Επικοινωνιακό βατερλώ στον πόλεμο με την πανδημία

Η Ελλάδα βρίσκεται σε σύγχυση. Ενώ η πανδημία καλπάζει, οι εισαγωγές στα νοσοκομεία σπάνε το ένα ρεκόρ μετά το άλλο, ο αριθμός των διασωληνωμένων ασθενών έχει εκτιναχθεί, το υγειονομικό προσωπικό έχει εξαντληθεί, τα λεωφορεία είναι τίγκα στον κόσμο, η κοινωνία δεν εμπιστεύεται τα μέτρα της κυβέρνησης και συνεπώς το lockdown δεν εφαρμόζεται, η κυβέρνηση αποφάσισε να ανοίξει το λιανεμπόριο και από την επόμενη εβδομάδα τα λύκεια, παρότι ο πρόεδρος της αρμόδιας επιτροπής των λοιμωξιολόγων διαφωνεί.

Η “Στρατηγική των ψευδαισθήσεων” που επέλεξε να καλλιεργεί η κυβέρνηση από το άνοιγμα της τουριστικής οικονομίας τον περασμένο Μάιο μέχρι και σήμερα, μετέτρεψε τη διαχείριση της κρίσης σε κρίση διαχείρισης της πανδημίας. Η ανασφάλεια, το άγχος και ο θυμός αποτελούν τα κυρίαρχα συναισθήματα της κοινωνίας.

Οι μισοί Έλληνες πιστεύουν ότι το 2021 τα πράγματα θα πάνε χειρότερα ακόμα και από το 2020, το χειρότερο έτος της μεταπολεμικής ιστορίας. Το δεδομένο είναι ότι η κυβέρνηση απέτυχε, τόσο στην αποφυγή, όσο και στην αντιμετώπιση του δεύτερου και του τρίτου κύματος της πανδημίας. Αφού πήγαν όλα καλά στην πρώτη φάση, πως είναι δυνατόν να τα έκαναν μπάχαλο στη συνέχεια;

Δυστυχώς, παρότι οι εκλογές ολοκληρώθηκαν, η κυβέρνηση συνέχισε να λειτουργεί σαν να βρίσκεται σε προεκλογική περίοδο. Από τη στιγμή που οι υπουργοί παρέλαβαν την ευθύνη διαχείρισης της υγειονομικής κρίσης από τα χέρια των ιατρών, η “Στρατηγική των ψευδαισθήσεων” – ως ψευδαίσθηση στρατηγικής – οδήγησε τη χώρα σε λάθος κατεύθυνση.

Αποπροσανατολισμός της κοινωνίας

Το τεχνητό κλίμα ευφορίας που κατασκευάστηκε, με στόχο μια φαντασιακή επιστροφή στην κανονικότητα, αποπροσανατόλισε την κοινωνία από την πραγματικότητα και την ανάγκη συνέχισης της προσπάθειας αντιμετώπισης της πανδημίας. Το αποτέλεσμα είναι η πρακτική ακύρωση του lockdown και η εξάντληση του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Από τον Μάιο του 2020 μέχρι και σήμερα, η κυβέρνηση πόνταρε όλα τα χαρτιά της στην επικοινωνία.

Η επικοινωνία, βέβαια, είναι ένα αναγκαίο εργαλείο διακυβέρνησης. Σε καμία περίπτωση, όμως, δεν είναι υποκατάστατό της. Διακυβέρνηση είναι η διαχείριση προτεραιοτήτων. Σε αυτή τη συγκυρία, προτεραιότητα δεν θα έπρεπε να είναι η εικόνα της κυβέρνησης, αλλά η αντιμετώπιση της πανδημίας. Η αντιφατικότητα, όμως, της κυβερνητικής πολιτικής έχει οδηγήσει στην πρακτική ακύρωση των μέτρων που λαμβάνει.

Οι εντυπώσεις που δημιουργήθηκαν από την κυρίαρχη θεματολογία ακύρωσαν την προσπάθεια που καταβάλλεται από το Εθνικό Σύστημα Υγείας. Τα μέτρα της κυβέρνησης έχασαν την εμπιστοσύνη της κοινωνίας και το lockdown στην πράξη δεν εφαρμόσθηκε. Το πρόβλημα που όλοι βιώνουμε στη συγκεκριμένη συγκυρία είναι ότι η στρατηγική της επικοινωνίας που εφάρμοσε η κυβέρνηση αποδείχτηκε λανθασμένη.

Αντί να εστιάσει στην αντιμετώπιση της πανδημίας, ασχολήθηκε κυρίως με την προβολή της εικόνας της. Κατασκευάζοντας ψευδαισθήσεις με σκοπό την επικράτησή της στις δημοσκοπήσεις, δημιούργησε ένα συλλογικό συνειδητό που αναίρεσε κάθε αναγκαίο υγειονομικό μέτρο για την αποφυγή εξάπλωσης του κορονοϊού. Κατ’ ουσίαν, η γλώσσα και η άσκηση της κυβερνητικής πολιτικής τοποθέτησαν τους ειδικούς στο περιθώριο. Σε έναν διακοσμητικό ρόλο, καταργώντας στην πράξη τις εισηγήσεις της επιτροπής των λοιμωξιολόγων.

Προτεραιότητα η εικόνα

Η επικοινωνιακή στρατηγική της κυβέρνησης, αντί να εστιάσει στην αποφυγή της έλευσης του δεύτερου και του τρίτου κύματος και στην προστασία της υγείας των πολιτών από την εξάπλωσή του, χρησιμοποίησε τα μέσα επικοινωνίας για την προστασία της εικόνας της. Η αλλαγή του προσώπου ήταν το πρώτο βήμα για την αλλαγή της πολιτικής της. Τη θέση του προέδρου της επιτροπής των λοιμωξιολόγων, πήραν στις οθόνες οι υπουργοί Ανάπτυξης, Παιδείας και Τουρισμού.

Tα μηνύματα που χρησιμοποιήθηκαν αποδεικνύουν την αλλαγή της επικοινωνιακής στρατηγικής. Κάθε μήνυμα της στρατηγικής που εφαρμόσθηκε συνοψίζει τη λανθασμένη κατεύθυνση που δόθηκε. Έχοντας το δικό του μερίδιο ευθύνης στο σημερινό αδιέξοδο. Το μήνυμα “Μένουμε Σπίτι” αντικαταστάθηκε από το αφήγημα “Restart Greece”, αυτό από τη στρατηγική του ακορντεόν, αυτή από τα “έξυπνα μέτρα” και αυτά από τη “βαλβίδα αποσυμπίεσης”, όλα με τα ίδια καταστροφικά αποτελέσματα.

Η αντιμετώπιση της πανδημίας έπαψε να είναι προτεραιότητα της κυβέρνησης και αντιστοίχως λειτούργησε η κοινωνία. Η θεματολογία των ΜΜΕ και τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων επιβεβαιώνουν σε συντριπτικό βαθμό αυτή την αλλαγή κατεύθυνσης. Τα θέματα της πανδημίας υποβαθμίστηκαν και αντικαταστάθηκαν από το άνοιγμα της αγοράς, των σχολείων, των κομμωτηρίων και των χιονοδρομικών κέντρων.

Τώρα, στην ίδια ακριβώς κατεύθυνση που έχει εκ του αποτελέσματος αποδειχτεί λανθασμένη, μετά την αποτυχία της πολιτικής του ακορντεόν και των έξυπνων μέτρων, στο μίγμα της επικοινωνιακής στρατηγικής προστίθεται το πρόγραμμα “επιστροφή στα θρανία” και η παράσταση “Λίγο κρασί, λίγο θάλασσα και το αγόρι μου”, όπως πέρυσι το καλοκαίρι. Αντί να εστιάσει η κυβέρνηση την προσοχή της στην αποφυγή εξάπλωσης της νόσου, προσφέρει Άρτο και θεάματα. Αυτά τα μηνύματα λαμβάνει η κοινωνία και ανάλογα πράττει.

Το μολυσματικό κουτί της Πανδώρας

Όταν το αφήγημα με την επωνυμία “Restart Greece” αντικατέστησε το πρόγραμμα “Μένουμε Σπίτι”, η Ελλάδα ξαναμπήκε στον πόλεμο. Τότε άνοιξε και το μολυσματικό κουτί της Πανδώρας. Από εκείνη τη στιγμή, το ένα λάθος οδήγησε στο άλλο. Οι διθυραμβικές εντυπώσεις που καλλιεργήθηκαν αντέστρεψαν και αντικατέστησαν την αναγκαιότητα συνέχισης του κλίματος συλλογικής ευθύνης, με μία επικοινωνιακή αίσθηση αισιοδοξίας και διακοπών.

Ο αποπροσανατολισμός της κοινωνίας ακύρωσε την αποτελεσματικότητα κάθε υγειονομικού περιορισμού, χωρίς κανένα κέρδος. Η Ελλάδα διαφημίσθηκε μαζικά ως ένας προορισμός για όλους, χωρίς καν να είναι υποχρεωτικά τα τεστ για τους ξένους επισκέπτες, από χώρες με χειρότερα επιδημιολογικά χαρακτηριστικά. Δυστυχώς, όπως ομολόγησε ο αρμόδιος Υπουργός Ανάπτυξης, «έπεσαν τελείως έξω».

Η στρατηγική του τουρισμού της αγέλης αποδείχτηκε ένα τεράστιο οικονομικό και ανθρωπιστικό φιάσκο. Το άνοιγμα του τουρισμού έκλεισε χειρότερα από τα δυσμενέστερα σενάρια και η Ελλάδα ξαναμπήκε σε καραντίνα. Ενώ τα έσοδα από τον εξωτερικό τουρισμό ανήλθαν συνολικά σε 3,5 δις ευρώ, το κόστος του lockdown για ένα μόνο μήνα είναι 5 δισεκατομμύρια. Ο απόλυτος παραλογισμός. Η επανεκκίνηση της ελληνικής οικονομίας ουσιαστικά δεν έγινε ποτέ.

Ανέμελη στρατηγική του ακορντεόν

Με αυτή την πολιτική, δεν εξαπλώθηκε μόνο ο ιός στην Ελλάδα. Όπως αποδεικνύουν οι πρόσφατες μελέτες, η Ελλάδα μετατράπηκε σε επίκεντρο για τη διασπορά της πανδημίας σε ολόκληρη την Ευρώπη. Έτσι οδηγηθήκαμε στο δεύτερο κύμα. Η ανέμελη στρατηγική του ακορντεόν που εφαρμόσθηκε για την αντιμετώπιση του δεύτερου κύματος, ακύρωσε το lockdown ως έννοια.

Όταν η μία χώρα μετά την άλλη ενίσχυε τους περιορισμούς για την αποφυγή των μεταλλαγμένων κορονοϊών, που ήταν γνωστό ότι έχουν αυξημένη μεταδοτικότητα, η κυβέρνηση προσέδωσε στη Στρατηγική της μουσική υπόκρουση. Η Ελλάδα ζούσε σε πελάγη ευτυχίας, στον κόσμο της. Σαν να είχαν κλείσει τις τηλεοράσεις και τα ρεπορτάζ από τον υπόλοιπο κόσμο, οι αρμόδιοι καλλιέργησαν ένα κλίμα εντελώς διαφορετικό.

Με αυτόν τον τρόπο οδηγηθήκαμε, σαν πρόβατα στη σφαγή, στο τρίτο κύμα. Τα ημίμετρα που ανακοινώθηκαν καθυστερημένα ήταν λογικό επακόλουθο να μην έχουν καμία αποτελεσματικότητα. Η εφαρμογή του lockdown ακυρώθηκε στην πράξη από αυτούς που το επέβαλλαν. Το αποτέλεσμα είναι ότι, ένα χρόνο μετά, τα επιδημιολογικά δεδομένα βρίσκονται στο χειρότερο δυνατό σημείο και η κοινωνία έχει εξαντληθεί από την αντιφατικότητα των πολιτικών και την αναποτελεσματικότητά τους.

Η κυβέρνηση έχει απωλέσει την εμπιστοσύνη της κοινωνίας και έχει εξαντλήσει με την πολιτική της τις αντοχές του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Ενώ το lockdown έχει αποτύχει, οι υπουργοί υπόσχονται νέα ανοίγματα. Στην κρισιμότερη στιγμή για την αντιμετώπιση της πανδημίας, η Ελλάδα βρίσκεται σε σύγχυση. Ο καθένας έχει δικαίωμα στο λάθος. Το μεγαλύτερο, όμως, λάθος είναι να επαναλαμβάνεις το ίδιο λάθος.

Ντόμινο κυβερνητικών αντιφάσεων 

Η Στρατηγική επικοινωνίας που εφάρμοσε η κυβέρνηση δεν αποδείχτηκε λανθασμένη μόνο μία φορά. Από τη στιγμή που πήραν το τιμόνι οι πολιτικοί από τα χέρια των ιατρών, για να κεφαλαιοποιήσουν την επιτυχία των επιστημόνων στη δημοτικότητά τους, η μία αποτυχία οδήγησε στην επόμενη. Ένα ντόμινο αντιφάσεων οδηγεί, τόσο στην αύξηση των κρουσμάτων και των θυμάτων, όσο και την οικονομία στα βράχια. Η πολιτική της κατασκευής ψευδαισθήσεων έχει οδηγήσει σε ένα στρατηγικό αδιέξοδο.

Tα έξυπνα μέτρα δεν ήταν ούτε μέτρα, ούτε έξυπνα. Το αφήγημα της διαδικασίας λήψης αποφάσεων που λαμβάνει η κυβέρνηση μετά τις δήθεν εισηγήσεις των ειδικών έχει πλέον διαψευσθεί. Η πραγματικότητα είναι ότι οι γιατροί παρασύρθηκαν από τις παρεμβάσεις και τις πιέσεις των υπουργών στην αποδοχή αμφιλεγόμενων πολιτικών που δεν βγάζουν κανένα λογικό νόημα. Ενώ είναι γνωστό, ότι οι πολιτικοί εφαρμόζουν τις συμβουλές των επικοινωνιολόγων. Ένα μπάχαλο!

Τα μέσα ενημέρωσης που εξαπέλυαν μύδρους εναντίον όλων όσοι έκαναν διακοπές τα Χριστούγεννα στο Ντουμπάι και μετέφεραν στη χώρα μας το μεταλλαγμένο στέλεχος του βρετανικού κορονοϊού, χωρίς να ασκούν καμία κριτική σε όσους επέτρεψαν το ταξίδι τους, τώρα προβάλλουν με διθυράμβους το άνοιγμα της ελληνικής τουριστικής αγοράς.

Ενώ οι Έλληνες είναι επικίνδυνο να μετακινηθούν στο διπλανό δήμο, οι τουρίστες μπορούν ακίνδυνα να σεργιανίζουν στη χώρα! Δυστυχώς, με ευθύνη των ΜΜΕ, η συζήτηση για τη στρατηγική της κυβέρνησης δεν ξεκίνησε όταν έπρεπε αλλά μόλις τώρα, δειλά-δειλά, που ξεπεράσαμε τους 8.500 νεκρούς.

Το χειρότερο, όμως, είναι ότι ακόμα και τώρα δεν μπορεί να γίνει σωστά αυτή η συζήτηση. Για αδιευκρίνιστους, μέχρι και σήμερα, λόγους τα πλήρη στοιχεία και δεδομένα για την ολοκληρωμένη αποτύπωση και αξιολόγηση της κατάστασης δεν είναι ακόμη γνωστά, όπως στις άλλες χώρες του κόσμου. Ούτε στους ειδικούς. Οι πολίτες καθοδηγούνται από τους υπεύθυνους για την αντιμετώπιση της πανδημίας με τα μάτια κλειστά.