Το τρίγωνο Ελλάδα-ΗΠΑ-Τουρκία κρύβει παγίδες

Πολλοί πέταξαν τη σκούφια τους και η κυβέρνηση ένιωσε ευτυχής για τη φιλική διάθεση του Μπάϊντεν που είπε στον Μητσοτάκη «άμα έχεις πρόβλημα πάρε με στο τηλέφωνο». Δεν ξέρουμε αν και τι του απάντησε ο πρωθυπουργός, δυστυχώς. Καταλάβαμε, όμως, ότι παρά την ημίωρη κουβέντα τους, ο Αμερικανός πρόεδρος έφυγε αφήνοντας εκκρεμότητες ενώ και ο Μητσοτάκης δεν είχε  σαφή εικόνα για το τι θα έκανε ο Μπάϊντεν “αν είχαμε πρόβλημα”, αν δηλαδή προκύψει πρόβλημα στο τρίγωνο Ελλάδα-ΗΠΑ-Τουρκία.

Ελπίζουμε ότι σημειώθηκε κάποια μεγαλύτερη πρόοδος απ’ όταν, για παράδειγμα, ζήτησε ο Τσίπρας (ήταν ακόμα αξιωματική αντιπολίτευση) να συναντήσει τον Μπάϊντεν, αντιπρόεδρο τότε του Ομπάμα. Ο Μπάϊντεν, θυμίζω, είχε πει στον Έλληνα επιχειρηματία που μεσολάβησε για τη συνάντηση: «να έρθει να με δει, αλλά να πούμε και καμιά κουβέντα γιατί όσοι έρχονται μου γλείφουν τα παπούτσια». Αυτή ήταν η γνώμη του νυν προέδρου των ΗΠΑ για τους Έλληνες πολιτικούς. Υποτιμητικά μας βλέπουν ακόμα και σήμερα χαμηλόβαθμοι πρώην αξιωματικοί (και νυν ιδιώτες) που υπηρέτησαν εδώ, όπως ο Ρομπ Παλμ (πρώην ακόλουθος Άμυνας των ΗΠΑ) που ως γνωστόν μας αποκαλεί “ζητιάνους”.

Τα ωραία λόγια του Μπάϊντεν κολακεύουν αλλά δεν χορταίνουν. Ιδίως όταν οι ΗΠΑ δεν αφήνουν κανένα παραπονεμένο. Για παράδειγμα, ενώ ο Μπάϊντεν μας άφηνε τα τηλέφωνά του για ώρα ανάγκης, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μπλίνκεν, μετά τη συνάντησή του με τον Τσαβούσογλου, δήλωσε ευχαριστημένος επειδή, λέει, η Τουρκία «κρατάει τα πλοία της εκτός περιοχής που διεκδικούν άλλοι».

Δηλαδή, εμείς διεκδικούμε περιοχές (στο Αιγαίο) που ανήκουν στην Τουρκία, αλλά οι Ερντογάν και Τσαβούσογλου κρατούν τα πλοία τους εκτός περιοχής για να σώσουν την ειρήνη. Για ποιες δυσκολίες άραγε θα τηλεφωνήσει ο Μητσοτάκης στον Αμερικανό Πρόεδρο; Και ο Μπάϊντεν, ανεξάρτητα από τις επιθυμίες του, έχει δυνατότητες να διευθετήσει τις ελληνικές δυσκολίες;

Διπλό παιχνίδι και παγίδες

Η Τουρκία κινείται στο πολύ γλιστερό έδαφος μιας ευρύτατης περιοχής, από τη Μέση Ανατολή ως τον Καύκασο και τη Ρωσία, όπου οι ΗΠΑ μάλλον χάνουν παρά κερδίζουν έδαφος. Η οικονομία της Τουρκίας καταρρέει, αλλά η Κίνα προσφέρεται για σημαντικές συμφωνίες που θα της δώσουν ανάσα, αν προλάβουν. Το μεγάλο γεγονός είναι οι συμφωνίες πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων της Κίνας με το Ιράν, οπότε σχηματίζεται μια εν δυνάμει  πανίσχυρη τριάδα στην ευρύτερη περιοχή (Κίνα-Ρωσία-Ιράν), που αποδυναμώνει τις ΗΠΑ και στριμώχνει την Τουρκία. Σχεδόν εξουδετερώνεται η ευχέρεια του Ερντογάν να παίζει ισορροπώντας με Δύση και Ανατολή. Αλλά περιορίζεται και η δυνατότητα παρέμβασης των ΗΠΑ.

Μπάϊντεν και Μπλίνκεν έχουν αποφύγει να σχολιάσουν τη συμφωνία των Κίνας-Ιράν. Ούτε το γεγονός ότι η Τεχεράνη απαιτεί να άρουν οι ΗΠΑ τις κυρώσεις τους ώστε να συγκατατεθεί να επαναδιαπραγματευθεί τη συμφωνία για τα πυρηνικά που κατάγγειλε ο Τραμπ. Στην πράξη το τρίγωνο Κίνα-Ρωσία-Ιράν υποδεικνύει στη νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ ότι αν επιδεικνύει αλαζονεία λόγων και έργων θα πέσει σε τείχος και θα βγει χαμένη.

Είναι ένας αγώνας δρόμου πολύπλοκος και ολισθηρός. Οι ΗΠΑ παίζουν, όπου μπορούν, διπλό παιχνίδι, δίνοντας π.χ. ο μεν Πρόεδρος ελπίδες στον Μητσοτάκη τη στιγμή που ο Μπλίνκεν κολακεύει τις φιλοδοξίες των Τούρκων στο Αιγαίο. Η εύκολη ερμηνεία είναι ότι το Αιγαίο είναι αντάλλαγμα για να επανέλθει η Τουρκία στο Δυτικό μαντρί. Αλλά γιατί οι ΗΠΑ να “δώσουν” (αν μπορέσουν!) το Αιγαίο στην Τουρκία, ενώ δεν είναι σίγουρο ότι θα παραμείνει πιστή στη Δύση;

Και γιατί εμείς παρακολουθούμε παθητικά ενώ μόνο σχεδιασμένες πρωτοβουλίες μπορούν να μας γλιτώσουν, όπως π.χ. η συμμαχία με τη Γαλλία. Εάν δηλαδή αγοράσουμε τις φρεγάτες της και υπογράψουμε συμφωνία στρατιωτικής αρωγής αν η Τουρκία μας επιτεθεί. Με μια λέξη: Τα όπλα είναι στάχτη στα μάτια αν δεν συνοδεύονται από στρατηγική και αποφασιστικότητα. Αλλιώς δεν χρησιμεύουν.

Τα λόγια του αέρα

Οι ιθύνοντες στις ΗΠΑ μπορεί να πιστεύουν ότι αν φύγει ο Ερντογάν, η Τουρκία θα επιστρέψει στο μαντρί. Έστω. Αλλά τι θα μπορεί να κάνει η Τουρκία ζωσμένη από τις τρεις ισχυρές χώρες της περιοχής; Ο Ερντογάν ήθελε να παίζει και με τις δυο πλευρές, αλλά τελικά τον έβαλαν στη μέση και τον έζωσαν τα φίδια. Ο Ερντογάν δεν είναι τόσο ανόητος να νομίζει ότι θα τον σώσει η αμερικανόφιλη Τσιλέρ που ως πιθανή νέα υπουργός Εξωτερικών μάλλον του ετοιμάζει το σχοινί για να τον κρεμάσουν. Και ο οποιοσδήποτε αντικαταστάτης του Ερντογάν θα μοιάζει με οπισθοφύλακα της συμφοράς απέναντι στην ισχυρή τριάδα Ρωσία-Κίνα-Ιράν.

Οι ΗΠΑ δεν έχουν στην περιοχή ούτε τα περισσότερα ούτε τα πιο δυνατά χαρτιά, με την οικονομία τους να παραπατάει και τον εσωτερικό διχασμό να μην τελειώνει. Η Εθνοφυλακή φυλάει ακόμα (χωρίς λόγο;) το Καπιτώλιο. Τέλος, οι Βρυξέλλες-Βερολίνο δεν επιβάλλουν κυρώσεις, αλλά προειδοποιούν ότι οι τουρκικές διεκδικήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο είναι έκνομες. Δηλαδή αντίθετες  στα ευρωπαϊκά-γερμανικά συμφέροντα.

Οπότε τα θερμά λόγια του Μπλίνκεν στον Τσαβούσογλου μάλλον μοιάζουν με έπεα πτερόεντα. Υπό τον όρο ότι η Ελλάδα δεν θα επαναπαυθεί στην τηλεφωνική διαθεσιμότητα του Μπάϊντεν, αλλά θα εξοπλιστεί με ό,τι χρειάζεται για να είναι έτοιμη δια παν ενδεχόμενο. Αν η επανάληψη είναι μήτηρ μαθήσεως τότε η κυβέρνηση, αν ήθελε να κάνει υποχωρήσεις στα ελληνοτουρκικά, θα ανησυχούσε μόνο μήπως πλειοδοτήσει ο ΣΥΡΙΖΑ των Πρεσπών. Η κυβέρνηση έχει να φοβάται μόνο τον κόσμο που αμετακίνητος παρακολουθεί άγρυπνος.

Εν μέσω σχολίων για τον Μπάïντεν, νέας συνάντησης της ελληνοτουρκικής επιτροπής και αβέβαιων προβλέψεων για τη διεξαγωγή εκλογών, προέκυψε αίφνης είδηση για βόμβα στο σπίτι του Αντώνη Σαμαρά που αποδόθηκε σε φάρσα. Άλλη βόμβα έσκασε, όμως, όταν, την επόμενη μέρα, δημοσιεύθηκε ανοιχτή επιστολή του πρώην πρωθυπουργού γραμμένη με αναμενόμενη πατριωτική ένταση. Πασχαλιάτικα πυροτεχνήματα;