Υποκλοπές: Από τον λαϊκό Νίξον στον “πρίγκηπα” Μητσοτάκη

Το σκάνδαλο Γουότεργκεϊτ (Watergate) θα το θυμάστε: Ἐγινε τον Αύγουστο 1972 και εξαιτίας του ο πρόεδρος Ρίτσαρντ Νίξον (1913-1994) υποχρεώθηκε σε παραίτηση. Ο τελευταίος είχε εκλεγεί στο ανώτατο αξίωμα της χώρας του το 1969 και έως τη λήξη της θητείας του (1973) είχε επιτελέσει σημαντικά επιτεύγματα στην αμερικανική εξωτερική πολιτική.

Τα σπουδαιότερα από αυτά υπήρξαν η κατάπαυση του Πολέμου στο Βιετνάμ, που έγινε κατά τρόπο όχι “εξευτελιστικό” για τους Αμερικανούς (“Peace with Honor”) και, κυρίως, η προσέγγιση με τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας. Ο Νίξον επισκέφθηκε τον Φεβρουάριο 1972 το Πεκίνο και έτσι ο Δυτικός Συνασπισμός απέκτησε έρεισμα τόσο στην Άπω Ανατολή, όσο και στα Βαλκάνια, όπου ήδη η Αλβανία του Εμβέρ Χότζα είχε σπάσει τους δεσμούς της με τη Σοβιετική Ένωση. Αυτά βέβαια δεν τα είχε καταφέρει μόνος του ο Νίξον.

Αυτός, γόνος φτωχής οικογένειας, καταγόταν, όχι από την Ανατολική Ακτή των ΗΠΑ, “πηγή γοήτρου και εξουσίας”, μα από την Καλιφόρνια των Μεξικανών μεταναστών-λαθρομεταναστών. Ακόμη και η κωμόπολη, την οποία αυτός θεωρούσε ιδιαίτερη πατρίδα του έφερε όνομα ισπανικό: Γιόρμπα Λίντα (Yorba Linda). Επιπλέον, έχοντας σπουδάσει σε πανεπιστήμιο που δεν συγκαταλέγεται στην περίφημη Ivy Leage, δηλαδή την ομάδα των κοινωνικώς και οικονομικώς κορυφαίων αμερικανικών ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, δεν είχε τα οιονεί προσόντα να προωθηθεί στα ανώτατα πολιτειακά αξιώματα των ΗΠΑ.

Κι όμως κατόρθωσε να αναρριχηθεί στην κορυφή, αξιοποιώντας το προφίλ του ως ανθρώπου συντηρητικού και αυτοδημιούργητου, χαρακτηριστικού δηλαδή οπαδού του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος. Υπήρξε αντιπρόεδρος του Ντουάιτ Αϊζενχάουερ κατά τα έτη 1953-1961, χωρίς, εκείνη την περίοδο, να πάρει κάποια αξιόλογη πρωτοβουλία. Έχασε σε όφελος του Τζων Κένεντι τις προεδρικές εκλογές του 1960, μα τελικώς ανέλαβε την ηγεσία της χώρας του το 1969. Το 1972 εκλέχτηκε ξανά, αλλά υποχρεώθηκε σε παραίτηση δύο χρόνια αργότερα, στις 9 Αυγούστου 1974. Γιατί; Λόγω του διαβόητου “σκανδάλου Γουότεργκεϊτ”.

Το χρονικό του Γουότεργκεϊτ

Τι ακριβώς είχε γίνει; Αποκαλύφθηκε ότι ένα από τα γραφεία του Δημοκρατικού Κόμματος στην Ουάσιγκτον είχε “παγιδευτεί”, με αποτέλεσμα να παρακολουθούνται από το εκλογικό επιτελείο του Νίξον καίριας σημασίας συζητήσεις μεταξύ στελεχών του αντίπαλου προς αυτόν πολιτικού κόμματος. Στο θέμα αρχικώς δεν δόθηκε ιδιαίτερη σημασία, παρά το γεγονός της επ’ αυτοφώρω σύλληψης πέντε ατόμων που είχαν παρανόμως εισχωρήσει στο εν λόγω γραφείο.

Δύο όμως από τα βασικά όργανα του αμερικανικού Τύπου, οι εφημερίδες New York Times και Washington Post, αποδύθηκαν σε μεγάλη εκστρατεία κατά του εκλεγμένου προέδρου, προβάλλοντας το επιχείρημα της “κατάχρησης εξουσίας”. Ο Νίξον αρχικώς αρνήθηκε τις κατηγορίες, μα τελικώς οδηγήθηκε σε παραίτηση. Καίριο, όπως φαίνεται, πλήγμα εναντίον του υπήρξε η παραίτηση, στις 10 Οκτωβρίου 1973, του αντιπροέδρου του Σπάιρο Άγκνιου (Spiro Agnew [1918-1996]), ο οποίος ήταν ελληνικής καταγωγής και δεν είχε ανάμιξη στο Σκάνδαλο  Γουότεργκεϊτ.

Κατά πάσα πιθανότητα, ο Άγκνιου είχε δεχτεί ισχυρή πίεση για να παραιτηθεί, προκειμένου να απομονωθεί ακόμη περισσότερο ο Νίξον. Ο τελευταίος όρισε νέο αντιπρόεδρο τον Τζέραλντ Φορντ, μα τελικώς δεν άντεξε και παραιτήθηκε. Προηγουμένως βέβαια, είχε πάρει από το νέο αντιπρόεδρο, ο οποίος και τον διαδέχτηκε στην προεδρία υπόσχεση “αμνήστευσής” του: Όπερ και εγένετο!

Έτσι, ο Νίξον αποσύρθηκε στην Καλιφόρνια, γενέτειρά του, σε έπαυλη που είχε, στα ισπανικά, το αινιγματικώς συμβολικό όνομα Casa Pacífica (“Οἰκος Ειρήνης” ή “Οίκος στον Ειρηνικό”;). Στη συνέχεια, πάντως, ο Νίξον κάθε άλλο παρά “ειρηνικός” υπήρξε: Επανειλημμένως επιχείρησε να μπει ξανά στην πολιτική κονίστρα και για να το επιτύχει μετακόμισε από την ακτή του Ειρηνικού στη Νέα Υόρκη, όπου κατόρθωσε, μετά από αποτυχημένες προσπάθειες, να αγοράσει σπίτι δικό του.

Το 1986 ταξίδεψε στη Ρωσία και –όπως φαίνεται– άρχισε να εξωραΐζεται η εικόνα του στις μεγάλες εφημερίδες, οι οποίες είχαν αποφασιστικώς συντελέσει στην κατά το 1974 πτώση του. Το 1993, όμως, πέθανε από καρκίνο του πνεύμονος η σύζυγός του Πατ, με την οποία ήταν ιδιαίτερα δεμένος. Ο θάνατός της τον κατέβαλε… Ένα μόλις χρόνο αργότερα πέθανε και ο ίδιος, λόγω εγκεφαλικού οιδήματος.

Εμπάθεια κατά Νίξον

Πώς εξηγείται αυτή η εμπάθεια κατά του Νίξον, του οποίου τις γνώσεις και τις ικανότητες επιβολής ελάχιστοι πειστικώς αμφισβήτησαν; Για όποιον είναι –ακροθιγώς έστω– εξοικειωμένος με την κοινωνική πραγματικότητα των ΗΠΑ, η απάντηση στο ερώτημα αυτό δεν παρουσιάζει δυσχέρειες: Κοινωνικώς ο Νίξον δεν ανήκε στο κυρίαρχο κοινωνικό στρώμα των ΗΠΑ, τα μέλη του οποίου κατάγονται από την Ανατολική Ακτή και έχουν κάνει σπουδές σε κορυφαία πανεπιστήμια, όπως του Γέιλ (Yale) ή του Χάρβαρντ (Harvard).

Έτσι, παρά τις ικανότητές του, όποτε εκλεγόταν σε σημαντικό αξίωμα τον “έβαζαν στη γωνία” και τον υποχρέωναν σε σιωπή. Κι όταν στο τέλος κατάφερε να γίνει πρόεδρος, “καρφώθηκε” στο πλευρό του ο Χένρι Κίσσινγκερ, ο οποίος του υπαγόρευε τί έπρεπε να κάνει (ταξίδι στην Κίνα, τερματισμός του Πολέμου στο Βιετνάμ κ.ο.κ.) και τελικώς έδρεψε τους καρπούς της συγκεκριμένης πολιτικής. Καθιερώθηκε, πράγματι, ο Κίσσινγκερ σαν “μέγας μαέστρος” των Διεθνών Σχέσεων και τιμήθηκε, μάλιστα, με το Νόμπελ Ειρήνης.

Ο θόρυβος που προκλήθηκε από τις υποκλοπές του Γουότεργκεϊτ υπήρξε, στην ουσία, δυσανάλογος με την αιτία που τον προκάλεσε. Είναι απίθανο άλλοι πρόεδροι, πριν από τον Νίξον, να μην είχαν προσφύγει σε παρόμοιες τακτικές παρακολούθησης και ει δυνατόν εξουδετέρωσης πολιτικών τους αντιπάλων. Γιατί λοιπόν τόση φασαρία με τον Νίξον; Διότι είχε επιτελέσει το “έργο”, για το οποίο του είχε “επιτραπεί” να γίνει πρόεδρος και έπρεπε να φύγει “ντροπιασμένος”, ώστε να μη τολμήσει να ξαναβάλει υποψηφιότητα.

Πράγματι, η προσέγγιση των ΗΠΑ με τη Λαϊκή Κίνα και ο τερματισμός του Πολέμου στο Βιετνάμ δεν έπρεπε να γίνουν από προσωπικότητες της Ανατολικής Ακτής, διότι αυτές ήταν δυνατόν να γίνουν αντικείμενο σφοδρής αποδοκιμασίας από τα λαϊκά στρώματα των κεντρικών και δυτικών περιοχών των ΗΠΑ. Τώρα, με το Νίξον, η απάντηση ήταν εύκολη: “Δικός σας τα έκανε! Τι φωνάζετε;”

Άλλο Νίξον, άλλο Μητσοτάκης

Και να που προκύπτει το αδυσώπητο ερώτημα: Αφού ο καθ’ ημάς Κυριάκος Μητσοτάκης κατηγορείται για κάτι –εάν όχι παρόμοιο, οπωσδήποτε ανάλογο με εκείνο του Νίξον– γιατί δεν χάνει την εξουσία, ή τουλάχιστον δεν φαίνεται πως θα χάσει την εξουσία; Η απάντηση είναι απλούστατη: Ο Μητσοτάκης δεν είναι Νίξον! Ο τωρινός πρωθυπουργός μας είναι γόνος μιας από τις ισχυρότερες οικογένειες της Ευρώπης, η οποία οικογένεια μάλιστα διαθέτει πολύ δυνατά ερείσματα στις ΗΠΑ.

Θυμάστε τις συναντήσεις του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη με τον Τζορτζ Μπους τον πρεσβύτερο κατά τις αρχές της δεκαετίες του 1990, όταν ο δεύτερος ήταν πρόεδρος των ΗΠΑ; Αξίζει λοιπόν να επισημανθεί ότι η οικογένεια Μπους, οι γόνοι της οποίας σπουδάζουν στο Γέιλ, είναι η πρώτη που ημιεπισήμως έχει χαρακτηριστεί “δυναστεία”. Κι αυτό, επειδή ο Τζορτζ Μπους ο πρεσβύτερος είναι ο πρώτος πρόεδρος των ΗΠΑ, ο οποίος κατόρθωσε να κάνει και τον γυιό του, Τζορτζ Μπους το νεότερο, πρόεδρο! Πώς το κατάφερε αυτό; Ε, αυτό είναι μια άλλη ιστορία…