Βόκπε Χούκστρα: Ο Ολλανδός “Mr No, Nein, Nem” της Ευρωζώνης

Αν η Άνγκελα Μέρκελ και ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε διαιώνιζαν ως δια μαγείας το είδος τους, το προϊόν της ένωσής τους θα ήταν ο Βόπκε Χούκστρα (Wopke Hoekstra). Αυτό φαίνεται να είπε καυστικά ένας υπουργός Οικονομικών των χωρών του Νότου. Η δυσφορία του ίσως συνδεόταν με το 16ωρο ολονύκτιο Eurogroup που είχε προηγηθεί, όταν είχε αρχίσει η συζήτηση στην Ευρωζώνη για το πακέτο ενίσχυσης των οικονομιών λόγω της πανδημίας.

Στη διάρκεια του πρώτου εκείνου Eurogroup, ο Ολλανδός υπουργός Οικονομικών ήταν ο μοναδικός που δεν είχε συναινέσει σε τίποτα: «No, Nein, Nem, Όχι»! Αμέσως μετά το αδιέξοδο, είχε φορέσει το πιο λαμπερό χαμόγελό του, δηλώνοντας «πολύ ικανοποιημένος» με την έκβαση των διαπραγματεύσεων. Λίγο αργότερα, είχε σχολιάσει, φανερά περήφανος, σε ολλανδικούς τηλεοπτικούς σταθμούς ότι «μερικές φορές πρέπει απλά να πατήσεις το πόδι σου κάτω». Η ανάδειξή του σε ευρωπαϊκό αντιήρωα, ώθησε μία σατυρική τηλεοπτική εκπομπή στην Ιταλία να εμφανίσει τον σωσία του Χούκστρα.

Όταν, λοιπόν, αυτός ρωτήθηκε γιατί είναι τόσο σφικτός απέναντι στο δράμα των πληττoμένων από την πανδημία εταίρων, εκείνος αρκέστηκε να θυμίσει στο τηλεοπτικό κοινό τη φράση “Going Dutch”. Σηματοδοτεί την απόφαση μιας παρέας να χωρίσει τον λογαριασμό ανάλογα με το τι έφαγε ο καθένας. Έτσι, δεν επιβαρύνεται κανείς με κάτι που δεν κατέληξε στο δικό του στομάχι. Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη φαντασία για να κατανοήσει κανείς ότι η αλληλεγγύη δεν περισσεύει με αυτή την “μενταλιτέ”.

Με τούτα και με κείνα, ο Ολλανδός πολιτικός, που σύμφωνα με πληροφορίες έχει τη φιλοδοξία να αναρριχηθεί στην πρωθυπουργία μετά τις εκλογές (θα διεξαχθούν σε δέκα μήνες), έχει μετατραπεί στον “Mr. No” της Ευρωζώνης. Αναπληρώνοντας επάξια το κενό που άφησε ο Σόϊμπλε, αντιτάχθηκε σε οποιαδήποτε μορφή ευρωπαϊκής αλληλεγγύης εν μέσω της πανδημίας.

Σαν να μην έφτανε αυτό, προέβη και σε μία πρωτοφανή μικροπρέπεια. Διέπραξε μία “χοντράδα” που έβγαλε τον πρωθυπουργό της Πορτογαλίας –και όχι μόνον αυτόν– από τα ρούχα του. Πρότεινε να διενεργηθεί έρευνα για τους λόγους, για τους οποίους ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες δεν διαθέτουν δημοσιονομικό περιθώριο, προκειμένου να αντιμετωπίσουν την πανδημία της Covid-19.

Ο τσάρος της ολλανδικής οικονομίας

Ο άτεγκτος για τους οπαδούς του και κυνικά ιδιοτελής για τους επικριτές του Χριστιανοδημοκράτης νομικός (άλλο ένα ακόμα κοινό με τον Σόιμπλε) κρατάει εδώ και δυόμισι χρόνια το χαρτοφυλάκιο των Οικονομικών στην κυβέρνηση Ρούτε. Ο τσάρος της ολλανδικής οικονομίας εμφανίζεται βασιλικότερος του βασιλέως, ενσαρκώνοντας τη βόρεια δημοσιονομική σύνεση, πατώντας όλο και πιο ασφυκτικά τον λαιμό του Νότου.

Όπως και να έχει, θεωρείται ανερχόμενο πολιτικό αστέρι στην χώρα του. Ξεχωρίζει για την αποτελεσματικότητά του και το φυσικό του ύψος. Μία διάκριση διόλου δεδομένη, αν αναλογιστεί κανείς ότι ανήκει στον πιο ψηλό λαό του πλανήτη. Το ανάστημά του φτάνει τα δύο μέτρα. Το ξέσπασμα της πανδημίας ενίσχυσε την απήχησή του, με τη συντριπτική πλειονότητα των συμπολιτών του να επικροτεί την αδιαλλαξία του. Δεν είναι τυχαίο το ρητό «ο θεός έφτιαξε τον κόσμο και οι Ολλανδοί την Ολλανδία».

Δεν είναι λίγα τα επίθετα που κρύβουν μία ιστορία να αφηγηθούν για τους κατόχους τους. Το επίθετο “Χούκστρα” σημαίνει είτε αυτός που ζει σε μία γωνία, είτε η στροφή του ποταμού. Γεννήθηκε στην ενορία Bennekom, στην επαρχία Gelderland της Ολλανδίας. Οι γονείς του 45χρονου πολιτικού ήταν γιατροί. Πέρασε προνομιούχα παιδικά χρόνια. Σπούδασε νομική στο ολλανδικό πανεπιστήμιο του Leiden και εργάστηκε για την πολυεθνική πετρελαϊκή εταιρεία Shell, σε διάφορα πόστα, μεταξύ των οποίων και στο Βερολίνο.

Στη συνέχεια μετακόμισε στη Ρώμη, όπου πήρε πτυχίο στις πολιτικές επιστήμες και στα οικονομικά από την Σιγκαπούρη. Αναρριχήθηκε σε ανώτατο στέλεχος στην McΚinsey και μεταπήδησε σε ηλικία 35 ετών στην ολλανδική Γερουσία, ως το νεότερο μέλος της. Έμεινε εκεί από το 2011 ως το 2017. Την περίοδο εκείνη διαφοροποιήθηκε αρκετές φορές από τη γραμμή του κόμματός του, των Χριστιανοδημοκρατών.

“Το μεγαλύτερο ταλέντο” των Χριστιανοδημοκρατών

Ψήφισε υπέρ των δικαιωμάτων των ομοφυλόφιλων μητέρων και κατά της απαγόρευσης των κρατικών αξιωματούχων να τελούν γάμους του ίδιου φύλου. Παρ’ όλα αυτά, κέρδισε πολλούς πόντους όταν συνέταξε το προεκλογικό πρόγραμμα του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος. Είχε, μάλιστα, αποκτήσει το προσωνύμιο το «μεγαλύτερο ταλέντο» του κόμματός του.

Η θητεία του συνδέθηκε με νομοθετήματα, όπως η υποχρεωτική εκμάθηση του εθνικού ύμνου στα σχολεία και η υποχρεωτική κοινωνική θητεία, αλλά και η επιβολή φιλελεύθερου μοντέλου φορολογίας με μειώσεις στους εταιρικούς φόρους. Σήμερα, κατοικεί στην προαστιακή πόλη Bussum με τη σύζυγό του και τα παιδιά τους. Τελικά νυμφεύθηκε την σύντροφο που είχε από τα πρώτα χρόνια των σπουδών του.

Η Λίσελοτ είναι γιατρός και του χάρισε τέσσερα παιδιά. Την οικογενειακή ευδαιμονία και επαγγελματική άνοδο συνέτριψε ένα δραματικό γεγονός που τον στιγμάτισε. Ένα από τα παιδιά του εμφάνισε καρκίνο του ήπατος, μόλις 12 μήνες μετά τη γέννησή του. Δημοσίευσε τον προσωπικό Γολγοθά, εγκαταλείποντας την πολιτική του σταδιοδρομία για να είναι στο πλευρό της οικογένειάς του στην τιτάνια εκείνη μάχη.

Το παιδί βγήκε τελικά νικητής και εκείνος επέστρεψε στα καθήκοντά του. Έχει μιλήσει για την περιπέτεια αυτή, δηλώνοντας ότι η στήριξη των αδελφών του ήταν πολύτιμη. «Υπέροχο που τους είχα κοντά μου. Πραγματικά υπέροχο υπέροχο». Ο 45χρονος πολιτικός ξεκινά την ημέρα του με τρέξιμο πολλών χιλιομέτρων, ενώ συμμετέχει σε μαραθωνίους, σε κάποιους από τους οποίους έχει μάλιστα διακριθεί.

Είναι δεινός κολυμβητής, επιδίδεται σε παγοδρομίες και βρίσκεται στο γυμναστήριο ανελλιπώς τρεις φορές την εβδομάδα. Αν, μάλιστα, βρίσκεται στη δίνη μίας κρίσης, τότε είναι που επιζητά την χαλάρωση που του προσφέρει η γυμναστική. Λέγεται ότι μετά την 16ωρη συνεδρίαση του Eurogroup και παρά την κούραση του ξενυχτιού, πήγε απευθείας στο γυμναστήριο.

Σκληρή στάση έναντι της Ελλάδας

Το καλοκαίρι του 2015, το κόμμα του καταψήφισε το τρίτο πακέτο στήριξης στην Ελλάδα και εκείνος πρωτοστάτησε στη σφοδρή κριτική κατά της Ελλάδας. Πολλάκις, μάλιστα, έδειξε το δρόμο του Grexit, όπως και το κόμμα του. Καμία έκπληξη. Πολλά χρόνια νωρίτερα, οι Χριστιανοδημοκράτες είχαν καταψηφίσει την ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωζώνη. Την σκληρή του στάση έναντι της Ελλάδας διατήρησε και ως υπουργός Οικονομικών. Ενδεικτικό, ότι ήταν ο πρώτος που έσπευσε να δηλώσει ότι η ολοκλήρωση του προγράμματος δεν σημαίνει και το τέλος των μεταρρυθμίσεων.

Διορίστηκε υπουργός Οικονομικών το 2017 και λίγο μετά έκανε την πρεμιέρα του στις Βρυξέλλες, δείχνοντας εξαρχής τις άγριες διαθέσεις του. Υπερασπίστηκε σθεναρά, δίχως καμία παρέκκλιση τη δημοσιονομική πειθαρχία. «Σαν δίσκος που έχει κολλήσει», σχολίασε ένας ομόλογός του, με τον οποίο βρέθηκαν σε αντίθετο στρατόπεδο. Λίγοι θυμούνται το “όχι” του στη γαλλογερμανική πρόταση για κοινό προϋπολογισμό της Ευρωζώνης, κυρίως επειδή το Βερολίνο ποτέ δεν την εννοούσε.

Παρ’ όλα αυτά, δεν παρέλειψε να αντιδράσει εντόνως, απορρίπτοντας ως απεχθές ένα τέτοιο σενάριο. Σε μία ομιλία στο Βερολίνο είχε πει: «Πιστεύω ότι κάθε κράτος που δεν πραγματοποιεί μεταρρυθμίσεις, ή χρησιμοποιεί ευρωπαϊκά κονδύλια χωρίς λόγο, ή δεν σέβεται το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, δεν θα πρέπει να δικαιούται άλλα ευρωπαϊκά κεφάλαια», συνοψίζοντας έτσι το όραμά του για την Ευρώπη.

“Μη διαθέσιμος” έναντι συναδέλφων του

Η δυσκαμψία και αυστηρότητά του δεν περιορίζεται έξω από τα σύνορα της χώρας του. Αποφεύγει συχνά πυκνά να συναντιέται με υπουργούς, η ατζέντα των οποίων περιλαμβάνει αύξηση των δαπανών τους. Σε τέτοιες περιπτώσεις είναι μονίμως “μη διαθέσιμος”. Η πρακτική του αυτή, ενέπνευσε συναδέλφους και ανώτερους αξιωματούχους του φιλελεύθερου κόμματος VVD να του κολλήσουν το ψευδώνυμο blokeerfries.

Αυτό σημαίνει “αποκλεισμός Frisian” και είναι μια εθνική αναφορά σε μια ομάδα διαδηλωτών που δρούσαν στην ολλανδική περιοχή του Friesland. Καταδικάστηκαν σε φυλάκιση, καθώς μπλόκαραν αυτοκινητόδρομους, εμποδίζοντας τους εορτασμούς της γιορτής του Αγίου Νικόλα, όπου άνθρωποι ξεχύνονταν στους δρόμους ντυμένοι στα λευκά. Σε ελεύθερη απόδοση, δηλαδή, αυτός που χαλάει το πάρτι, την γιορτή.

Φαίνεται να γνωρίζει τί λέγεται πίσω από την πλάτη του. «Θα προτιμούσα να κάνω το σωστό και να είμαι αντιπαθής ή ακόμα και να εξαφανιστώ από το να περνάω τον χρόνο μου ήσυχα, δίχως να κάνω τίποτα», φέρεται να είπε ο Χούκστρα στην εναρκτήρια ομιλία του ως υπουργός προς τους υπαλλήλους του υπουργείου Οικονομικών. Όταν τον ρωτούν αν οι φιλοδοξίες του φτάνουν μέχρι την πρωθυπουργία, εκείνος πάντα φροντίζει να δίνει την ίδια απάντηση, υιοθετώντας πάντα μειλίχιο ύφος: «Μα, έχω την καλύτερη δουλειά στον κόσμο».

Διχαστική προσωπικότητα

Το βέβαιο είναι ότι ως προσωπικότητα διχάζει: «Τον θαυμάζω για το θάρρος και την ειλικρίνεια του», είπε πρόσφατα ο πρόεδρος της Επιτροπής Προϋπολογισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Γιόχαν βαν Οβερτβέλντ. Αντιθέτως, η Ισπανίδα ευρωβουλευτής Ιράτχε Γκαρσία τον έχει κατηγορήσει για «προσβλητική, αδαή και αλαζονική συμπεριφορά που θέτει το μέλλον της ΕΕ σε κίνδυνο».

Η πρόσφατη αδιαλλαξία του Χούκστρα και η παντελής έλλειψη διπλωματίας, που τον έθεσε στο κέντρο της τρέχουσας ευρωπαϊκής διαμάχης, δεν αιφνιδίασε παλιούς γνώριμούς του. «Είναι έξυπνος, αναλυτικός, έχει πολλή διεθνή εμπειρία και κυρίως αποπνέει έναν αέρα εξουσίας», δήλωσε ο Έλκο Μπρινκμαν, πολιτικός μέντορας του Χούσκστρα και πρώην επικεφαλής του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος στην Ολλανδική Γερουσία.

Σε ένα κρεσέντο αντιφατικότητας, ακόμα και υποκρισίας θα υποστήριζαν κάποιοι, ο Ολλανδός υπουργός Οικονομικών είχε δηλώσει σε παλιότερη συνέντευξή του: «Διανύουμε μια υπερατομικιστική περίοδο στην Ιστορία και το ερώτημα είναι πώς θα κάνουμε τους ανθρώπους να κοιτούν πέρα από το ατομικό τους συμφέρον». Του υπενθύμισε, άραγε, κάποιος ομόλογός του στο Eurogroup εκείνη τη δήλωσή του.