Βγαίνουμε απ’ το τούνελ, βγαίνουμε και στο φως;

Οκτώ χρόνια και τέσσερις μήνες έχουν περάσει από τις 23 Απριλίου 2010, ημέρα που ο Γιώργος Παπανδρέου, ως πρωθυπουργός, ανακοίνωνε από το ακριτικό Καστελόριζο την προσφυγή της Ελλάδας στο ΔΝΤ και την ένταξή της σε αυστηρά προγράμματα επιτήρησης. Σήμερα, μετά από πολλές πολιτικές περιπέτειες και σοβαρά κοινωνικά δράματα, η χώρα βγαίνει από το τούνελ και το ασφυκτικό σπιράλ των μνημονίων. Μπορούμε όμως να μιλήσουμε για μια πραγματική απελευθέρωση;

Σήμερα, 20 Αυγούστου 2018, η Ελλάδα ολοκληρώνει με επιτυχία, και τυπικά, το τελευταίο πρόγραμμα δημοσιονομικής στήριξης, βάζοντας τέλος σε έναν μακροχρόνιο κύκλο μνημονίων και σκληρής επιτήρησης από τους δανειστές. Αυτό, η έξοδος δηλαδή από τα μνημόνια, που ακόμη και πριν από μερικούς μήνες έμοιαζε σαν ψέμα, σήμερα αποτελεί κοινή ομολογία όλων των εμπλεκόμενων ευρωπαϊκών θεσμών.

Το πρόγραμμα ολοκληρώθηκε επιτυχώς, παρά τις Κασσάνδρες, θα μπορούσε να είναι ο γενικός τίτλος των δηλώσεων που κάνουν πολλοί Ευρωπαίοι παράγοντες. Η ολοκλήρωση βέβαια του ελληνικού προγράμματος δεν ήταν στρωμένη με ροδοπέταλα, ούτε έγινε από την μία ημέρα στην άλλη. Όλα αυτά τα χρόνια άλλαξαν πολλά σε εθνικό, αλλά και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Οι προφητείες της καταστροφής   

Στην Γερμανία, την χώρα που αποτελεί την ατμομηχανή της ευρωπαϊκής οικονομίας και το κέντρο λήψης των ουσιαστικών αποφάσεων η Μέρκελ παραμένει καγκελάριος, χωρίς όμως την παντοδυναμία της τελευταίας οκταετίας. Αντιθέτως έχει βγει από το κάδρο ο πρώην υπουργός οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ο πολιτικός που συνδέθηκε με την σκληρή ευρωπαϊκή γραμμή και με τα μνημόνια.

«Η ολοκλήρωση του προγράμματος της Ελλάδας είναι επιτυχημένη», σχολίασε ο αντικαταστάτης του Σόιμπλε, Όλαφ Σολτς. «Δεν συνέβησαν οι σκοτεινές προφητείες των προφητών της καταστροφής. Αυτό είναι καλό», πρόσθεσε ο ίδιος με δηλώσεις του στην Handelsblatt.

Για «μεγάλη επιτυχία» έκανε λόγο, σε συνέντευξή του στο Βήμα, ο υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών της Γαλλίας, Μπρουνό Λεμέρ. Ο ίδιος τόνισε παραλλήλως, ότι οι δεσμεύσεις που έχει αναλάβει η Ελλάδα «είναι σαφείς», ιδιαίτερα σε ό, τι αφορά τα πρωτογενή πλεονάσματα και την συνέχιση των μεταρρυθμίσεων.

Την σημασία της προσήλωσης στις μεταρρυθμίσεις υπογραμμίζει και ο επικεφαλής του ESM, Κλάους Ρέγκλινγκ, ο οποίος συμπεριλαμβάνει την Ελλάδα στο κλαμπ των χωρών που σημείωσαν success story. «Πριν από λίγο καιρό κανείς δεν πίστευε ότι η Πορτογαλία, η Ισπανία, η Ιρλανδία και η Κύπρος θα είναι success stories. Όταν αναφέρομαι σε αυτές τις τέσσερις χώρες, πάντα μιλάω για τέσσερις επιτυχίες. Θα μπορώ πλέον να συμπεριλάβω την Ελλάδα σε αυτήν την ομάδα, υπό την προϋπόθεση ότι θα τηρήσει τις συμφωνηθείσες μεταρρυθμίσεις», δήλωσε στο ΕΘΝΟΣ ο κ. Ρέγκλινγκ.

Σκληρή γλώσσα από τον Guardian

Στις θετικές εξελίξεις της ελληνικής οικονομίας αναφέρονται με εκτενείς αναλύσεις όλοι οι μεγάλοι δημοσιογραφικοί οργανισμοί, καταγράφοντας ότι η ανάπτυξη έχει επιστρέψει και ότι η ανεργία, αν και υψηλή, είναι σημαντικά χαμηλότερη απ’ ότι πριν τρία χρόνια.

«Η Ελλάδα βγαίνει από το πρόγραμμα στήριξης» μεταδίδει το πρακτορείο Bloomberg. Σημειώνει επίσης ότι πρόκειται για ένα συμβολικό γεγονός σε ό, τι αφορά «την υπέρβαση της κρίσης χρέους που ξέσπασε πριν οκτώ χρόνια και άλλαξε ριζικά την οικονομία και τις ζωές των ανθρώπων».

Για «Λήξη του μαραθωνίου των προγραμμάτων στήριξης» κάνει λόγο η Wall Street Journal, προδιαγράφοντας ότι όλη η Ευρώπη θα παρουσιάσει ως μεγάλη νίκη την ελληνική έξοδο από τα προγράμματα.  Η αμερικανική οικονομική εφημερίδα σημειώνει επίσης ότι ή έξοδος της Ελλάδας από τα μνημόνια θα σηματοδοτούσε και το τέλος της κρίσης της ευρωζώνης, αν δεν υπήρχε η Ιταλία, αλλά και οι φόβοι πως οι ατέλειες της νομισματικής ένωσης δεν έχουν διορθωθεί πλήρως.

Την Δευτέρα η Ελλάδα θα θεωρηθεί «αρκούντως δυνατή για να σταθεί στα πόδια της» σημειώνει ο βρετανικός Guardian, προσθέτοντας ότι, μετά από οκτώ χρόνια, «οι Έλληνες θα αποχαιρετίσουν την τρόικα, που ουσιαστικά κυβερνούσε τη χώρα από το 2010». Ωστόσο η βρετανική εφημερίδα χρησιμοποιεί σκληρή γλώσσα για τις «διακηρύξεις περί success story», υπογραμμίζοντας ότι «απέχουν πολύ από την αλήθεια».

Για τον Guardian «τα ελληνικά προγράμματα υπήρξαν μια κολοσσιαία αποτυχία», μια «ιστορία ανικανότητας, δογματισμού, αχρείαστων καθυστερήσεων και προάσπισης των συμφερόντων των τραπεζών σε βάρος των αναγκών του λαού», που θα έχουν μακροπρόθεσμες συνέπειες. Σημειώνει επίσης ότι η απώλεια σχεδόν του ενός τρίτου του ελληνικού ΑΕΠ, που επέφεραν τα μνημόνια, «μπορούσε να είχε αποφευχθεί», αν η Ελλάδα και η υπόλοιπη Ευρώπη δεν είχαν αποδεχθεί «την ιδέα ότι προτεραιότητα είναι ο ισοσκελισμός των προϋπολογισμών μέσω του αποπληθωρισμού».

Είναι πραγματικό το τέλος των μνημονίων

Αναμφισβήτητα τα μεγέθη της ελληνικής οικονομίας παρουσιάζουν πρόοδο τον τελευταίο χρόνο. Το παραδέχθηκε ακόμη και ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας, σε συνέντευξή του στην Καθημερινή, τονίζοντας όμως και αυτός ότι πρέπει να τηρηθούν τα «συμφωνηθέντα». «Η βασική δομή της οικονομίας θεωρώ ότι έχει αρχίσει να αλλάζει, να γίνεται πιο ανταγωνιστική, με τα εμπορεύσιμα αγαθά και υπηρεσίες να κερδίζουν μερίδιο εις βάρος των μη εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών», τόνισε ο κ. Στουρνάρας, συμπληρώνοντας όμως ότι «έχουμε να διανύσουμε πολύ δρόμο ακόμη».

Σήμερα, όπως σημειώνει σχεδόν το σύνολο των αναλυτών, όντως τελειώνει ο κύκλος των μνημονίων, όπως τον γνωρίσαμε την τελευταία οκταετία. Η αυξημένη εποπτεία ωστόσο, σε σχέση με τις άλλες χώρες που βγήκαν από προγράμματα, η εμμονή σε συνέχιση των μεταρρυθμίσεων και σε μέτρα που έχουν ληφθεί προληπτικά ή συζητούνται, αλλά και το μέγεθος της καταστροφής που συντελέστηκε στην πραγματική οικονομία την εποχή των μνημονίων, δεν μας επιτρέπουν να μιλήσουμε για μια πραγματική απελευθέρωση της χώρας.

Για να το πούμε απλά: Αν η ένταξη στο καθεστώς των μνημονίων σήμαινε παράδοση των κλειδιών του υπουργείου Οικονομικών στους δανειστές, η σημερινή ημέρα δεν σημαίνει την επιστροφή τους. Σήμερα όμως η Ελλάδα ανακτά το δικαίωμά της να έχει και αυτή κλειδί από το κτίριο της Πλατείας Συντάγματος, μόνο που πρέπει να το χρησιμοποιεί με συγκεκριμένο τρόπο και υπό την επίβλεψη των δανειστών. Αν ο τρόπος αλλάξει και η Ελλάδα αρχίσει να βγάζει αντικλείδια, τότε το πιθανότερο είναι να μας αλλάξουν την κλειδαριά. Και σε μια τέτοια περίπτωση θα μείνουμε με το κλειδί στο χέρι.