Το παρόν του μέλλοντός μας δείχνουν οι ΗΠΑ…

Μαζί της παρασύρονται και τα κοσμοθεωρητικά και κοινωνικοπολιτικά ρεύματα – συντηρητισμός, φιλελευθερισμός, σοσιαλισμός – τα οποία μπορεί να γεννήθηκαν και κυριάρχησαν την εποχή της νεωτερικότητας αλλά παρέμειναν, παρότι υπολειμματικά και φθίνοντα, στο επίκεντρο της μετανεωτερικής εποχής. Φυσικά μαζί τους παρασύρονται και όλες οι γνωστές εκφάνσεις τους καλυμμένες πίσω από το πρόθεμα νέο (πχ νέο συντηρητικοί, νέο εργατικοί, νεοφιλελεύθεροι κτλ.) ή το πρόθεμα μετά (πχ μεταδημοκρατία, μεταμοντέρνο, μετά- άνθρωπος, μεταβιομηχανικός κτλ).

Είναι γνωστό ότι το – μετά – μας φέρνει στον νου ένα τέλος και μια αρχή ταυτοχρόνως. Κάτι τελειώνει που το ξέρουμε και αναμένεται ν’ αρχίσει κάτι άλλο στην θέση του, που όμως δεν το γνωρίζουμε ακόμη καλά και όπως όλα τα άγνωστα η τα ευρισκόμενα σ ‘ομιχλώδες τοπίο φοβίζει και συνάμα μαγνητίζει. Η εποχή που χαρακτηρίζεται με το πρόθεμα μετά ολοκληρώνεται σιγά σιγά δεδομένου ότι πλέον όλοι γνωρίζουμε τι χαρακτηρίζουν την εποχή του μετά και έχει έρθει η ώρα να φύγουμε από αυτό το “μετά” που στην αρχή τρόμαζε και έλκυε ταυτόχρονα. (Για όλα αυτά βλέπε: Κώστας Μελάς, Μετά τη “μετά εποχή” τι; Περιοδικό ΦΡΕΑΡ, προσεχή δημοσίευση Ιανουάριος 2025).

«Τελικά που πάμε;» (όπως θα ρωτούσαν ο Γιάννης Κακουλίδης και ο Χάρρυ Κλυνν στην ταινία Made in Greece ). Η απάντηση «στο που πάμε» σιγά αλλά σταθερά αρχίζει να διαγράφεται αχνά-αχνά στον ορίζοντα. Μην την ψάχνεται στα βιβλία επιστημονικής φαντασίας, στους μελλοντολόγους πάσης φύσεως και κάθε καρυδιάς υποτιθέμενους επιστήμονες της οικονομίας. Την απάντηση δίνουν οι ΗΠΑ. Η πραγματικότητα των κοινωνικών διεργασιών στις ΗΠΑ.

Οι ΗΠΑ δείχνουν τον δρόμο

Τελικά οι ΗΠΑ δείχνουν το δρόμο για τις μελλοντικές κοινωνικές εξελίξεις στις χώρες της Δύσης και έστω με κάποια υβριδική μορφή, στις υπόλοιπες χώρες του Πλανήτη. Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με τα πρώτα αλλά σαφή δείγματα του “νέου κόσμου” που ξεδιπλώνεται μπροστά μας. Η εκλογή του Τραμπ δίνει, κατά την άποψή μου, σαφείς απαντήσεις στο ερώτημα που έχει τεθεί στην αρχή αυτού του άρθρου.

Δεν αποτελεί καμία μεγάλη ανακάλυψη, ότι οι ΗΠΑ αποτελούν τον προπομπό των εξελίξεων στο Δυτικό κόσμο δεδομένης της ηγετικής θέσης που κατέχουν. Αλλά ακόμη περισσότερο επειδή δεν ηγούνται απλά, αλλά και ηγεμονεύουν, με την γκραμσιανή έννοια του όρου! Με απλά λόγια τα πολιτιστικά, καλλιτεχνικά και κοινωνικά ρεύματα φθάνουν πια στον υπόλοιπο κόσμο από τις ΗΠΑ. Εκεί γεννιούνται, μεγαλώνουν και στη συνέχεια εξαπλώνονται πρωταρχικά στην Ευρώπη και στη συνέχεια στον υπόλοιπο κόσμο.

Όμως οι εξελίξεις στην οικονομία και στη τεχνολογία με το τεράστιο βάρος τους αποτελούν ίσως περισσότερο “αντικειμενικούς” τους οδηγούς των μελλοντικών εξελίξεων. Εντελώς σύντομα υποστηρίζουμε ότι: Ο καπιταλισμός ως οικονομικό σύστημα συνεχίζει να εξαπλώνεται στα μήκη και στα πλάτη των χωρών του πλανήτη. Ανεξαρτήτως μορφής ανάλογα με το επίπεδο ανάπτυξης των διαφόρων χωρών: Χρηματοπιστωτικός στις χώρες της Δύσης, βιομηχανικός και νομισματικός στις χώρες της Ανατολικής Ασίας, υβριδικός διαφόρων μορφών στις υπόλοιπες χώρες. Χωρίς αντίπαλο!

Όμως η ατμομηχανή του ευρίσκεται στις ΗΠΑ, όπου με την εκλογή Τραμπ λαμβάνει τη μορφή ενός υπερ-καπιταλισμού, χωρίς ρυθμίσεις , χωρίς περιορισμούς, χωρίς κεντρική ρύθμιση της παραγωγής χρήματος, με προσπάθεια αναγνώρισης κεντρικού ρόλου των κρυπτονομισμάτων, με στοιχεία έντονου καουμπόικου εθνικισμού (υπερακόντιση της ιδιαιτερότητας του αμερικανικού έθνους) και παλαιού μερκαντιλισμού, καθώς και άμεση συνεργασία με τις εταιρίες Τεχνικής Νοημοσύνης με στόχο να μην καταστεί δυνατόν και να παρακαμφθεί η οποιαδήποτε παρέμβαση ηθικού η πολιτικού χαρακτήρα προκειμένου να την ελέγξει ή να την περιορίσει. Ενός υπερ-καπιταλισμού που συντονίζεται με ισχυρές ακροδεξιές απόψεις, στέλνοντας οτιδήποτε το δημοκρατικοφιλελεύθερο στα χρονοντούλαπα της ιστορίας και στις ελληνικές καλένδες.

Πρόκειται για μια πορεία μετάβασης προς τον καισαρισμό που σημαίνει ότι η Ιστορία επιστρέφει, με μια ριζική αλλά άμορφη αποσυμπύκνωση του Πολιτικού, στη βιολογική εξέλιξη, ζωοποιείται, αφού μοιάζει να έχουν εξαφανισθεί τα πολιτικά προβλήματα και να προέχουν οι καθαρώς οικονομικοί, ήτοι ζωώδεις ανταγωνισμοί, η επικυριαρχία των οποίων όμως θα οδηγήσει πιθανότατα σε μια νέα έξαρση και πύκνωση του πολιτικού.

Δασμοί και Παναμάς

Δείγματα, ρητορικά, για την ώρα έχουμε αρκετά. Αναφέρω δύο εξ αυτών: Πρώτον, ο εκλεγμένος πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ απείλησε την ΕΕ με «ατελείωτους» δασμούς, εάν δεν αγοράσει μεγάλες ποσότητες πετρελαίου και φυσικού αερίου από τις ΗΠΑ. «Είπα στην Ευρωπαϊκή Ένωση ότι πρέπει να αντισταθμίσει το τεράστιο εμπορικό έλλειμμα με τις Ηνωμένες Πολιτείες με μεγάλες αγορές πετρελαίου και φυσικού αερίου μας, διαφορετικά θα είναι ατελείωτοι οι δασμοί!», έγραψε σε ανάρτησή του στο Truth Social.

Δεύτερον, «Τα τέλη που χρεώνει ο Παναμάς είναι γελοία, λαμβάνοντας ιδίως υπ’ όψιν την απίστευτα γενναιόδωρη στάση των ΗΠΑ έναντι του Παναμά», έγραψε ο Τραμπ στην ανάρτησή του στην πλατφόρμα Truth Social. Η γενναιοδωρία των ΗΠΑ «δεν προσφέρθηκε για να ωφεληθούν άλλοι, αλλά σε ένδειξη της συνεργασίας μας με τον Παναμά. Εάν δεν τηρηθούν οι αρχές, από ηθικής και νομικής πλευράς, αυτής της μεγαλόψυχης χειρονομίας προσφοράς, τότε θα απαιτήσουμε η διώρυγα του Παναμά να μας επιστραφεί πλήρως, ασυζητητί».

Τη μορφή και το περιεχόμενο που θα πάρει αυτή η νέα έξαρση και πύκνωση του Πολιτικού είναι το ζητούμενο. Προφανώς θα είναι έμπλεη τεχνολογικού, εκχρηματισμένου και ακροδεξιού (δες το ρόλο του Μασκ και των Κρυπτονομισμάτων) περιεχομένου και θα στερείται παντελώς άλλων χαρακτηριστικών.

Η χαμένη λαϊκή υποκειμενικότητα (την οποία η πλειοψηφία των Αμερικανών ψηφοφόρων των “πολιτειών της σκουριάς” (Rush Belt) θεωρούν ότι θα τους την προσφέρει ο έχων γνωστή ιστορία σχεδόν 80 ετών δισεκατομμυριούχος του Μανχάταν…) , η κατάργηση του δημόσιου χώρου και ο ευτελισμός του καθετί που απλά αναφέρεται ως δημόσιο, συμπαρασύρει τον μέχρι σήμερα υπάρχοντα δικαιϊκό και πολιτικό πολιτισμό, ο οποίος παρά τις ελλείψεις και τα προβλήματά του αποτελούσε ένα πρόχωμα στη κατακλυσμιαία επίθεση του αδηφάγου κεφαλαίου, απόλυτος υπηρέτης είναι ο επερχόμενος πρόεδρος.

Συγχρόνως, ίσως το σημαντικότερο, συνεισφέρουν τα μέγιστα, στη μετάλλαξη του λαού σε κατακερματισμένη κοινή γνώμη, στο πέρασμα από την εξέγερση των μαζών στον ατομικό ναρκισσισμό, στη λατρεία του εφήμερου, στον ολοκληρωτισμό μιας ελευθερίας χωρίς ισότητα και χωρίς αδελφοσύνη. Τελικά στη δημιουργία ενός κατακερματισμένου ατόμου!

Το προσεχές μέλλον διαγράφεται εμφανώς μέσα σε αυτό το πλαίσιο. Η ζωή προχωράει «δίχως να κοιτάει τη δικιά σου μελαγχολία». Είναι η εποχή που “οι πάνω” ή η ολιγαρχία του πλούτου (τα «μαύρα μυρμήγκια» του Χ. Θορώ) επιχειρούν (απλά;) να επιβληθούν πλήρως ,με τρόπο αναίσχυντο και απροκάλυπτο, στο πλήθος “των κάτω” (τα “κόκκινα μυρμήγκια”).