Το “πείραμα Κασσελάκη” και η επόμενη ημέρα στην Κεντροαριστερά

Σύμφωνα με το εκλογικό αποτέλεσμα της περασμένης Κυριακής στον ΣΥΡΙΖΑ, οι πιθανότητες να μην εκλεγεί ο εξ Αμερικής υποψήφιος είναι αμελητέες, γεγονός που σημαίνει ότι το “πείραμα Κασσελάκη” μπαίνει σε νέα φάση από αύριο. Οι δύο υποψήφιοι έχουν περίπου ισοδύναμες “εφεδρείες” (πάνω από 8%), στις οποίες μπορούν να υπολογίζουν στον δεύτερο γύρο, αλλά ο εξ Αμερικής υποψήφιος έχει προβάδισμα εννέα μονάδων, το οποίο είναι μάλλον απίθανο να υπερκαλυφθεί.

Είναι δεδομένο πως σχεδόν όσοι ψήφισαν τον Τσακαλώτο και οι περισσότεροι από τους λίγους (1,5%) που ψήφισαν τον Τζουμάκα θα κατευθυνθούν στην Αχτσιόγλου. Αντιστοίχως οι ψηφοφόροι του Παππά κατά κανόνα θα κατευθυνθούν στον Κασσελάκη. Και σ’ αυτό, βεβαίως, συμβάλει η δήλωση του Παππά ότι τον υποστηρίζει. Αν, μάλιστα, στα παραπάνω προσθέσουμε και την εκλογική δυναμική που δημιούργησε το αποτέλεσμα του πρώτου γύρου, είναι ξεκάθαρο ότι ο εξ Αμερικής αλεξιπτωτιστής είναι το μεγάλο φαβορί.

Θεωρητικά, βεβαίως, θα μπορούσε να προκύψει η ανατροπή, την οποία επιδιώκει το επιτελείο της Αχτσιόγλου, εάν συντρέξουν ταυτοχρόνως οι εξής δύο προϋποθέσεις: Πρώτον, εάν οι μισοί και πλέον από τους νέους ψηφοφόρους που πήγαν στις κάλπες της περασμένης Κυριακής για να ψηφίσουν τον Κασσελάκη για τον οποιονδήποτε λόγο δεν πάνε σήμερα να ψηφίσουν. Δεύτερον, κάποιοι από όσους είχαν πάει να ψηφίσουν τον Τσίπρα στην παλαιότερη ενδοπαραταξιακή εκλογή και απείχαν από τις κάλπες της περασμένης Κυριακής πάνε και κατά κανόνα ψηφίσουν την Αχτσιόγλου.

Πόσο ρεαλιστικό είναι αυτό το σενάριο; Είναι λογικό να υποθέσουμε πως όσοι πήγαν για να εγγραφούν μέλη στον ΣΥΡΙΖΑ και να ψηφίσουν τον Κασσελάκη κατά κανόνα θα ξαναπάνε στις κάλπες για να τον εκλέξουν, δεδομένου ότι το κλίμα σκληρής εσωκομματικής σύγκρουσης όχι μόνο πολώνει, αλλά και κινητοποιεί. Το ενδεχόμενο κάποιοι να μην πάνε στις κάλπες, επειδή έχουν προεξοφλήσει ότι είναι δεδομένη η εκλογή του έχει συρρικνωθεί, λόγω ακριβώς αυτής της σύγκρουσης.

Κριτήριο η συμμετοχή

Αναφορικά με όσους είχαν συμμετάσχει στην εκλογή του Τσίπρα και δεν ψήφισαν την περασμένη Κυριακή, γιατί να υποθέσουμε πως εάν κάποιοι σήμερα πάνε στις κάλπες θα ψηφίσουν μόνο Αχτσιόγλου; Προφανώς, κατά κανόνα δεν πήγαν στις κάλπες την περασμένη Κυριακή, επειδή είναι απογοητευμένοι και έχουν πάρει αποστάσεις. Πιθανότατα κάποιοι ούτε καν να ψήφισαν ΣΥΡΙΖΑ στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές. Όση κινητοποίηση κι αν κάνει το επιτελείο της Αχτσιόγλου, λοιπόν, πόσους μπορεί να προσθέσει; Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις όχι τόσους όσους απαιτούνται για να αλλάξει ο συσχετισμός δυνάμεων. Μπορεί, λοιπόν, το στρατόπεδο της Αχτσιόγλου να ελπίζει σε ένα θαύμα, αλλά η εκλογική αριθμητική δεν στηρίζει αυτές τις ελπίδες.

Τις παραμονές του πρώτου γύρου ήταν σαφές πως το “πείραμα Κασσελάκη” θα κρινόταν από τον αριθμό των πολιτών που θα ψήφιζαν και ειδικότερα από το εάν θα ψήφιζαν πολίτες που δεν είχαν ψηφίσει στην εκλογή του Τσίπρα. Ήταν, λοιπόν, εξαρχής σαφές πως η μικρή συμμετοχή ευνοούσε την Αχτσιόγλου, ενώ η μεγάλη και μάλιστα με την συμμετοχή νέων τον Κασσελάκη. Όταν, λοιπόν, το μεσημέρι της περασμένης Κυριακής είχε φανεί πως περίπου το 25% των ψηφισάντων δεν είχαν ξαναψηφίσει, ήταν σαφές πως ο “αλεξιπτωτιστής” είχε εκλογική δυναμική, η οποία θα ανέτρεπε το στατικό πλεονέκτημα της αντιπάλου του.

Δύο είναι οι αιτίες που ερμηνεύουν την επέλαση Κασσελάκη. Η πρώτη έχει να κάνει με τις εσωκομματικές αντιθέσεις. Είναι εξόφθαλμο πως ο Τσίπρας τουλάχιστον άναψε το “πράσινο φως” στην υποψηφιότητα Κασσελάκη. Για την ακρίβεια, υπάρχουν αποχρώσες ενδείξεις πως την υποβοήθησε παρασκηνιακά. Είναι, άλλωστε, κοινό μυστικό ότι είναι ενοχλημένος με την άλλοτε ευνοούμενή του. Μην ξεχνάμε ότι η Αχτσιόγλου οφείλει την εκτίναξή της στην εσωκομματική ιεραρχία σχεδόν αποκλειστικά στον Τσίπρα.

Το “πείραμα Κασσελάκη”

Η παραπάνω αιτία, ωστόσο, ήταν αναγκαία, αλλά όχι και ικανή συνθήκη για την πρωτιά Κασσελάκη. Η καθοριστική αιτία, η ικανή συνθήκη, είναι η αντίφαση που υπήρχε τα τελευταία 10-12 χρόνια ανάμεσα στον “μικρό ΣΥΡΙΖΑ” και στον “μεγάλο ΣΥΡΙΖΑ”, δηλαδή ανάμεσα στον κομματικό μηχανισμό της Κουμουνδούρου, που συγκέντρωνε 3-4% και στην εκλογική βάση που συσσωρεύθηκε λόγω της μνημονιακής κρίσης, αποτελούμενη κατά κανόνα από πρώην ψηφοφόρους του καταρρέοντος ΠΑΣΟΚ.

Το κομματικό ιερατείο της Κουμουνδούρου ήθελε τις ψήφους των κεντροαριστερών, αλλά δεν ήθελε τους ίδιους εντός του ΣΥΡΙΖΑ, θεωρώντας ότι θα “μόλυναν” την “αριστερή καθαρότητά” του. Όπως είχε γράψει εύστοχα η Νεφέλη Λυγερού εκείνη την εποχή «ήταν πιο εύκολο να σε δεχθούν στο Χάρβαρντ παρά σε τοπική οργάνωση του ΣΥΡΙΖΑ!». Ο Τσίπρας μπορεί να μίλησε για πολιτικό άνοιγμα στην Κεντροαριστερά, αλλά είτε επειδή δεν τόλμησε, είτε επειδή ούτε ο ίδιος το πολυπίστευε, το βήμα έμεινε μετέωρο. Έγιναν κάποιες μετεγγραφές στελεχών του ΠΑΣΟΚ, αλλά μέχρις εκεί.

Η εν λόγω αντίφαση είχε επικαλυφθεί από την πολιτική δυναμική του ΣΥΡΙΖΑ μέχρι και το 2015, αλλά εμφανίσθηκε στη συνέχεια και επηρέασε το εκλογικό αποτέλεσμα το 2019. Κι αν τότε η επέλαση του Μητσοτάκη είχε σπρώξει πολλούς δυσαρεστημένους να ξαναψηφίσουν ΣΥΡΙΖΑ (31,5%), αλλά εκφράστηκε ξεκάθαρα στις διαδοχικές εκλογές του 2023. Το ποτήρι της πολιτικής απογοήτευσης είχε ξεχειλίσει και μεγάλο τμήμα των πρώην ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ που είχαν εκτοξεύσει εκλογικά τον ΣΥΡΙΖΑ άρχισαν να τον εγκαταλείπουν από το 2019 και τον εγκατέλειψαν μαζικά το 2023. Όλα, μάλιστα, έδειχναν ότι οι εκλογικές διαρροές θα συνεχίζονταν.

Κλίμα ήττας και απογοήτευσης

Σ’ αυτό το κλίμα ήττας, πολιτικής απαξίωσης και εκλογικής συρρίκνωσης εκδηλώθηκε το “πείραμα Κασσελάκη”, προκαλώντας ένα επικοινωνιακό τσουνάμι, το οποίο με τη σειρά του αλλάζει ριζικά το κλίμα αδιαφορίας για το ποιος θα είναι ο επόμενος αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ. Ο “αλεξιπτωτιστής” μπήκε στο γήπεδο με τον ισχυρισμό ότι μόνο αυτός μπορεί να νικήσει τον Μητσοτάκη. Στους απογοητευμένους ψηφοφόρους, η επαγγελία του λειτούργησε σαν “μάνα εξ ουρανού”.

Η δυναμική της υποψηφιότητας Κασσελάκη άρκεσε για να βγάλει στην επιφάνεια όχι μόνο το πόσο εύθραυστη είναι η ενότητα του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και το πόσο έχει απογοητεύσει τους ψηφοφόρους το ιερατείο της Κουμουνδούρου, τα μέλη του οποίου θεωρούν τους εαυτούς τους “ιδιοκτήτες” του κόμματος. Και ως εκ τούτου θεωρούν τον Κασσελάκη όχι απλώς “αλεξιπτωτιστή”, αλλά και “εισβολέα”, σχεδόν πολιτικό μίασμα! Εξ ου και μετά τον αρχικό αιφνιδιασμό έχουν επιδοθεί σε δημόσια πολεμική, το ύφος και η οξύτητα της οποίας καθιστά σχεδόν αδύνατη τη συνύπαρξη στο ίδιο κόμμα την επόμενη ημέρα.

Η ειρωνεία της υπόθεσης είναι ότι τα ίδια στελέχη που μιλούσαν για “Πρέσπες του Αιγαίου” και ειρωνεύονταν όσους αποκαλούσαν την “ΤΔΒΚ” ψευδοκράτος, σχίζουν τώτα τα ιμάτιά τους, επειδή ο Κασσελάκης το αποκάλεσε “κρατίδιο”! Αν και προσωπικά είμαι ιδιαιτέρως επιφυλακτικός για τις αντιλήψεις του στα εθνικά θέματα –αρχής γενομένης από τη θέση του για επαγγελματικό στρατό– δεν μπορώ να μην επισημάνω την υποκρισία του κατά κανόνα εθνομηδενιστικού ιερατείου της Κουμουνδούρου.

Είπε τι κόμμα θέλει

Αξίζει, πάντως, να υπογραμμιστεί ότι ο εξ Αμερικής υποψήφιος ήταν αρκετά ειλικρινής, αφού εξαρχής ξεκαθάρισε την πρόθεσή του να αλλάξει ποιοτικά τον ΣΥΡΙΖΑ. Στο συνέδριο είπε ευθέως ότι όποιος επιθυμεί να είναι ένα πούρο ριζοσπαστικό αριστερό κόμμα δεν πρέπει να τον ψηφίσει, αφού ο ίδιος επιδιώκει να συγκροτήσει μία ευρεία κεντροαριστερή παράταξη. Με άλλα λόγια, δεν παραπλάνησε κανένα.

Το τι θα συμβεί από αύριο, εάν εκλεγεί ο Κασσελάκης, δεν είναι δύσκολο να το φανταστούμε. Με βάση τα έως τώρα, το πιθανότερο είναι η εσωκομματική αντιπολίτευση να κινηθεί εχθρικά προς το νέο πρόεδρο με σκοπό να τον αποσταθεροποιήσει. Κεντρικός στόχος της να ελέγξει το επικείμενο συνέδριο, ώστε να ναρκοθετήσει πολιτικά το “πείραμα Κασσελάκη”. Η πρώτη δοκιμασία του είναι να εδραιωθεί στην ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ και να ελέγξει τον κομματικό μηχανισμό.

Ο νέος πρόεδρος δεν έχει ερείσματα στον κομματικό μηχανισμό, από όπου θα προκύψουν οι σύνεδροι. Το κενό αυτό αναμένεται να το καλύψει ο Παππάς και τα άλλα κομματικά στελέχη της άλλοτε “προεδρικής πτέρυγας”, που έχουν συνταχθεί με τον Κασσελάκη. Ο Παππάς είναι ο δεύτερος μεγάλος κερδισμένος. Ενώ μετά την καταδίκη του είχε φανεί να χάνει πολιτικό έδαφος, τώρα πλέον εδραιώνεται ως κεντρικός παίκτης στον ΣΥΡΙΖΑ.

Πολιτικό ριγκ το συνέδριο

Είναι δεδομένο πως το συνέδριο, όποτε κι αν συνέλθει, θα μετατραπεί σε πολιτικό ριγκ, με πιθανότερη κατάληξη να προκύψει εκεί η διάσπαση. Η Αχτσιόγλου είχε τη δυνατότητα να ενταχθεί στο “πείραμα Κασσελάκη” ως Νο2, αλλά την “κλώτσησε” με την επιθετική δήλωσή της το βράδυ της περασμένης Κυριακής. Προφανώς, όσοι την στηρίζουν της έχουν υποσχεθεί πως θα είναι η πρόεδρος του νέου κόμματος που πιθανώς θα ιδρύσουν μετά τη διάσπαση, αλλά δεν είναι ξεκάθαρο τι τελικώς θα επιλέξει η ίδια.

Ένα τέτοιο κόμμα εκτιμώ ότι δεν έχει τύχη. Μπορεί να επιβιώσει ως μικρό περιθωριακό κόμμα, αλλά είναι ορατό δια γυμνού οφθαλμού ότι δεν μπορεί να έχει πολιτική δυναμική για κάτι περισσότερο. Αντιθέτως, ο Κασσελάκης, με όχημα πλέον έναν πιο συνεκτικό ΣΥΡΙΖΑ –εάν βεβαίως τον θέσει υπό τον έλεγχό του– είναι δεδομένο πως θα βάλει πλώρη γι’ αυτό που είχε εξαρχής επαγγελθεί: να συγκροτήσει μία ευρεία κεντροαριστερή παράταξη, ικανή να εκτοπίσει τη ΝΔ του Μητσοτάκη από την εξουσία.

Τον Κασσελάκη ευνοεί το γεγονός ότι το ΠΑΣΟΚ του Ανδρουλάκη δεν κατάφερε να εκμεταλλευθεί την ιστορική ευκαιρία της εκλογικής συρρίκνωσης του ΣΥΡΙΖΑ, με αποτέλεσμα σήμερα να “σέρνεται” εκλογικά και πολιτικά. Ειδικά εάν στις ευρωεκλογές ο ΣΥΡΙΖΑ ανακάμψει, θα εκδηλωθεί εισροή ψηφοφόρων από το ΠΑΣΟΚ, η οποία με τη σειρά της θα δημιουργήσει μία δυναμική επανασυσπείρωσης του κεντροαριστερού χώρου. Μέχρι τότε, όμως, ο Κασσελάκης οφείλει να αποδείξει ότι μπορεί να σταθεί ως πολιτικός αρχηγός. Η επικοινωνιακή ικανότητά του δεν μπορεί να κρύψει την πολιτική απειρία του. Κι αυτή θα φανεί όταν σύντομα θα βρεθεί αντιμέτωπος με δύσκολες ερωτήσεις.