Το τυχερό αστέρι του Μητσοτάκη λάμπει ακόμη

Πριν από λίγες ημέρες, η Ελλάδα εξήλθε του καθεστώτος ενισχυμένης εποπτείας, δώδεκα ολόκληρα χρόνια μετά την έναρξη της καταστροφικής μνημονιακής περιόδου. Πρόκειται πράγματι για ένα ορόσημο, το οποίο εάν συνδυαστεί με την επιστροφή στην επενδυτική βαθμίδα θα μπορέσει να αποτελέσει μία καινούρια αρχή για την πολύπαθη ελληνική οικονομία. Εν μέσω του συνταρακτικού σκανδάλου των παρακολουθήσεων, η κυβέρνηση κάνει τα πάντα ώστε να πιστωθεί σε αυτήν η έξοδος από την σκληρή επιτήρηση των Βρυξελλών. Χωρίς αμφιβολία, πρόκειται για ένα ισχυρό επικοινωνιακό όπλο.

Για να είμαστε δίκαιοι, η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει προσδώσει στη χώρα ένα αρκετά πιο φιλοεπενδυτικό προφίλ. Όμως, η δίχως προηγούμενο δημοσιονομική επέκταση επί πανδημίας, η οποία στήριξε τη ζήτηση οδηγώντας στον υψηλό ρυθμό ανάπτυξης του 2021 και τη μείωση της ανεργίας στα επίπεδα του 2010, δεν ήρθε ως αποτέλεσμα κάποιας θαυματουργού κυβερνητικής πολιτικής. Πολύ απλά, ο Μητσοτάκης μπόρεσε να μοιράσει 50 δισ. ευρώ (ποσό ανήκουστο για μία Ελλάδα που πρόσφατα βγήκε από τον μνημονιακό κυκεώνα) επειδή οι προτεραιότητες και οι ισορροπίες σε Βρυξέλλες, Φρανκφούρτη και Βερολίνο άλλαξαν ραγδαία λόγω της πανδημίας και του πολέμου στην Ουκρανία.

Η αναστολή των δημοσιονομικών κανόνων της ΕΕ και η ροή χρήματος μέσω νέου φθηνού δανεισμού επέτρεψαν στον Μητσοτάκη να ανοίξει τους κρουνούς των παροχών σε έκταση που οι πρωθυπουργοί της εποχής 2009-2019 δεν θα μπορούσαν να δουν ούτε στο πιο τρελό όνειρό τους! Το –συχνά αδιαφανές– μοίρασμα των 50 δισ. ευρώ για πανδημία και ακρίβεια αποτέλεσε τον έναν βασικό άξονα εμπέδωσης της κυριαρχίας Μητσοτάκη. Ο άλλος, που λειτούργησε παράλληλα με άψογο τρόπο, ήταν η επιβολή ενός υπερσυγκεντρωτικού συστήματος εξουσίας γύρω από το Μαξίμου, μέσω του ελέγχου των ΜΜΕ, του αφοπλισμού των ανεξάρτητων αρχών και της εξυπηρέτησης συμφερόντων.

Η Ευρώπη βάζει πλάτη

Το τυχερό ευρω-αστέρι του Μητσοτάκη δεν πρόκειται να σβήσει μέχρι τις εκλογές – ακόμα και εάν αυτές γίνουν στο τέλος της προβλεπόμενης συνταγματικής θητείας της κυβέρνησης. Η ρήτρα διαφυγής από τους αυστηρούς κανόνες για το έλλειμμα θα ισχύσει και το 2023. Το Βερολίνο μάλιστα, ευρισκόμενο στο επίκεντρο της ενεργειακής κρίσης, φαίνεται να μαλακώνει όσον αφορά την επάνοδο σε ένα πιο αυστηρό πλαίσιο από το 2024 και μετά. Η προσφάτως δημοσιοποιημένη γερμανική πρόταση για τη μεταρρύθμιση των ευρωπαϊκών δημοσιονομικών κανόνων απέχει πολύ από τις ακραίες πολιτικές της περιόδου Μέρκελ-Σόϊμπλε.

Η κυβέρνηση μπορεί να συνεχίζει επίσης να προσβλέπει και στην στήριξη της ΕΚΤ. Οι μαζικές αγορές ελληνικών ομολόγων αξίας σχεδόν 40 δισ. ευρώ από την ΕΚΤ στο πλαίσιο του έκτακτου προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης PEPP γκρέμισαν τα επιτόκια δανεισμού της Ελλάδας από τα μέσα του 2020 και έπειτα, επιτρέποντας στο Δημόσιο να δανειστεί φθηνά. Μπορεί υπό την πίεση του πληθωρισμού, η ΕΚΤ να σταμάτησε το PEPP και να αύξησε τα επιτόκια, όμως συνεχίζει να βάζει πλάτη στην Ελλάδα με δύο τρόπους: Πρώτον, επανεπενδύοντας τα έσοδα από το PEPP σε ελληνικά ομόλογα και, δεύτερον, ανακοινώνοντας τον μηχανισμό TPI, ο οποίος θα ενεργοποιηθεί σε περίπτωση κρίσης στην αγορά ομόλογων (αν και οι ασαφείς του όροι αποπνέουν μυρωδιά μνημονίων…).

Άτυχη και τυχερή η Ελλάδα

Οι συνθήκες στο ευρωπαϊκό σκηνικό που επέτρεψαν την επιδοματική πολιτική της κυβέρνησης δεν πρόκειται λοιπόν να εκλείψουν στο προσεχές μέλλον. Αυτό θα πρέπει να το καταλάβει η αντιπολίτευση στην Αθήνα. Αντί να τρέχει καταϊδρωμένη πίσω από τις ανεύθυνες επιλογές της κυβέρνησης και να υπερθεματίζει στα δημοσιονομικά, θα πρέπει με γενναίο τρόπο να συγκροτήσει ένα στιβαρό σχέδιο δημοσίων δαπανών και να αναδείξει τη διαφανή διαχείριση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης ως κεντρικό επίδικο της επερχόμενης εκλογικής αναμέτρησης.

Εξυπακούεται πως η κριτική στην οικονομική πολιτική Μητσοτάκη δεν απορρέει από κάποιου είδους μνησικακία, αν και όντως ο πρωθυπουργός ευνοήθηκε σκανδαλωδώς από τις συγκυρίες. Η αλλαγή των ισορροπιών στην Ευρώπη αποτελεί πράγματι κεκτημένο για την Ελλάδα. Μπορούμε να πούμε πως η χώρα στάθηκε τυχερή μέσα στην κινούμενη άμμο της πανδημίας και του πολέμου. Είναι, όμως, και άτυχη ταυτόχρονα. Άτυχη επειδή, σε μία ιστορική ευκαιρία για την μεταμνημονιακή ανόρθωση, έχει στο τιμόνι μία κυβέρνηση με καθεστωτική συμπεριφορά, αλλεργική στην χρηστή διαχείριση του δημόσιου χρήματος.