Τοίχο σε τρία μέτωπα βρίσκει ο Μητσοτάκης στην ΕΕ

Δύο όψεις παρουσιάζει η στάση της ΕΕ έναντι των προτάσεων της ελληνικής κυβέρνησης για την οικονομία, τους εμβολιασμούς και το Μεταναστευτικό, καθώς τα δημόσια εγκώμια εξουδετερώνονται στους διαδρόμους της υπηρεσιακής γραφειοκρατίας των Βρυξελλών.

Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και το υπουργείο Οικονομικών πέτυχαν η Ελλάδα να βρίσκεται μεταξύ των πρώτων εταίρων της ΕΕ που υπέβαλαν στην Κομισιόν το προσχέδιο των έργων που θα χρηματοδοτηθούν από τα –θεωρητικά διαθέσιμα– 32 δισ. ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης. Ωστόσο, μετά τα προ μηνός πρώτα θετικά σχόλια, εμφανίζονται πλέον και σημαντικές επιφυλάξεις, οι οποίες, αν η Αθήνα δεν διαχειριστεί γρήγορα και σωστά, θα θέσουν σε κίνδυνο την έγκριση και τη χρηματοδότηση ορισμένων προγραμμάτων.

Οι επιφυλάξεις εντοπίζονται, κυρίως, στον ακριβή (προ)υπολογισμό του κόστους κάθε προτεινόμενου έργου που θα πρέπει απαραιτήτως να έχει την προηγούμενη σύμφωνη γνώμη της Κομισιόν. Τα στελέχη της Κομισιόν διαμηνύουν ευθέως ότι η ελληνική κυβέρνηση δεν θα πρέπει να επαναλάβει (επί της ουσίας δεν θα της επιτραπούν) παλαιότερες πρακτικές με τις αρχικές γενικές εγκρίσεις και τη μετάθεση των λεπτομερειών της χρηματοδότησης σε μεταγενέστερο στάδιο.

Αφορμή για τις επικρίσεις έδωσαν, άλλωστε, οι δηλώσεις πολλών κυβερνητικών στελεχών, συμπεριλαμβανομένου του πρωθυπουργού πέρυσι τον Ιούλιο, που επανειλημμένα άφησαν να εννοηθεί ότι η Ελλάδα θα λάβει τεράστια βοήθεια, ένα “πακέτο” άνω των 70 δισ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης (2021-23) και το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (2021-27).

Οι θέσεις της Κομισιόν

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε μάλιστα υποστηρίξει ότι «τα χρήματα αυτά θα εκταμιεύονται, τελικά, με όρους, οι οποίοι θα είναι πιο ευέλικτοι από το υφιστάμενο ΕΣΠΑ». Η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική και το μήνυμα της Κομισιόν διασαφηνίζει ότι οι διαδικασίες εγκρίσεων θα είναι πλήρως αντίθετες με εκείνες των ΕΣΠΑ.

Παράλληλα, παρά την επιμονή της Αθήνας στο λεγόμενο “υγειονομικό διαβατήριο” ή “πιστοποιητικό εμβολιασμού”, δεν υπάρχει κανένα απτό στοιχείο που να επιβεβαιώνει τη φημολογία ότι πολλά μέλη της ΕΕ υιοθετούν την πρόταση, την οποία ο Κυριάκος Μητσοτάκης υπέβαλε στις αρχές του έτους και ήδη απορρίφθηκε στη Σύνοδο Κορυφής της 21ης Ιανουαρίου.

Η Κομισιόν, ευθυγραμμιζόμενη με τις απόψεις της Γαλλίας, της Γερμανίας και άλλων κρατών-μελών, αρνείται τη σύντομη επανεξέταση (πόσο μάλλον την υιοθέτηση) του ελληνικού αιτήματος. Το σκεπτικό είναι ότι δεν μπορεί να ληφθεί απόφαση για όσο διάστημα δεν υπάρχει σαφές χρονοδιάγραμμα για την πρόοδο και την ολοκλήρωση των εμβολιασμών και δεν εκφράζεται επιστημονική βεβαιότητα για την προστασία από όλες τις μεταλλάξεις. Η πρόσφατη τηλεδιάσκεψη του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, την πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και τους ηγέτες της Γερμανίας, της Ιταλίας και της Πορτογαλίας δεν μετέβαλε την αρνητική εικόνα.

Μεταναστευτικό

Το τρίτο κεφάλαιο απόκλισης των θέσεων Ελλάδας-ΕΕ είναι το Μεταναστευτικό. Διαψεύδονται οι προσδοκίες της κυβέρνησης βάσει της –εικαζόμενης και ποτέ επιβεβαιωθείσας σε οποιοδήποτε σημαντικό θέμα– προνομιακής σχέσης της με το Βερολίνο. Το λογικό αίτημα της Αθήνας για ισοβαρή καταμερισμό των συνεπειών της μεταναστευτικής-προσφυγικής κρίσης δεν προωθήθηκε από την απελθούσα γερμανική προεδρία κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2020. Δεν προωθείται ούτε από την πορτογαλική προεδρία (που συμπληρώνει δύο μήνες καθηκόντων), ούτε εξυπηρετείται από τις προτάσεις της Κομισιόν για το Σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου.

Το μείζον πρόβλημα για την Ελλάδα είναι ότι οι προτάσεις της Κομισιόν μετατρέπουν την αρχή της αλληλεγγύης σε απώτερο στόχο, επειδή συνδέεται με πλήθος γραφειοκρατικών απαιτήσεων. Πολλά κράτη-μέλη θα μπορούν να υποστηρίξουν, αληθώς ή ψευδώς, ότι δεν μπορούν να τις ξεπεράσουν. Ταυτόχρονα, το μέτρο της μετεγκατάστασης, το οποίο θα μπορούσε να απαλλάξει τα ελληνικά νησιά και την ενδοχώρα από χιλιάδες πρόσφυγες και παράτυπους μετανάστες, που θα μεταφέρονταν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, αποδεικνύεται απλώς προαιρετικό.

Με την πάροδο του χρόνου η κυβέρνηση δεν έχει άλλη επιλογή από την αλλαγή τακτικής. Η Αθήνα μπορεί να απαιτήσει την ένταξη και νομικών μέτρων στην αναθεώρηση της Κοινής Δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας του Μαρτίου 2016 (τερματισμός των μεταναστευτικών ροών με αντάλλαγμα την οικονομική βοήθεια στην Άγκυρα και την απελευθέρωση του καθεστώτος βίζας). Επίσης, κρίνεται απαραίτητη η απόρριψη και άλλων προτάσεων της Κομισιόν που μετατρέπουν κάθε παράνομα εισελθόντα στην Ελλάδα (και σε στις άλλες μεσογειακές χώρες-μέλη της ΕΕ) σε αιτούντα άσυλο και, επομένως, εξαιρούμενο από τις διαδικασίες απέλασης-επαναπροώθησης.