Το “κακό παιδί” της Νέας Δεξιάς ταρακουνά την Αυστρία

Τρίτο το Σοσιαλιστικό Κόμμα (20%) που φαίνεται να διατηρεί τις δυνάμεις του, ενώ οι εκλογές σημαδεύτηκαν από την μεγάλη πτώση των Πρασίνων (φαίνεται να χάνουν κοντά στις πέντε μονάδες) την μικρή άνοδο των φιλελεύθερων του NEOS, αλλά και του Kομμουνιστικού Kόμματος, το οποίο όμως αναμένεται να μην εκλεγεί στο Κοινοβούλιο. Βέβαια, το πραγματικό πολιτικό θρίλερ θα ξεκινήσει την επόμενη μέρα, με τις διαπραγματεύσεις για τον σχηματισμό κυβέρνησης στην Αυστρία.

Προφανώς αυτή θα περιλαμβάνει το Κόμμα της Ελευθερίας (FPO) εξάλλου έχει σχηματίσει κυβέρνηση δύο φορές στο παρελθόν. Μάλιστα, την πρώτη φορά που μετείχε σε κυβέρνηση, το μακρινό 2000, είχαν επιβληθεί κυρώσεις από την ΕΕ στην Αυστρία! Το Κόμμα της Ελευθερίας ήταν το πρώτο κόμμα του ονομαζόμενου “νέου κύματος” της ευρωπαϊκής Άκρας Δεξιάς που μετείχε σε ευρωπαϊκή κυβέρνηση, μαζί βεβαίως με τους “μεταφασίστες” του Τζιανφράνκο Φίνι (πολιτικού “πατέρα” της Τζόρτζια Μελόνι) στην Ιταλία.

Όμως, “κόκκινο πανί” είναι ο αρχηγός του FPO Χέρμπερτ Κικλ που φιλοδοξεί να γίνει «ο καγκελάριος του λαού». Θαυμαστής του Όρμπαν, επικριτής των κυρώσεων κατά της Ρωσίας, αρνητής του εμβολίου και των περιοριστικών μέτρων για τον έλεγχο της πανδημίας και βεβαίως με σκληρή γραμμή στο μεταναστευτικό, ο Κικλ θεωρείται “παρίας” στο εσωτερικό της χώρας, σε βαθμό που ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας (προέρχεται από τους Πράσινους) δήλωσε πως το πιθανότερο είναι να μην τον καλέσει για τον σχηματισμό κυβέρνησης, αν και το κόμμα του Κικλ τερμάτισε πρώτο! Δεν το λες και υπόδειγμα δημοκρατικής ευαισθησίας, όσο και αν ο Κικλ με την ενίοτε εμπρηστική ρητορική του και τις συνωμοσιολογικές αναρτήσεις του απέχει από το “αστικό” προφίλ του μέσου πολιτικού στην Αυστρία.

Εξάλλου μπορεί ο Κικλ να θεωρείται “παρίας” ως πρόσωπο, δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με το κόμμα του, που όπως προαναφέραμε μετείχε δύο φορές στην αυστριακή κυβέρνηση. Τρία είναι, λοιπόν, τα σενάρια: Το Λαϊκό Κόμμα να δεχτεί τελικώς να σχηματίσει κυβέρνηση με καγκελάριο ένα πιο μετριοπαθές πρόσωπο από το FPO, ή ακόμα και να αποδεχτεί τελικώς τον Κικλ καγκελάριο – σε κάθε περίπτωση η κυβέρνηση των δύο θα έχει ισχνή μειοψηφία. Ο Κικλ να υποχωρήσει και να δεχτεί καγκελάριο από τους Λαϊκούς, κάτι που σημαίνει ότι μπορεί να στηρίξει την κυβέρνηση και το NEOS. Τέλος, να σχηματιστεί μία κυβέρνηση “όλων εναντίον του Κικλ”, γεγονός που μακροπρόθεσμα αναμένεται να εκτινάξει τα ποσοστά του FPO, το οποίο θα καταστεί μόνη αντιπολίτευση στην χώρα.

Το σοκ-Χάιντερ στην Αυστρία

Ο Κικλ ως νεολαίος θήτευσε κοντά στον πολιτικό που μπορεί να χαρακτηριστεί ως ένας εκ των κυριότερων εκπροσώπων του πολιτικού ρεύματος που μεσουρανεί σήμερα στην ΕΕ, της Νέας Δεξιάς: Αναφερόμαστε στον Γεργκ Χάιντερ που είχε κάνει την έκπληξη στις εκλογές του 1999 και σχημάτισε κυβέρνηση με το Λαϊκό Κόμμα. Όπως προαναφέραμε, η συμμετοχή του Κόμματος της Ελευθερίας στην κυβέρνηση είχε θεωρηθεί από σύσσωμη την Ευρώπη ως απειλή για την δημοκρατία και τους κοινοβουλευτικούς θεσμούς στην Αυστρία, την οποία είχαν θέσει σε μία ιδιότυπη διπλωματική “καραντίνα”.

Μπορεί σήμερα οι ανησυχίες της ΕΕ τότε για τον Χάιντερ να μοιάζουν υπερβολικές, με την Μελόνι πρωθυπουργό της Ιταλίας (και “αγαπημένη” πλέον σε μεγάλο μέρος του ευρωπαϊκού κατεστημένου) και με πολλά κόμματα της Νέας Δεξιάς να μετέχουν πια σε ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Όμως, αναφερόμαστε σε μία εποχή που στο γαλλικό Εθνικό Μέτωπο μεσουρανούσε ο ανοιχτά αντισημίτης Ζαν Μαρίν Λεπέν, στην δε Γερμανία οι νεοναζί του NPD. Ο δε Χάιντερ δεν είχε αποκηρύξει ανοιχτά το νεοναζιστικό νεανικό παρελθόν του. Είναι χαρακτηριστικό πως ο διεθνής τύπος παρομοίαζε ανοιχτά τον Χάιντερ τότε με τον, επίσης Αυστριακό, Αδόλφο Χίτλερ!

Βέβαια, αν και ο Χάιντερ παρευρίσκονταν συχνά σε συγκεντρώσεις βετεράνων των SS και εμφανίζονταν να υποστηρίζει ορισμένες πολιτικές του εθνικοσοσιαλισμού («για την απασχόληση», όπως ο ίδιος διευκρίνιζε) το κόμμα είχε αστικό προφίλ, κοινοβουλευτική συμπεριφορά και δεν διέθετε παραστρατιωτικές οργανώσεις. Ο δε Χάιντερ τόνιζε δημοσίως πως «η ιδέα της μεγάλης Γερμανίας είναι νεκρή». Ουσιαστικά είχαμε τα τυπικά χαρακτηριστικά ενός σημερινού κόμματος της Νέας Δεξιάς, έστω και αν τότε ο συγκεκριμένος ορισμός ήταν άγνωστος.

Οι σκληροπυρηνικοί ακροδεξιοί θα μπορούσαν να χαρακτηρίσουν το Κόμμα της Ελευθερίας ως «φασίστες με αγκυλωτά σακάκια», όπως αποκαλούσαν οι φανατικοί Ιταλοί νεοφασίστες το κόμμα του (κατά δήλωση του) «μεταφασίστα» Τζιανφράνκο Φίνι, που μετείχε στην τότε κυβέρνηση του Σίλβιο Μπερλουσκόνι. Πάντως, στον αντίποδα της Εναλλακτικής για την Γερμανία και των “Αδελφών” της Μελόνι – που αναπόφευκτα γίνονται συνειρμοί με τον εθνικοσοσιαλισμό και τον φασισμό – οι ιδεολογικές καταβολές της αυστριακής Νέας Δεξιάς δεν έχουν να κάνουν αποκλειστικά με τον Χίτλερ ή τον Μουσολίνι, αλλά και με τον Αυστριακό δικτάτορα Ένγκελμπερτ Ντόλφους.

Ο Ντόλφους, που θυμίζει σε κάποιο βαθμό τον Ιωάννη Μεταξά, δολοφονήθηκε κατά το αποτυχημένο πραξικόπημα των Αυστριακών ναζί το 1934, επειδή είχε αντιταχθεί στο “Anschluss”, την ένωση με την χιτλερική Γερμανία. Η δε στάση που κρατά το FPO στο Ουκρανικό έχει να κάνει και με την μεταπολεμική παράδοση της χώρας στην ουδετερότητα. Δεν είναι τυχαίο που ακόμα και μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η Αυστρία δεν επεδίωξε να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, όπως έπραξαν Φινλανδία και Σουηδία.

Η παγίδα του “proponz”

Το Κόμμα της Ελευθερίας είχε πάντα ως σημείο αναφοράς την παράνομη μετανάστευση, την αντιπαράθεση του με την ΕΟΚ (μετέπειτα ΕΕ), την εναντίωση του αργότερα στον υποχρεωτικό εμβολιασμό και στο lockdown, αλλά αυτό που αποτέλεσε “ούριο άνεμο” στην δυναμική του είναι το “proponz”. “Proponz” είναι ένας αυστριακός ιδιωματισμός που περιγράφει την παραδοσιακή νομή της εξουσίας μεταξύ των μεταπολεμικών κυβερνήσεων συνεργασίας των ιστορικών αυστριακών κομμάτων, των Σοσιαλδημοκρατών και του Λαϊκού Κόμματος.

Για πολλούς Αυστριακούς αποτελεί έναν εκφυλισμένο μηχανισμό συναλλαγής, μία κυνική αναδιανομή αξιωμάτων και δημοσίου χρήματος μεταξύ των δύο κομμάτων. Μάλιστα, το ίδιο το Κόμμα της Ελευθερίας είχε πληρώσει εκλογικά την πρώτη του συμμετοχή σε κυβέρνηση επί Χάιντερ: Γρήγορα ταλανίστηκε από σφοδρές εσωκομματικές συγκρούσεις, που οδήγησαν στην διάσπαση του, στην οποία είχε πρωτοστατήσει ο ίδιος ο Χάιντερ, ιδρύοντας την “Συμμαχία για το μέλλον της Αυστρίας”. Ο θάνατος του σε τροχαίο το 2008, οδήγησε στην παρακμή της “Συμμαχίας” του.

Το Κόμμα της Ελευθερίας γνώρισε εκ νέου άνοδο, με την κρίση του μεταναστευτικού το 2015. Η άνοδος του υποχρέωσε το Λαϊκό Κόμμα σε μία δεξιά στροφή, υπό τον Σεμπάστιαν Κουρτς, ο οποίος επέλεξε να σχηματίσει κυβέρνηση το 2016 με το Κόμμα της Ελευθερίας, αποκλείοντας τους παραδοσιακούς εταίρους του Λαϊκού Κόμματος, τους Σοσιαλδημοκράτες. Οι εξελίξεις έμοιαζαν ευνοϊκές για το “τρομερό παιδί” της αυστριακής Δεξιάς Κουρτς, με την μετέπειτα εμπλοκή του τότε αρχηγού του FPO στο σκάνδαλο “Ibizagate”, που επέφερε οδυνηρές απώλειες στο Κόμμα Ελευθερίας, της τάξης των 10 μονάδων, στις πρόωρες εκλογές του 2019. Ο Κουρτς βιάστηκε να πανηγυρίσει που το περιθωριοποίησε υιοθετώντας την αντιμεταναστευτική του ατζέντα, καθώς υποχρεώθηκε στα τέλη του 2021 σε ταπεινωτική παραίτηση, λόγω εμπλοκής του σε σωρεία σκανδάλων διαφθοράς.

Το Κόμμα της Ελευθερίας υπό τον Κικλ, αφού επανα-συσπειρώθηκε αντιτασσόμενο στο lockdown και τον υποχρεωτικό εμβολιασμό, κατάφερε να πετύχει ιστορική πρωτιά, χάρη στο τρίπτυχο που ενισχύει τα κόμματα της Νέας Δεξιάς στην Ευρώπη: Μεταναστευτικό, Ουκρανικό και οικονομική κρίση. Βέβαια, αυτό δεν σημαίνει ότι θα γίνει ο ίδιος ο “καγκελάριος του λαού” που φιλοδοξεί, ενώ παραμονεύει πάντα η φθορά από το “proponz”, από τις συναλλαγές και τους συμβιβασμούς που είναι υποχρεωμένος να κάνει με το Λαϊκό Κόμμα.