Το μεταναστευτικό έχει και γεωπολιτική πτυχή…

Η τραγωδία με τους μετανάστες στα ανοιχτά της Πύλου, σε διεθνή χωρικά ύδατα, αφενός έδωσε την αφορμή για να ανοίξει εκ νέου η γνωστή συζήτηση για το μεταναστευτικό. Αφετέρου, όμως, απέδειξε για άλλη μια φορά τη συλλογική ανωριμότητα, αν όχι την ανοησία, που επικρατεί σε μέρος της ελληνικής κοινωνίας. Και επειδή “το ψάρι βρωμάει από το κεφάλι”, το θεμελιακό πρόβλημα είναι η αδυναμία του πολιτικού κόσμου να συμφωνήσει ακόμα και στα βασικά. Κυρίως, όμως, είναι η αδυναμία κατανόησης του ότι πρόκειται για μέρος ενός ευρύτερου γεωπολιτικού παιγνίου, το οποίο μεταξύ άλλων απειλεί σοβαρά και την ελληνική εθνική ασφάλεια.

Θα περίμενε κανείς να επιδεικνύεται μια πιο ρεαλιστική θεώρηση του προβλήματος, χωρίς διεκδίκηση του μονοπωλίου στον ανθρωπισμό. Οι δε αναφορές στο γεωπολιτικό πλαίσιο εντός του οποίου εξελίσσεται αυτό το φαινόμενο είναι αποσπασματικές και με τη μορφή ιδεολογημάτων. Ως αποτέλεσμα, απουσιάζει ένα ρεαλιστικό συμπέρασμα που θα αποτελέσει οδηγό στη χάραξη εθνικής πολιτικής. Η θεωρητικολογία βασιλεύει σε βάρος της ρεαλιστικής θεώρησης μιας πραγματικότητας που απαιτεί τη λήψης άμεσων μέτρων σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.

Οι αιτίες του φαινομένου είναι πολύπλοκες. Η αναφορά στο αποικιοκρατικό παρελθόν και στην εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πόρων της Αφρικής είναι μια πραγματικότητα. Το ίδιο ισχύει και για την αυθαίρετη χάραξη των αφρικανικών συνόρων που έχει γεννήσει κράτη χωρίς εθνική συνοχή που μαστίζονται συχνά από εμφυλίους. Αυτά σε συνδυασμό με την υπανάπτυξη και τους εκρηκτικούς δημογραφικούς δείκτες, εγγυώνται όχι μόνο τη συνέχιση, αλλά και την παρόξυνση του φαινομένου.

Το να επιχειρηματολογεί κανείς όμως, με ιδεοληπτικούς όρους για το πως θα διορθωθούν οι συνέπειες της αποικιοκρατίας, απλώς αποκαλύπτει την απόσταση που τον χωρίζει από τη σημερινή πραγματικότητα. Η ουσία είναι ότι βαδίζοντας προς τα 2 δισεκατομμύρια κατοίκους, με πάνω από τους μισούς να είναι κάτω των 30 ετών, η αφρικανική ήπειρος θα συνεχίσει να αποτελεί πρόβλημα ασφαλείας για την Ευρώπη, κυρίως δε για τις χώρες τους ευρωπαϊκού Νότου.

Η δε τεχνολογική πρόοδος εξασφαλίζει καλή εικόνα για τον τρόπο ζωής της Ευρώπης, με πολλούς Αφρικανούς να τη θεωρούν “Γη της Επαγγελίας”. Από την άλλη πλευρά, όπως αποδεικνύουν οι κοινότητες των Αφρικανών μεταναστών, η πολιτισμική ασυμβατότητα δημιουργεί σοβαρά ζητήματα ενσωμάτωσης στις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Η πίεση για μεταφορά των πολιτισμικών προτύπων των μεταναστών αποδεικνύεται ισχυρότερη από τα προβαλλόμενα σε αυτούς οφέλη μιας κοινωνικής ενσωμάτωσης.

Σκληρό παιχνίδι επιρροής

Η αποικιοκρατία σήμερα συνεχίζεται με μια νέα μορφή, ξανά με έπαθλο τους πλουτοπαραγωγικούς πόρους της Μαύρης Ηπείρου, εμπλέκοντας κυρίως ΗΠΑ, Κίνα και Ρωσία. Οι συγκρούσεις στο εσωτερικό της Αφρικής, συνεπεία της αυθαίρετης χάραξης των συνόρων, χρησιμοποιούνται ως πιόνια στη σκακιέρα αυτού του ανταγωνισμού. Αυτό είναι το στρατηγικό επίπεδο, στο οποίο πρέπει να αναζητηθούν συνεργατικά θεραπείες για τον σταδιακό περιορισμό του μεταναστευτικού φαινομένου. Ιδού πεδίον δόξης λαμπρό για την ΕΕ.

Η πραγματικότητα όμως είναι πολύ διαφορετική. Οι Βρυξέλλες αναλαμβάνουν κάποιες αναπτυξιακές πρωτοβουλίες, χωρίς ιδιαίτερα αποτελέσματα. Στην δε μεσογειακή της περιφέρεια που αποτελεί στρατηγικό επίπεδο για την Ένωση, τα πιόνια του παιγνίου των ισχυρών χρησιμοποιούνται αλλιώς! Η εργαλειοποίηση των απελπισμένων ανθρώπων που αναζητούν μια καλύτερη ζωή είναι ευδιάκριτη.

Το μοιραίο πλοίο των δουλεμπόρων ξεκίνησε από την Αίγυπτο και πέρασε από το Τομπρούκ της ανατολικής Λιβύης, όπου φόρτωσε παράνομους μετανάστες. Η Αίγυπτος δεν απέτρεψε τον απόπλου όπως και η ανατολική Λιβύη που ελέγχεται από τον στρατηγό Χάφταρ. Οι δυο αυτές πλευρές συμμαχούν στο λιβυκό έδαφος. Τα “στραβά μάτια” που έκαναν, θα μπορούσαν να είναι έμμεσα αντίμετρα στην πρωτοβουλία της Ρώμης να υπογράψει νέες συμφωνίες με τη δυτική Λιβύη, η οποία συμμαχεί με την Τουρκία!

Όλως τυχαίως, λίγες ημέρες νωρίτερα είχε μεταβεί στη Λιβύη και ο περιώνυμος Χακάν Φιντάν, πρώην επικεφαλής των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών (MIT) και νυν υπουργός Εξωτερικών. Το γνωστό και μη εξαιρετέο μέλος του ΝΑΤΟ, η Τουρκία, εμφανίζεται ως βασικός υπονομευτής στην εξεύρεση λύσης στο πρόβλημα της Λιβύης, εργαλειοποιώντας με τη σειρά της και εκεί το μεταναστευτικό ζήτημα. Η Συμμαχία από την πλευρά της, παρότι διαπιστώνει το πρόβλημα, αδυνατεί να παρέμβει αποφασιστικά.

Η Λιβύη κατέρρευσε την περίοδο, κατά την οποία εκδηλώνονταν σε χώρες της βόρειας Αφρικής επαναστάσεις, ενώ επέλαυνε η υποστηριζόμενη από το καθεστώς Ερντογάν Μουσουλμανική Αδελφότητα. Το κύμα αυτό τελικά ανασχέθηκε, αλλά η Τουρκία εξακολούθησε να έχει ισχυρή παρουσία στη Λιβύη, αποφασισμένη να διατηρήσει τα ερείσματά της. Η περίπτωση της Λιβύης με την κατάρρευση του καθεστώτος Καντάφι περιείχε σημαντικά διδάγματα για τους Τούρκους.

Ο Μουαμάρ Καντάφι ανατράπηκε παρότι είχε συμφωνήσει να εγκαταλείψει το μη συμβατικό του οπλοστάσιο. Αυτό επηρέασε τις ισορροπίες μέχρι και τη χερσόνησο της Κορέας. Ο θάνατος Καντάφι απέδειξε στη δυναστεία των Κιμ, ότι το πυρηνικό οπλοστάσιο αποτελεί τη μοναδική αποτελεσματική καθεστωτική ασπίδα. Πανομοιότυπο ήταν το μήνυμα που έλαβε και το τουρκικό αυταρχικό καθεστώς, που λίγα χρόνια αργότερα κατηγορούσε τους Αμερικανούς για το πραξικόπημα του Ιουλίου του 2016.

Οι προεκτάσεις του ανταγωνισμού

Πόσοι άραγε θα εκπλαγούν εάν προσεχώς προκύψει μια πυρηνική Τουρκία; Ήδη συμπεριφέρεται ανεξάρτητα, αδιαφορώντας για τη στρατηγική του ΝΑΤΟ. Για να συμφωνήσει σε οτιδήποτε ζητά ανταλλάγματα ακόμα και σε βάρος όλων των υπόλοιπων κρατών-μελών. Μήπως η δυτική συμπεριφορά και οι στρατηγικές της επιλογές έχουν εμμέσως “νομιμοποιήσει” τη σημερινή συμπεριφορά του Ερντογάν; Μήπως τα χειρότερα βρίσκονταν μπροστά μας;

Όλες αυτές οι παράμετροι λείπουν από τη δημόσια συζήτηση στην Ελλάδα. Ακόμα κι όταν υπάρξει αναφορά, οι πολιτική προδιάθεση οδηγεί στο σύνηθες blamegame (παιχνίδι επίρριψης ευθυνών). Η δε πολυπλοκότητα της υπόθεσης δεν βοηθά στην κατανόηση του ζητήματος από τη μεγάλη μάζα του πληθυσμού. Η έλλειψη σοβαρότητας όμως δεν είναι ελληνικό προνόμιο. Διαπιστώνεται και στην αντιμετώπιση του μεταναστευτικού στο επίπεδο της ΕΕ. Η συμφωνία–συμβιβασμός που επιτεύχθηκε σε ευρωπαϊκό επίπεδο δεν αντέχει σε σοβαρή κριτική.

Αν όμως οι Βρυξέλλες έχουν αποτύχει λόγω της πανσπερμίας απόψεων που δεν μπορούν να γεφυρωθούν, πώς είναι δυνατόν σε μια χώρα, που είναι είσοδος για την παράνομη μετανάστευση, όπως η Ελλάδα, να παρουσιάζεται ως επιτυχία το πρόστιμο των 20.000 ευρώ που αποφασίστηκε να πληρώνει εφάπαξ μια χώρα για κάθε μετανάστη που της αναλογεί και αρνείται να τον φιλοξενήσει; Με την καταβολή να μην γίνεται καν προς το κράτος όπου τελικά θα παραμείνει ο μετανάστης, αλλά σε κάποιο ευρωπαϊκό ταμείο που θα χρηματοδοτεί δράσεις για τον τομέα!

Ποια συλλογική αντιμετώπιση μπορεί να υπάρξει όταν οι χώρες εισόδου αντιμετωπίζονται βολικά σαν πάρκινγκ μεταναστών, χωρίς να γίνεται αντιληπτό ότι σε βάθος χρόνου ΕΕ και ΝΑΤΟ πυροβολούν τα πόδια τους, καθώς η στάση τους θα υπονομεύσει νομοτελειακά την ασφάλεια στο εσωτερικό των δυτικών κοινωνιών. Αυτό αποδεικνύει και την παντελή έλλειψη σοβαρότητας σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ενώ αποκαλύπτει και τα όρια της παρεμβατικής δυνατότητας της ΕΕ.

Η Ελλάδα έχει απόλυτη ανάγκη, αφενός να αντιμετωπίσει τα εύπεπτα κηρύγματα των δικαιωματιστών, αφετέρου να χαράξει ελληνοκεντρική στρατηγική, παρότι θα έχει αναφορά στο ευρωπαϊκό και το συμμαχικό πλαίσιο. Αυτό που για την Αθήνα συνιστά κίνδυνο εθνικής ασφαλείας, αποτελεί για την Άγκυρα εργαλείο στην απόπειρα αποσταθεροποίησης της Ελλάδας. Γενικότερα όμως, αυτό αποκαλύπτει, ότι η αποκλειστική προσκόλληση της Ελλάδας σε οποιονδήποτε σύμμαχο, αντιμετωπίζοντάς τον σαν πανάκεια στην επίλυση του προβλήματος ασφαλείας, αποτελεί συνταγή αυτοκαταστροφής.