Το “βαθύ κράτος” στη Δύση με ονόματα…

Στο ίδιο πνεύμα, το 2024, ο Βρετανός ιστορικός Dominic Cummings (διετέλεσε σύμβουλος του Βρετανού πρωθυπουργού Boris Johnson) περιέγραψε την εμπειρία του από το βαθύ κράτος στο Ηνωμένο Βασίλειο ως εξής: «Έτσι, αν σκεφθείτε δύο ρόλους, σωστά, τον υπουργό Εξωτερικών της Μεγάλης Βρετανίας και τον ιδιαίτερο γραμματέα του γραφείου του πρωθυπουργού αρμόδιο για τις εξωτερικές υποθέσεις, έναν υπάλληλο του οποίου το όνομα δεν έχει αναφερθεί ποτέ στις εφημερίδες, αυτό το πρόσωπο ήταν περίπου δέκα φορές πιο ισχυρό και σημαντικό από τον υπουργό Εξωτερικών.

Αυτό είναι κάτι που, νομίζω, οι άνθρωποι δεν το συνειδητοποιούν πραγματικά… Είναι μέρος του τρόπου, με τον οποίο ολόκληρο το σύστημα έχει γίνει ψεύτικο. Έτσι, έχετε ψεύτικη αξιοκρατία, ψεύτικη υπευθυνότητα και στη συνέχεια ψεύτικη κυβέρνηση… Όλα αυτά είναι ανοησίες. Το Υπουργικό Συμβούλιο είναι ακριβώς σαν ένα σκηνοθετημένο θέατρο».

Μια ακαδημαϊκή ανάλυση του αμερικανικού βαθέος κράτους έχει δημοσιευθεί από τον Καναδό διπλωμάτη και πανεπιστημιακό Peter Dale Scott (δίδαξε πολιτική στα Πανεπιστήμια McGill και Berkeley) στο βιβλίο του “The American Deep State” (2014). Ο Scott έχει χρησιμοποιήσει τον όρο “βαθιά πολιτική” (deep politics) για να αναφερθεί σε μυστικά δίκτυα κυβερνητικών και επιχειρηματικών ισχυρών παραγόντων που ασκούν εξουσία ανεξαρτήτως ή και σε αντίθεση προς τη θέληση των πολιτών και των εκλεγμένων αντιπροσώπων τους. Επιπλέον, σύμφωνα με τον ίδιο, ο όρος “βαθύ κράτος” αναφέρεται σε έναν χαλαρό σχηματισμό που συνδυάζει στοιχεία του κρατικού μηχανισμού ασφαλείας και της μόνιμης γραφειοκρατίας με δίκτυα υπερπλούσιων ιδιωτών-χρηματοδοτών.

Το 2023, ο νεοφιλελεύθερος Francis Fukuyama δημοσίευσε άρθρο με τίτλο “Προς υπεράσπιση του βαθέως κράτους”. Το σημαντικό είναι ότι παραδέχθηκε την ύπαρξη βαθέως κράτους, καθώς και περιπτώσεις χειραγώγησης του πολιτικού συστήματος από αυτό. Παραδέχθηκε ότι αυτό –κατά καιρούς και σε διάφορες περιπτώσεις– λειτούργησε ως «ένα σύμπλεγμα στρατιωτικών υπηρεσιών και υπηρεσιών ασφαλείας», το οποίο «χειραγωγούσε το πολιτικό σύστημα και λειτουργούσε με εντελώς αδιαφανή τρόπο για να επηρεάσει την πολιτική». Μια χαρακτηριστική τέτοια περίπτωση (δεν την αναφέρει ο Fukuyama) ήταν η υπόθεση Gladio στην Ιταλία.

Δίκτυα μυστικών στρατών

Τον Αύγουστο 1990, στο πλαίσιο της δικαστικής διερεύνησης του προβλήματος της ιταλικής τρομοκρατίας, ο πρωθυπουργός Giulio Andreotti παραδέχθηκε επισήμως ότι, στην Ιταλία και σε άλλες χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ, υπήρχε και λειτουργούσε για πολλά έτη ένας μυστικός στρατός οργανωμένος από τις αμερικανικές και τις βρετανικές μυστικές υπηρεσίες και ευθέως συνδεδεμένος με τρομοκρατικές οργανώσεις και με αποκλειστικές αδελφότητες, όπως η πολιτικοποιημένη μυστική τεκτονική Στοά “Propaganda Due” (περισσότερα για την υπόθεση ΕΔΩ).

Αυτός ο μυστικός στρατός, ο οποίος είχε την κωδική ονομασία “Επιχείρηση Γκλάντιο”, είχε οργανωθεί από την CIA και τη βρετανική MI6 (SIS) μετά το τέλος του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου για να πολεμήσει κατά του κομμουνισμού (και εναντίον ανεπιθύμητων πολιτικών δρώντων γενικώς) και συντονιζόταν από τον κλάδο ανορθόδοξου πολέμου του ΝΑΤΟ. Έτσι, στο πλαίσιο του δικτύου Gladio, θεσμικοί παράγοντες του NATO χειραγωγούσαν τρομοκρατικές οργανώσεις (“αριστερόστροφες” και “δεξιόστροφες”) για να πραγματοποιούν πολιτικές προβοκάτσιες και πολιτικά εγκλήματα.

Για την ακρίβεια, το προαναφερθέν δίκτυο έδρασε σε διάφορες χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ με διαφορετική ονομασία: “Gladio” στην Ιταλία, “Κόκκινη Προβιά” στην Ελλάδα, “Operation Stay Behind” και “Auxiliary Units” στη Βρετανία, “O&I” στην Ολλανδία, “Plan Bleu”, “La Rose des Vents” και “Arc-en-ciel” στη Γαλλία, “S.D.R.A.VIII” και “S.T.C./Mob.” στο Βέλγιο, “ROC” στη Νορβηγία, “Nihtilä-Haahti plan” στη Φινλανδία, “Arla gryning” και “Informationsbyrån” στη Σουηδία, “Absalon” στη Δανία, “OWSGV” στην Αυστρία, “Project-26” στην Ελβετία, “Ergenekon” στην Τουρκία, και “Regional Force Surveillance Units” στην Αυστραλία.

Ο Ελβετός ιστορικός και διεθνολόγος Daniele Ganser (ιδρυτής και διευθυντής του Swiss Institute for Peace and Energy Research) έχει διερευνήσει τους μυστικούς στρατούς του ΝΑΤΟ με επιστημονικώς τρόπο και έχει καταλήξει στα ακόλουθα συμπεράσματα: Σε καθένα κράτος-μέλος «η στρατιωτική μυστική υπηρεσία χειριζόταν τον αντικομμουνιστικό στρατό εντός του κράτους σε στενή συνεργασία με τη CIA ή την MI6 εν αγνοία των κοινοβουλίων και των λαών», και, σε καθένα κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ, «ηγετικά μέλη της εκτελεστικής εξουσίας, περιλαμβανομένων πρωθυπουργών, προέδρων, υπουργών Εσωτερικών και υπουργών Άμυνας, είχαν αναμειχθεί στη συνωμοσία, ενώ η “Συμμαχική Μυστική Επιτροπή” (“Allied Clandestine Committee”)… η οποία κάποιες φορές αποκαλούνταν λιγότερο επιδεικτικά “Επιτροπή Συντονισμού και Σχεδιασμού” της Ανώτατης Διοίκησης των Συμμαχικών Δυνάμεων Ευρώπης (SHAPE) του ΝΑΤΟ, συντόνιζε τα δίκτυα σε διεθνές επίπεδο» (πηγή εδώ σελ. 1).

Ωστόσο, στο προαναφερθέν άρθρο του “Προς υπεράσπιση του βαθέως κράτους”, ο Francis Fukuyama αποφαίνεται ότι οι ΗΠΑ δεν έχουν ένα βαθύ κράτος υπό την έννοια που χρησιμοποιήθηκε αυτός ο όρος, πχ, στην Τουρκία, αλλά, στην περίπτωση των ΗΠΑ, το βαθύ κράτος πρέπει να γίνεται κατανοητό ως ένα σύμπλεγμα δημόσιων υπηρεσιών σε ομοσπονδιακό, πολιτειακό και τοπικό επίπεδο. Με άλλα λόγια, σύμφωνα με το σκεπτικό του Fukuyama, στην περίπτωση των ΗΠΑ, το βαθύ κράτος, παρότι μπορεί να έχει κακούς θυλάκους, δεν είναι κακό καθ’ εαυτό, και οι Αμερικανοί πρέπει να το υπερασπίζονται και όχι να το διασύρουν. Άλλωστε, ο ίδιος ο Fukuyama είναι μέλος μιας εμβληματικής δεξαμενής σκέψης του αμερικανικού βαθέος κράτους, συγκεκριμένα του Council on Foreign Relations.

Le Cercle και Club de Berne

Ένας από τους πολιτικώς πιο δραστήριους και πιο μυστικούς οργανισμούς του βαθέος κράτους σε υπερεθνικό επίπεδο είναι το φόρουμ εξωτερικής πολιτικής “Le Cercle” (Ο Κύκλος). Μια μελέτη αυτού του θεσμού περιλαμβάνεται στο βιβλίο που έχουν επιμεληθεί ο καθηγητής Luc van Dongen (Université de Fribourg), η καθηγήτρια Stéphanie Roulin (Université de Fribourg), και ο καθηγητής Giles Scott-Smith (Universiteit Leiden) με τίτλο “Transnational Anti-Communism and the Cold War“.

Το “Le Cercle” ιδρύθηκε το 1952-53 στη Γαλλία από τον τότε συντηρητικό Γάλλο πρωθυπουργό Antoine Pinay και τον Γάλλο κατάσκοπο Jean Violet με σκοπό την καταπολέμηση του κομμουνισμού. Άλλα συνιδρυτικά μέλη αυτής της μυστικής ομάδας ήταν ο Γερμανός καγκελάριος Konrad Adenauer και ο Γερμανός πολιτικός Franz Josef Strauss (επί μακρόν πρόεδρος της “Χριστιανοκοινωνικής Ένωσης” CSU στη Βαυαρία), καθώς και διάφορα στελέχη από τις κυβερνήσεις Βελγίου, Ιταλίας, Λουξεμβούργου, Ολλανδίας, του ρωμαιοκαθολικού οργανισμού Opus Dei, και του ρωμαιοκαθολικού Τάγματος των Ιπποτών της Μάλτας. Στους ειδικούς σκοπούς του ιδρυτικού οράματος του φόρουμ “Le Cercle” περιλαμβάνονταν εξ αρχής η προώθηση μιας στρατηγικής γαλλο-γερμανικής συνεννόησης και συνεργασίας και η ολοκλήρωση της χριστιανοκαθολικής Ευρώπης.

Οι πολιτικές εξελίξεις της δεκαετίας του 1960 πρόσθεσαν στα μέλη του δικτύου “Le Cercle” πολιτικούς παράγοντες από το Ηνωμένο Βασίλειο, τις ΗΠΑ, την Πορτογαλία, την Ισπανία, και την Ελβετία, διευρύνοντας τους στρατηγικούς σκοπούς του δικτύου “Le Cercle”, το οποίο πλέον λειτουργούσε (και λειτουργεί) ως μια συντηρητική δεξαμενή σκέψης και λέσχη με σκοπό την προώθηση του πολιτικού συντηρητισμού και του γεωστρατηγικού ιδεώδους του “Ατλαντισμού”.

Ορισμένα από τα σημαντικότερα πρόσωπα στον κατάλογο του “Le Cercle” είναι τα εξής (αλφαβητικώς): Giulio Andreotti (διετέλεσε πρωθυπουργός της Ιταλίας), John Bolton (διετέλεσε σύμβουλος εθνικής ασφαλείας του Trump), Zbigniew Brzezinski (διετέλεσε σύμβουλος εθνικής ασφαλείας του προέδρου Carter), ο William Casey (διετέλεσε διοικητής της CIA), William Colby (διετέλεσε επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών των ΗΠΑ), Manuel Fraga (καθηγητής και πολιτικός στην Ισπανία επί Franco και ένας από τους ιδρυτές του Λαϊκού Κόμματος), Otto von Habsburg (τελευταίος πρίγκιπας της Αυστρο-Ουγγαρίας, διετέλεσε ευρωβουλευτής του βαυαρικού CSU και πρόεδρος της Διεθνούς Πανευρωπαϊκής Ένωσης), Henry Kissinger (υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ). Επίσης, οι Jean Monnet (διπλωμάτης και ένας από τους πατέρες της EΕ), John Negroponte (διπλωμάτης και πρώτος επικεφαλής όλων των μυστικών υπηρεσιών των ΗΠΑ), Richard Nixon (διετέλεσε πρόεδρος των ΗΠΑ), David Rockefeller (τραπεζίτης), Donald Rumsfeld (υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ) και Margaret Thatcher (διετέλεσε πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου).

Οι συναντήσεις του δικτύου “Le Cercle” έχουν πολύ αυστηρό πρωτόκολλο μυστικότητας. Η Ομάδα Bilderberg (ιδρύθηκε το 1954 ως λέσχη του NATO) θεωρείται μια light μυστική πολιτική ομάδα σε σύγκριση με το “Le Cercle”. Το 2019, οι Βρετανοί συντηρητικοί βουλευτές και πρώην υπουργοί Rory Stewart (διετέλεσε πρόεδρος του Le Cercle το 2013-2014) και Nadhim Zahawi (διετέλεσε πρόεδρος του Le Cercle το 2015-2018) τόνισαν το αυστηρό πρωτόκολλο μυστικότητας όταν κλήθηκαν από βρετανικά ΜΜΕ να σχολιάσουν τη συμμετοχή τους σε αυτό. Ο πρώην συντηρητικός υπουργός της Βρετανίας Alan Clark, στο βιβλίο του “Diaries“, χαρακτηρίζει το Le Cercle ως «μια δεξιόστροφη δεξαμενή σκέψης, χρηματοδοτούμενη από τη CIA, η οποία ανακυκλώνει έννοιες του Ψυχρού Πολέμου».

Το “Club de Berne” (Λέσχη της Βέρνης) αποτελεί λέσχη για σημαντικά στελέχη των υπηρεσιών πληροφοριών των κρατών-μελών της ΕΕ, της Νορβηγίας, και της Ελβετίας. Η λέσχη υπάρχει από το 1971 και είναι μια από τις πιο ελιτιστικές λέσχες επαγγελματιών κατασκόπων, στην οποία συναντώνται “ατύπως”, έτσι ώστε να μη δεσμεύονται από κανόνες λογοδοσίας.

Τον Νοέμβριο του 2019, η αυστριακή εφημερίδα “Oesterreich” δημοσίευσε κάποια εσωτερικά έγγραφα του Club de Berne που έδειχναν τάσεις μυστικών πολιτικών παρεμβάσεων εκ μέρους αυτής της λέσχης. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ένα από τα σημαντικότερα πολιτικά ζητήματα είναι το σε ποιον βαθμό ιδιωτικά και μυστικά δίκτυα στελεχών υπηρεσιών πληροφοριών, και μάλιστα σε υπερεθνικό επίπεδο, δρουν για ίδιον όφελος, για να εξυπηρετήσουν μυστικά ιδιωτικά συμφέροντα, και για να ασκήσουν μυστική διπλωματία.