Το σενάριο των 10 υπουργείων και ο ανασχηματισμός

Ο επικείμενος ανασχηματισμός, σύμφωνα με την τρέχουσα πολιτική φιλολογία, δίνει αφορμή για στοχασμό πάνω στη δομή της κυβέρνησης. Είναι γνωστό ότι τα τεράστια σχήματα των μεταπολιτευτικών κυβερνήσεων, κυρίως στην περίοδο της αμεριμνησίας, υπηρέτησαν κομματικές σκοπιμότητες και ισορροπίες και όχι τις πραγματικές ανάγκες της χώρας. Η τακτική αυτή ενίσχυσε τον αποσυντονισμό, την κατάλυση της ιεραρχίας, την γραφειοκρατία και την αναποτελεματικότητα, ενώ λειτούργησε ως απορρυθμιστής της δημόσιας διοίκησης.

Οι τραγικές εμπειρίες της εθνικής χρεοκοπίας, των μνημονίων και των πρόσφατων μεγάλων καταστροφών, σε συνδυασμό με την επικείμενη έξοδο από το πρόγραμμα και την ανάγκη υψηλών ρυθμών ανάπτυξης επιβάλουν τη μείωση των υπουργείων από 22 (αν συνυπολογίσουμε τον αντιπρόεδρο και τους τρεις υπουργούς Επικρατείας) σε δέκα. Βέβαια, ένα τέτοιο σενάριο απαιτεί τρεις βασικές προϋποθέσεις:

Πρώτον, ότι διαθέτεις στην ουσία δέκα υπερυπουργούς με ηγετικά προσόντα και κοινωνικό βάρος. Επίσης ότι διαθέτουν μεγάλη πολιτική και ευρωπαϊκή εμπειρία και επαρκή τεχνική κατάρτιση, ώστε να μπορέσουν να διαχειριστούν τις προκλήσεις.

Δεύτερον, ότι υπάρχει η ακλόνητη πολιτική βούληση να προχωρήσεις στην οργανική ενοποίηση των υπουργείων εντός εξαμήνου και στην κτιριακή ενοποίηση εντός 12μήνου, διότι ουδέποτε στην αναδιανομή χαρτοφυλακίων και αρμοδιοτήτων δεν έγιναν ουσιαστικές ενοποιήσεις.

Τρίτον, ότι διαθέτεις ένα ενισχυμένο Γραφείο Πρωθυπουργού με ένα μόνο υπουργό Επικρατείας και ισχυρό Γραμματέα Υπουργικού Συμβουλίου, το οποίο εκτός από επιτελικό ρόλο, θα λειτουργεί και ως δεξαμενή σκέψης και σχεδιασμού, παραγωγής και επεξεργασίας ιδεών. Η οργάνωση ενός σύγχρονου Γραφείου Πρωθυπουργού που θα είναι τρία βήματα μπροστά από την κυβέρνηση, αποτελεί μια αυτόνομη ξεχωριστή υπόθεση που δεν είναι του παρόντος.

Θα τους βρει στην κοινωνία

Υπό τις παρούσες συνθήκες ο Αλέξης Τσίπρας δεν διαθέτει δέκα τέτοια πρόσωπα που να κάνουν για δεκαοκτώ. Μπορεί όμως να προσπαθήσει να τα βρει στην κοινωνία, ίσως και στον χώρο της ευρύτερης κεντροαριστεράς, με τις δέουσες βέβαια πολιτικές εγγυήσεις προς αυτά. Επίσης, μέχρι να «δέσουν» τα δέκα υπουργεία μπορεί να διατηρήσει σε αυτή τη φάση τον αριθμό των 50 προσώπων που σήμερα συγκροτούν την κυβέρνησή του με λιγότερους όμως αναπληρωτές υπουργούς και περισσότερους υφυπουργούς.

Μία ορθολογική ενοποίηση υπουργείων που θα μπορούσε να αυξήσει την αποτελεσματικότητα των πολιτικών τους μπορεί να είναι η ακόλουθη:

Πρωθυπουργός – Γραφείο Πρωθυπουργού – υπουργός Επικρατείας – Γραμματέας Υπουργικού Συμβουλίου – Κυβερνητικός Εκπρόσωπος

1. Υπουργείο Εσωτερικών στο οποίο πέρα από την Προστασία του Πολίτη, το Μακεδονίας-Θράκης, την πολεοδομία-χωροταξία, ενσωματώνονται τα χαρτοφυλάκια της Διοικητικής Μεταρρύθμισης, Νησιώτικης Πολιτικής, Μεταναστευτικής Πολιτικής και Θρησκευμάτων.
2. Υπουργείο Εξωτερικών
3. Υπουργείο Εθνικής Άμυνας
4. Υπουργείο Οικονομικών
5. Υπουργείο Δικαιοσύνης
6. Υπουργείο Ανάπτυξης στο οποίο ενσωματώνονται η βιομηχανική πολιτική και η πολιτική έρευνας & τεχνολογίας, καθώς και τα υπουργεία Ενέργειας & Περιβάλλοντος, Υποδομών & Μεταφορών, Ψηφιακής Πολιτικής, Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων, Ναυτιλίας και Τουρισμού.
7. Υπουργείο Εργασίας & Κοινωνικής Ασφάλισης
8. Υπουργείο Υγείας
9. Υπουργείο Παιδείας & Αθλητισμού
10. Υπουργείο Πολιτισμού

Οι υπουργοί στα δύο υπερυπουργεία, το Εσωτερικών και το Ανάπτυξης, μπορούν ενδεχομένως να φέρουν και τον τίτλο του αντιπροέδρου της κυβέρνησης και να ορίζουν αυτοί τον αναπληρωτή τους που βέβαια θα έχει και κάποια από τις αρμοδιότητες. Οι τεχνολογικές εφαρμογές σε συνδυασμό με τις αναγκαίες τομές που πρέπει να γίνουν στην δημόσια διοίκηση και στη συρρίκνωση της γραφειοκρατίας μπορούν να στηρίξουν μία τέτοια τομή.