Το κενό στην Κεντροαριστερά και η ανάδυση της “Νέας Δεξιάς”

Από πολιτικής απόψεως το σκηνικό διαμορφώθηκε από την κάλπη της 21ης Μαΐου. Η 25η Ιουνίου απάντησε σε τρία ερωτήματα: Πρώτο και σημαντικότερο εάν η ΝΔ θα αποσπάσει αυτοδυναμία. Δεύτερον, εάν το ΠΑΣΟΚ συνέχιζε την άνοδό του και τρίτον, εάν θα εδραιωνόταν κοινοβουλευτικά η Δεξιά της ΝΔ στις τρεις υπαρκτές εκδοχές της λεγόμενης “Νέας Δεξιάς”.

Αναφορικά με το πρώτο, αν και όλα έδειχναν ότι θα την εξασφαλίσει, το ερώτημα ήταν κρίσιμο, επειδή συνδεόταν με την διακυβέρνηση. Στην πραγματικότητα, το δίλημμα “αυτοδυναμία ή τρίτες εκλογές” που έθεσε ο Μητσοτάκης ήταν πραγματικό και πειστικό. Από τη στιγμή που το ΠΑΣΟΚ, για τους δικούς του πολιτικούς λόγους, απέρριψε κατηγορηματικά κάθε συζήτηση να συμμετάσχει σε κυβερνητικό σχήμα με τη ΝΔ, ήταν αναπόφευκτο η ΝΔ να διατηρήσει ψηλά την εκλογική συσπείρωσή της. Για την οικονομία και την κοινωνία τρίτες διαδοχικές εκλογές και μάλιστα μέσα στον Αύγουστο ήταν απευκταίες. Επιπροσθέτως, στις 21 Μαΐου κατέστη ξεκάθαρο πως –για λόγους που έχουμε ήδη αναλύσει– δεν υπάρχει εναλλακτική λύση στο πρόβλημα της διακυβέρνησης. Κατά συνέπεια, η αυτοδυναμία ήταν σχεδόν δεδομένη.

Το δεύτερο ερώτημα που η κάλπη της 25ης Ιουνίου απάντησε ήταν εάν το ΠΑΣΟΚ θα μπορέσει να εκμεταλλευτεί την καθοδική δυναμική του ΣΥΡΙΖΑ για να κάνει ένα νέο εκλογικό άλμα και να εγγράψει υποθήκες για να αναδειχθεί προοπτικά αξιωματική αντιπολίτευση. Η πολιτική συγκυρία ήταν σχεδόν ιδανική. Η Χαριλάου Τρικούπη, όμως, ναι μεν είχε μία ιστορική ευκαιρία, αλλά στάθηκε ανίκανη να την αξιοποιήσει.

Δεν πρόκειται για πολιτικό ατύχημα. Πρόκειται για πολιτική αδυναμία. Ο Ανδρουλάκης αποδείχθηκε οργανωτικό δαιμόνιο, αλλά πολιτικά ανεπαρκής. Αυτό είχε φανεί από τον Δεκέμβριο του 2021 και μετά. Ενώ κέρδισε άνετα την μάχη για την αρχηγία του ΠΑΣΟΚ, άφησε ανεκμετάλλευτη τη θετική πολιτική δυναμική που είχε δημιουργηθεί σε εκείνες τις ενδοπαραταξιακές εκλογές. Εάν από τότε είχε πάρει πολιτικές πρωτοβουλίες με κατάθεση συγκεκριμένων προτάσεων προς την κατεύθυνση του τρίπτυχου “παραγωγική ανασυγκρότηση, κοινωνική δικαιοσύνη και δημοκρατικός πατριωτισμός”, το ΠΑΣΟΚ θα είχε αποκτήσει πολιτική-εκλογική δυναμική.

Στις 21 Μαΐου 2023 θα προσέγγιζε όχι το 11,5%, αλλά το 16-17% και ίσως μεγαλύτερο ποσοστό, με ό,τι αυτό θα σήμαινε αντιστοίχως για το ποσοστό του ΣΥΡΙΖΑ. Και βεβαίως στις 25 Ιουνίου θα είχε περάσει στη δεύτερη θέση ως αξιωματική αντιπολίτευση. Όπως, λοιπόν, το ΠΑΣΟΚ έχασε την ευκαιρία μετά τον Δεκέμβριο του 2021, έτσι και έχασε την ιστορική ευκαιρία που δημιούργησε το εκλογικό αποτέλεσμα της 21ης Μαΐου. Στις 25 Ιουνίου δεν κατάφερε ούτε να αγγίξει το 12%. Και έχασε τις δύο αυτές ευκαιρίες για τον ίδιο ακριβώς λόγο, επειδή ο Ανδρουλάκης αντιλαμβάνεται την πολιτική με όρους οργανωτικού ελέγχου κι όχι με όρους ιονισμού της κοινωνίας στη βάση ενός καινοτόμου πολιτικού σχεδίου.

Χωρίς αξιωματική αντιπολίτευση

Έτσι όπως διαμορφώθηκε ο πολιτικός-κοινοβουλευτικός συσχετισμός δυνάμεων, έχουμε μία ισχυρή κυβέρνηση, αλλά ουσιαστικά δεν υπάρχει αξιωματική αντιπολίτευση, με την έννοια ότι δεν υπάρχει διεκδικητής της εξουσίας. Ο ΣΥΡΙΖΑ που το 2019 πήρε 31,5%, έπεσε κατακόρυφα τον Μάιο του 2023 στο 20% και τον Ιούνιο στο 17,8%. Μπορεί, λοιπόν, ως δεύτερο κόμμα να είναι τυπικώς αξιωματική αντιπολίτευση, αλλά η απόσταση που χωρίζει τον ΣΥΡΙΖΑ από τη ΝΔ καθιστά τη ΝΔ μοναδικό κόμμα εξουσίας.

Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι μόνο ότι σημείωσε κατακόρυφη πτώση. Το σημαντικότερο είναι ότι δείχνει να έχει πάρει πολιτικά-εκλογικά την κάτω βόλτα, ενώ το ΠΑΣΟΚ είναι ανίκανο να καλύψει το κενό και να επανέλθει ως βασικός εκφραστής της Κεντροαριστεράς. Το πρόβλημα που έχει προκύψει ωθεί πολλούς στον ευρύτερο χώρο να ζητούν μία σύγκλιση των δύο αυτών κομμάτων, με σκοπό τη συγκρότηση μίας μεγάλης κεντροαριστερής παράταξης, ικανής να εκτοπίσει τη ΝΔ του Μητσοτάκη από την εξουσία.

Ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ, όμως, δεν φαίνεται να έχουν τις πολιτικές-ψυχολογικές προϋποθέσεις για ένα “ελληνικό Επινέ”. Με άλλα λόγια, δεν φαίνεται ότι πρόκειται να εισέλθουν σε διαδικασία πολιτικής σύγκλισης, με σκοπό την ανασυγκρότηση του κεντροαριστερού χώρου. Πιθανότερο φαίνεται ότι θα αναλωθούν σε έναν μεταξύ τους –μάλλον άγριο– ανταγωνισμό, με σκοπό την επικράτηση σ’ αυτόν τον χώρο. Και επειδή αυτό πρακτικά σημαίνει ότι θα παραμείνει το υφιστάμενο πολιτικό κενό στην Κεντροαριστερά, δεδομένου ότι η δημιουργία ενός νέου κόμματος για να καλύψει το κενό είναι εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση.

Κατ’ επέκταση, όλα δείχνουν ότι ουσιαστικά αφήνεται και κοινοβουλευτικά και ευρύτερα πολιτικά ελεύθερο το πεδίο στη ΝΔ του Μητσοτάκη να κινηθεί όπως θέλει. Κι αυτό είναι κακό για τη δημοκρατία. Κάθε κυβέρνηση πρέπει να νοιώθει στον σβέρκο της την ανάσα της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Μόνο έτσι κι όχι με λόγια και προτροπές θα αποφύγει φαινόμενα αλαζονείας και καταχρήσεων στην άσκηση της εξουσίας.

Στη Βουλή η “Νέα Δεξιά”

Το τρίτο ερώτημα, που αφορά τη λεγόμενη “Νέα Δεξιά”, απαντήθηκε θετικά στην κάλπη. Είναι ορατό δια γυμνού οφθαλμού πως η αντισυστημική ψήφος ενισχύθηκε περαιτέρω και μάλιστα διοχετεύθηκε κυρίως προς τη δεξιά-ακροδεξιά εκδοχή της. Αν και πολλοί το συνηθίζουν είναι λάθος να τσουβαλιάζουμε κάτω από τον τίτλο “Ακροδεξιά” και τα τρία κοινοβουλευτικά κόμματα που –με όρους γραμμικής πολιτικής ταξινόμησης– κινούνται δεξιότερα της ΝΔ.

Οι “Σπαρτιάτες”, με την έμμεση πλην σαφή σφραγίδα του Κασιδιάρη είναι προφανώς ακροδεξιό κόμμα με έντονες νεοναζί “πινελιές”. Από το εντυπωσιακό ποσοστό τους, μάλιστα, αποδείχθηκε ότι τα φασίζοντα μορφώματα δεν τα πολεμάς με διοικητικούς αποκλεισμούς, αλλά ιδεολογικά και πολιτικά. Γιατί εάν τα πολεμάς με διοικητικούς αποκλεισμούς θα τα βρεις πάλι μπροστά σου με άλλη μορφή.

Από την πλευρά της, η “Ελληνική Λύση” έδωσε δείγματα γραφής στο Κοινοβούλιο την προηγούμενη τετραετία και είναι σημαντικό ότι, παρά τον κομματικό ανταγωνισμό στον εν λόγω χώρο, επιβίωσε άνετα κοινοβουλευτικά. Εισήλθε στη Βουλή και η “Νίκη”, παρά την επίθεση που δέχθηκε από συστημικά ΜΜΕ ότι είναι ακροδεξιό ή και φασιστικό κόμμα που κατάφερε ό,τι κατάφερε λόγω του ρωσικού χρήματος!

Περιττό να σημειώσουμε ότι η προπαγάνδα στιγματισμού της “Νίκης”, που ενορχηστρώθηκε από την ηγεσία της ΝΔ, δεν συνοδεύτηκε από οποιοδήποτε αποδεικτικό στοιχείο. Τί έγιναν, άραγε, οι σχετικές έρευνες της ΕΥΠ και της Αρχής για το Ξέπλυμα; Τί απέδωσαν; Μήπως απλώς έπαιξαν τον προεκλογικό ρόλο τους; Όπως δείχνουν και τα κομματικά κείμενα και οι κατά καιρούς δηλώσεις της ηγεσίας της “Νίκης”, πρόκειται για ένα συντηρητικό, ενδεχομένως και υπερσυντηρητικό κόμμα, με έντονες αναφορές στη θρησκεία και στην ελληνική παράδοση.

ΝΔ και “Νέα Δεξιά”

Στο σημείο αυτό είναι χρήσιμο να σημειώσουμε ότι η ανάδυση τριών διαφορετικών μεταξύ τους κομμάτων δεξιότερα της ΝΔ, οφείλεται και στο γεγονός ότι στην Ελλάδα δεν είχε επέλθει ο διαχωρισμός της “φιλελέ” Κεντροδεξιάς από την λεγόμενη “Νέα Δεξιά” (Λεπέν στη Γαλλία, Σαλβίνι και Μελόνι στην Ιταλία, AFD στη Γερμανία, Τραμπ στις ΗΠΑ κλπ). Η ΝΔ κατάφερε να συγκρατήσει στους κόλπους της τα δύο αυτά διακριτά ρεύματα για λόγους που δεν είναι του παρόντος. Έτσι, ο Μητσοτάκης μπορεί να έχει “εγκλωβισμένους” στο κόμμα του τους ψηφοφόρους αυτής της κατηγορίας και ταυτοχρόνως να αλιεύει από το κέντρο.

Επειδή, όμως, η πολιτική δεν ανέχεται για πολύ χρόνο τα κενά, ξεφύτρωσε στα δεξιά της ΝΔ αρχικά το ΛΑΟΣ του Καρατζαφέρη, το οποίο απαξιώθηκε λόγω της συμμετοχής του στην κυβέρνηση Παπαδήμου. Το κενό κάλυψαν η “Ελληνική Λύση” και η “Χρυσή Αυγή” το κάθε κόμμα με τον τρόπο του. Κι όταν η “Χρυσή Αυγή” διαλύθηκε για τους γνωστούς λόγους, προέκυψαν οι “Σπαρτιάτες”.

Και βεβαίως, η στροφή της ΝΔ επί Μητσοτάκη προς τις μεταμοντέρνες “φιλελέ” απόψεις, άφησε κενό στην εκπροσώπηση ενός υφιστάμενου στην κοινωνία συντηρητικού ρεύματος, με αποτέλεσμα να προκύψει η “Νίκη”. Και επειδή όλα αυτά τα κόμματα προέκυψαν με την ψήφο πολιτών, είναι χρήσιμο να υπογραμμίσουμε ότι όσο πιο πολυφωνική είναι η Βουλή τόσο καλύτερα για τη δημοκρατία μας. Αντιθέτως, η ροπή πολλών σε Αριστερά, Κεντροαριστερά και “φιλελέ” Κεντροδεξιά προς τις απαγορεύσεις βλάπτει την υγεία του δημοκρατικού μας πολιτεύματος.