιτικοί και αναλυτές προειδοποιούν πως είναι κραυγαλέος τυχοδιωκτισμός η Ελλάδα να σπρωχτεί σε αθέτηση πληρωμών. Αν και δεν ισοδυναμεί αυτομάτως με πτώχευση, μπορεί να τροφοδοτήσει μία ανεξέλεγκτη δυναμική, η οποία με τη σειρά της να οδηγήσει σε έξοδο από την Ευρωζώνη.

Όσο κι αν ισχυρίζονται πως οι επιπτώσεις μίας τέτοιας εξέλιξης μπορεί να ελεγχθούν, ο ίδιος ο Ντράγκι μίλησε για αχαρτογράφητα νερά. Παρόλα αυτά, είναι λάθος να υποτιμηθεί το γεγονός πως η εξώθηση της Ελλάδας σε αθέτηση πληρωμών αντιπροσωπεύει έναν πολιτικό πειρασμό για τα γεράκια…

Δημοψήφισμα θα προκηρυχθεί μόνο εάν οι δανειστές σφίξουν τη θηλιά γύρω από τον λαιμό της Ελλάδας, επιμένοντας να κρατούν κλειστή τη στρόφιγγα της χρηματοδότησης. Γι’ αυτή την περίπτωση, άλλωστε, η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ εδώ και ενάμισι χρόνο επεξεργαζόταν σενάρια για τον τρόπο που θα αντιδράσει…

Γιατί όχι εκλογές

Η προκήρυξη εκλογών μπορεί να καλύψει το κενό πολιτικής νομιμοποίησης, αλλά δεν είναι σε θέση να αλλάξει ριζικά τους όρους της αντιπαράθεσης με τους δανειστές. Στην καλύτερη περίπτωση οι νέες εκλογές θα αυξήσουν λίγο το ποσοστό του ΣΥΡΙΖΑ, εξασφαλίζοντάς του αυτοδυναμία. Αυτό θα είχε σημασία εάν αντιμετώπιζε πρόβλημα με τους ΑΝΕΛ. Το κόμμα του Καμμένου, όμως, είναι ο ιδανικός κυβερνητικός εταίρος. Οι απαιτήσεις του είναι ελάχιστες και δεν έχει δημιουργήσει το παραμικρό πρόβλημα στον Τσίπρα…

Το πρώτο πολιτικό πλεονέκτημα του δημοψηφίσματος είναι ότι, σε αντίθεση με τις εκλογές, στο δημοψήφισμα μπορεί να αθροισθούν πολιτικά οι αντιμνημονιακές ψήφοι. Το ερώτημα που θα κληθούν να απαντήσουν οι ψηφοφόροι είναι εάν αποδέχονται ή όχι το τελεσίγραφο που ουσιαστικά θέτουν οι δανειστές στην Ελλάδα…

Με άλλα λόγια, η απόρριψη του τελεσιγράφου έχει τις προϋποθέσεις να συγκεντρώσει μία άνετη πλειοψηφία του εκλογικού σώματος. Κι αυτό, παρότι η “παράταξη του Μνημονίου” θα σπεύσει να πει πως στην πραγματικότητα η απόρριψη θα οδηγήσει σε έξοδο από την Ευρωζώνη…

Το δεύτερο πολιτικό πλεονέκτημα που έχει το δημοψήφισμα είναι ότι η απόρριψη της επιστροφής στο μνημονιακό μονοπάτι θα ακυρώσει την προπαγάνδα του ευρωιερατείου πως ο ελληνικός λαός έπεσε θύμα των λαϊκιστικών και ανεδαφικών προεκλογικών υποσχέσεων του ΣΥΡΙΖΑ…

Μονόδρομος τα capital controls

Ο πρωθυπουργός δεν επιθυμεί οι σχέσεις με την Ευρωζώνη να φθάσουν στα όρια της ρήξης, επειδή έχει συνείδηση πως αυτό θα είναι επώδυνο για την Ελλάδα. Εάν προκηρύξει δημοψήφισμα θα υποχρεωθεί να επιβάλλει ταυτοχρόνως και ελέγχους στην κίνηση κεφαλαίων για να αποτρέψει το bank run. Αυτό θα έχει πολιτικοεκλογικό κόστος, αλλά στο Μαξίμου εκτιμούν όχι τόσο ώστε να αλλάξει ποιοτικά τον ευνοϊκό συσχετισμό δυνάμεων.

Ο Τσίπρας επιδιώκει έναν έστω και ετεροβαρή συμβιβασμό, αλλά προς το παρόν οι δανειστές δεν του τον δίνουν. Αντ’ αυτού σχεδιάζουν επί χάρτου πτώχευση εντός Ευρωζώνης και άλλα τινά. Εάν συνεχίσουν την ίδια στάση, θα πρέπει να απαντήσει στο εξής δίλημμα: ή να αφεθεί να βουλιάξει στην πολιτικά μη διαχειρίσιμη κατάσταση που θα προκύψει από την αθέτηση πληρωμών και την πρόκληση οικονομικού πανικού, ή να προκηρύξει δημοψήφισμα.

Σύμφωνα με συνεργάτες του, παρότι θα εξαντλήσει όλα τα περιθώρια για να μην αντιμετωπίσει αυτό το δίλημμα. Εάν, όμως, το αντιμετωπίσει θα προκηρύξει δημοψήφισμα. Οι ίδιοι λένε πως το δημοψήφισμα δεν είναι μπλόφα, αλλά η μόνη πολιτική αντίδραση που έχει στα χέρια του ο πρωθυπουργός εάν η άλλη πλευρά εξωθήσει τα πράγματα στα άκρα.