Το πάλαι ποτέ διαλάμψαν ΠΑΣΟΚ…

Την έχει αυτή την ικανότητα ο χώρος που κάλυψε το ΠΑΣΟΚ — επί καθοριστικά πολλά χρόνια, 1977 μέχρι και 2012 πάντως: από την επιτάχυνση της ωρίμανσης μέχρι την αποσάθρωση 35 χρόνια/δυο γενιές. Δηλαδή ο χώρος του Κέντρου που ζυγιάζεται αριστερά (γιατί εκεί ήταν το κοινωνιολογικό κέντρο βάρους της ελληνικής περιπέτειας πάντως από τον Μεσοπόλεμο τον Βενιζελισμό), πλην μπορούσε και να ασκεί διακυβέρνηση όσο δεξιά απαιτούν οι καιροί. Έχει την ικανότητα να τραβάει επάνω του τη δημόσια προσοχή, ακόμη κι όταν η κεντρική ισορροπία διαμορφώνεται αλλού στο πολιτικό σκηνικό.

Έτσι, το Κόμμα Φιλελευθέρων και η ΕΠΕΚ υπήρξαν μεταπολεμικά πολύ πιο κεντρικοί στις ζυμώσεις μιας εποχής που τους είχε προσπεράσει. Έτσι η αλήστου μνήμης Ένωση Κέντρου και Ένωση Κέντρου-Νέες Δυνάμεις συνέχιζε να απασχολεί και όταν το ΠΑΣΟΚ είχε πάρει την θέση της. Έτσι και τώρα, με την αντιπαράθεση περί την έξωση Βαγγέλη Βενιζέλου από το ΚΙΝΑΛ και περί την επόμενη μέρα του, χερσί μεν Φώφης Γεννηματά, φωνή δε… άσε καλύτερα!

Όσο το πάλαι ποτέ διαλάμψαν ΠΑΣΟΚ θα αναστοχάζεται το αύριο του (8η Ιουλίου 2019), δεν θα μπορεί να αγνοήσει δυο βασικά στοιχεία, ανεξαρτήτως αν το μιντιακό άλεσμα των πραγμάτων θα στέκεται σε άλλα. Ας υπενθυμίζουν οι παλαιότεροι τον ρόλο των Δημητρίου Λαμπράκη, Πάνου Κόκκα, Χρήστου Λαμπράκη, Κίτσου Τεγόπουλου, Γιώργου Κουρή και Σταύρου Ψυχάρη στην πορεία.

Το πρώτο, λοιπόν, στοιχείο είναι ότι το ΠΑΣΟΚ λειτούργησε, παρά τις μετακινήσεις, με κυρίαρχο ρόλο ως αριστερόστροφο, ως εκφραστής αριστερών ευαισθησιών. Πάντως αντι-δεξιών. Η μονόχορδη επίκληση του «η διχοτομία Δεξιά-Αριστερά δεν υπάρχει πια» μπορεί να ακούγεται συχνά. Αυτό δεν σημαίνει ότι και ισχύει.

Δύο πολιτικές κουλτούρες

Το δεύτερο στοιχείο είναι ότι στην τελευταία του φάση χρειάστηκε να συνενώσει δυο πολιτικές κουλτούρες: την παπανδρεϊκή-ριζοσπαστική. Ακόμη και ο Γιώργος Παπανδρέου την έχει την πετριά του ριζοσπαστισμού, όσο κι αν οι συγκρίσεις με την εποχή Ανδρέα το κρύβουν. Ενός ριζοσπαστισμού που οι πολύ-πολύ παλιότεροι ας την αναζητήσουν ήδη στον Γέρο του Ανενδότου και του μπαλκονιού. Η άλλη κουλτούρα είναι η εκσυγχρονιστική, ας πούμε σημιτική. Στην τελευταία συνταίριαξε ιδεωδώς η φιγούρα του Βαγγέλη Βενιζέλου, όσο κι αν ορθώς θυμίζει ότι ξεκίνησε δίπλα στον Ανδρέα της τρίτης φάσης, πλην από ένα σημείο και πέρα ξεχείλισε από το καλούπι.

Η αναμέτρηση με το φάσμα Ζίγδη (ο τελευταίος αρχηγός της Ένωσης Κέντρου της έσχατης παρακμής) είναι βαριά υπόθεση για την Φώφη Γεννηματά. Αλλά και για τους ΚΙΝΑΛίτες συνολικά: διόλου παράξενο που οι τόνοι στις εσωκομματικές διαδικασίες προσγειώθηκαν ταχύτατα και «η εισήγηση της προέδρου εγκρίθηκε ομόφωνα» στην πολυπρόσωπη σύνθεση Κοινοβουλευτικής Ομάδας και του Πολιτικού Συμβουλίου του Κινήματος.

Οι υπολογισμοί ‘επόμενης μέρας’ πάντως, π.χ. η χρησιμότητα του Γιώργου Καμίνη ως φιγούρας άμα τυχόν μη-αυτοδυναμία ΝΔ μετά τις κάλπες, έδινε στην Φώφη όχι απλώς την τρίτη εντολή (ελπίζουμε-ελπίζεται, ιδίως μετά το αποτέλεσμα της Ευρωκάλπης…), αλλά και την υφολογική δυνατότητα να ζητήσει ως όρο συμμετοχής μια κυβέρνηση συνεργασίας να μην έχει επικεφαλής Κυριάκο Μητσοτάκη.

Φαντασθείτε συζήτηση περί Δημήτρη Αβραμόπουλου απέναντι σε Γιώργο Καμίνη, σ’ ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Ή/και την από κοινού υποστήριξη υποψηφίου Προέδρου της Δημοκρατίας ως αντάλλαγμα προσέλευσης στην απώθηση της απλής αναλογικής. Όλοι αυτοί οι υπολογισμοί προσπερνούν την ετυμηγορία της ίδιας της κάλπης της 7ης Ιουλίου. Σε αυτήν και πουθενά αλλού θα μορφοποιηθεί η μοίρα του πάλαι ποτέ διαλάμψαντος ΠΑΣΟΚ.